تعداد بازدید : 746
تعداد نوشته ها : 1
تعداد نظرات : 0
تشویق های موثرو نا موثر مربیان یکی از عوامل مهم انگیزشی که مورد اتفاق نظریه پردازان تربیتی می باشد استفاده از تقویت های مناسب جهت افزایش رفتار مورد نظر می باشد که از آن ها تحت عنوان تقویت کننده های مثبت یا مشوق ها نام برده می شود که در شرایط خاص ومناسب است که می تواند نقش خود را به خوبی ایفا کند .ولی مشاهده می شود که در صحنه های تربیتی علی رغم سرمایه گذاری های فراوان این مشوق ها نه تنها ما را به هدف نمی رساند گاها نتیجه عکس دارد وتاثیر چندانی در افزایش رفتار مطلوب ندارد .انسان بیش از تنبیه به تشویق نیاز دارد. تشویق به انسان عشق و امید و انگیزه می دهد و او را برای آینده سر شار از امیدواری میکند و احساس خوب بودن و ارزشمندی را در او بالا میبرد. اما در جامعه ما تشویق جایگاه برتری ندارد و ما بیشتر مایل هستیم از تنبیه و تحقیر استفاده کنیم تا تشویق. همین وضعیت باعث سر خوردگی و ناامیدی فرزندانمان میشود و ما با دست خود فرزندانمان را به سوی احساس حقارت سوق میدهیم و انرژی مثبت را از آنان میگیریم. تشویق اصول و قواعدی دارد که ما باید آن را خوب بدانیم تا بتوانیم خوب هم از آن استفاده کنیم.در تشویق کودکان شرط سن مهم است و باید مورد رعایت قرار گیرد. در هر سن مقتضائى را باید در نظر گرفت و این امر شدنى نیست مگر بشرط آگاهى از فنون روانشناسى و داشتن اطلاعات در زمینه روانشناسى کودک و نوجوان. در هر سنّى خواسته ها فرق مى‌کنند و طبعاً نوع جوایز و پاداش فرق خواهد کرد. تشویق از کودک خردسال بصورت بغل کردن و بوسیدن و نوازش است در حالیکه این امر براى افراد نوجوان و بالغ شدید چندان موردپسند نباشد. و یا تحسین کودکى در تنهائى بعنوان تشویق او کودک را اقناع خواهد کرد در حالیکه این امر براى نوجوان قانع کننده نیست. او دوست دارد در جمع مورد تأیید قرار گیرد. بسیارى از پدران و مادران به واقع براى خودشان جایزه‌اى مى‌خرند نه براى فرزندان آنها شاید نمى‌دانند که فرزندشان بین طلا و برنج، بین کائوچو و پلاستیک فرق نمى‌گذارند. چیز قیمتى یا ارزان براى کودک یکسان است. براى تشویق کودک و جایزه دادن به او اشیائى گران‌قیمت مى‌خرند و آنگاه براى اینکه آن شیئ نشکند آن را در قفسه‌اى قرار داده و آن را قفل و کودک را از بازى محروم مى‌کنند. در چنین صورت بدست کودک چه رسیده است؟ آیا بهتر نبود که همان اسباب‌بازى ارزان‌قیمت پلاستیکى براى کودک تهیه مى‌شد و از آن بهره‌مند مى‌گشت؟ بهترین نوع تشویق آن تشویقى است که بگفته روانشناسان از تأییدى درونى برخوردار بوده و طفل از انجام عملى قلباً احساس رضایت کند. این حالت شاید در سنین خردسالى براى کودک بدست‌آمدنى نباشد ولى از حدود سنین ۷ سالگى به بعد که مسأله تفکر منطقى در کودک پدید آمده و رشد پیدا مى‌کند این امر حاصل شدنى است. اساس مسأله این است که وجدان در کودک رشد کند، او حقیقت یک امر را بیابد و آن را درون خود لمس و احساس کند. از حدود سنین ۷ سالگى مى‌توانیم ارزش انجام وظیفه و قد است آن را در ذهن‌ها مستقر سازیم و با تذکر و القاء، و با نشان‌دادن ارزش عملى امور را به وضع و حالتى برسانیم که قلباً از امرى اظهار رضایت کند. ما چاره‌اى نداریم جز اینکه کودک را به فواید امور مورد ترغیب خود آگاه کنیم و نشان دهیم که آدمى باید وظیفه‌شناس باشد و لذت کار و کوشش جز در سایه وظیفه‌شناسى میسر نیست. نمونه‌ها و مصداق‌هاى بسیارى را در این زمینه مى‌توان به کودک معرفى کرد طورى که در هر کار نمونه‌اى را عرضه کرده باشیم. کودکان و بزرگتران اگر به حقیقت امرى دست یابند و بدانند که ارزش‌ها در گرو وظیفه‌شناسى‌هاست دیگر نیاز به محرک و استارت ندارند.در این جا بر آنیم تا با مقایسه ی تشویق های موثر نوع نا موثر آن را نیز مطرح کنیم تا دست اندر کاران تعلیم وتربیت با پرهیز از تشویق های نا موثر واعمال تشویق های موثر شاهد به بار نشستن تلاش های خود باشند که در زیر تشویق موثر به صورت + وتشویق نا موثر به صورت - آورده شده است . + تشویقی موثر است که مبتنی بر کار یا تکلیفی باشد که فرد انجام داده است .- تشویق منجر به عکس العمل مثبتی منجر شود که عمومی هستند نه اختصاصی . مثل : مهربانی معلم با همه ی دانش آموزان + تشویقی که وابسته به رفتار باشد .- تشویقی که تصادفی ، غیر سیستماتیک و شانسی باشد .+ تشویقی که تنوع داشته و به خاطر رفتار های مختلف به صورت متفاوت ارائه شود .- تشویقی که یکنواخت بوده و باعث همسانی شاگردان شود .+ ملاک تشویق مبتنی بر کوشش بهتر فرد باشد .- ملاک مبتنی بر شرکت فرد باشد وبه نتیجه ی کار توجه نشود .+ تشویقی که اطلا عات دانش آموز را در مورد فعالیت هایش افزایش دهد . - تشویقی که هیچ اطلا عاتی در بار ه ی فعالیت های فرد ندهد .+ تشویقی که مبتنی بر پیشرفت فرد نسبت به گذشته اش ارائه شود .- تشویقی که فرد را با دیگران مقایسه کند . + در فاصله ی زمانی مناسب با انجام رفتار ارائه شود .- با تاخیر طولانی پس از رفتار ارائه شود.+ اسناد های درون زاد فرد را تشویق کند .- اسناد های برون زاد فرد را تشویق کند . + متناسب با تکلیف ، متعادل و به جا باشد .- با افراط وبیش از حد در مقابل تکالیف آسان ارائه شود .+ مورد علاقه ی فرد باشد .- به نیاز های فراگیر توجه نشود ، برای بزرگتر ها خوشایند باشد .+ متناوب و متناسب با تعداد رفتار به صورت گاه به گاه ارائه شود .- به صورت پیوسته و دائمی ، بدون توجه به رفتار ارائه شود .منابع : 1- مقدم . بدری ، روان شناسی آموزشگاهی ، انتشارات سروش ،تهران ، 1379 2- بال. ساموئل، انگیزش درآموزش وپرورش، ترجمه علی اصغر مسدد،انتشارات دانشگاه شیراز ،13733- کدیور. پروین ، روان شناسی تر بیتی ، انتشارات سمت ،تهران ، 1380 دسته ها :
پنج شنبه سوم 11 1387