"لازم است‏برادران ایرانى و شیعیان سایر کشورها از اعمال جاهلانه که موجب تفرقه صفوف مسلمین است احتراز کنند و لازم است در جماعات اهل سنت‏حاضر شوند و از انعقاد و تشکیل نماز جماعت در منازل و گذاشتن بلندگوهایى مخالف رویه اجتناب نمایند. " (1)
این فتوای امام یکی از بزرگترین گامهای عملی در راستای تحقق وحدت امت اسلامی بود، گامی که تا آنجا استکبار را از خنثی سازی سیاست همیشگی تفرقه اش نا امید کرد که برای دامن زدن به تفرقه و پرهیز از وحدت جنگ تحمیلی را به راه انداخت و در میان سران دست نشانده برخی کشورهای اسلامی چنان وحشتی از صدور انقلاب ایران با جنجالهای رسانه ای ایجاد نمود که حتی شایعه مضحک تلاش ایرانیان برای دزدیدن خانه خدا در میان مسلمین قوت گرفت. امام که رمز پیروزی را در وحدت کلمه می دانست و تفرقه را از شیطان و اتحاد و انسجام را از رحمان گامهای عملی بسیار در راستای وحدت ملی و انسجام اسلامی برداشت. همان راهی که امروز نیز از سوی خلف بر حقش داروی شفابخش ایران و جهان اسلام شناخته شده است.
امام قومیت گرایی را موجب سقوط می داند اما در مقابل می فرماید: «حب‌ وطن‌ و حب‌ اهل‌ وطن‌ و حفظ‌ و حدود کشور مسأله‌ای‌ است‌ که‌ در آن‌ حرفی‌ نیست‌».  در جای‌ دیگر می‌فرماید:«ماهم‌ عربیت‌ را و عجمیت‌ را و ترکیت‌ را و همه‌ نژادها را پذیرا هستیم‌ »  و رویکرد افراطی که نافی وحدت می باشد را نادرست معرفی می نماید.
به تناسب نامگذاری سال 86 به «سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی »  برخی از اقدامات عملی امام در راستای تحقق چنین آرمانی را به صورت مختصر بررسی نمودیم تا شاید راهگشایی باشد برای تداوم بهتر راه آن پیر فرزانه:

الف) ارائه تئورى حکومت اسلامى:
امام با درک صحیح از مشکلات و مصائب جهان اسلام و مشکل اصلى ملل مستضعف و تشخیص اینکه علل گرایش انقلابیون در دنیا به یکى از دو اردوگاه شرق یا غرب نداشتن الگوى صحیحى از حکومت‏حق است، دست‏به کار ارائه طرحى نوین در اداره جامعه شده و با تبیین نظریه ولایت مطلقه فقیه بر اساس مبانى اسلامى و حکومت دینى، رکنی رکین براى انسجام اسلامی در عصر حاضر ایجاد کردند و با کمک و خواست مردم حکومتى را با انتخاباتى آزاد و به طریق نوین در این کشور پایه‏ریزى نمودند. امام خود در کتاب ولایت فقیه در این‏باره مى‏فرمایند: "ما براى اینکه وحدت امت اسلام را تامین کنیم، براى اینکه وطن اسلام را از تصرف و نفوذ استعمارگران و دولتهاى دست‏نشانده آنها خارج و آزاد کنیم راهى نداریم جز اینکه تشکیل حکومت‏بدهیم. چون به منظور تحقق وحدت و آزادى ملتهاى مسلمان بایستى حکومتهاى ظالم و دست‏نشانده را سرنگون کنیم و پس از آن، حکومت عادلانه اسلامى را که در خدمت مردم است‏بوجود آوریم. تشکیل حکومت‏براى حفظ نظام و وحدت مسلمین است، چنانچه حضرت زهرا سلام‏الله علیها در خطبه خود مى‏فرماید که امامت‏براى حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است. " (2) و به این ترتیب امام خود حکومتى را براى ایجاد وحدت میان مسلمین ایجاد نمودند.
ب) اعلام روز جهانى قدس:
حضرت امام با تعیین آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به عنوان روز جهانى قدس - روزی که بین همه ملل مسلمان مشترک بوده و هیچ رنگ و بوى نژادى و قومیتی ندارد- نقطه عطفى در اتحاد میان مسلمین جهان ایجاد کردند. امام در این‏باره مى‏فرمایند: "روز قدس، روز اسلام است. روز قدس، روزى است که اسلام را باید احیاء کرد و احیاء بکنیم و قوانین اسلام در ممالک اسلامى اجرا بشود. روز قدس، روزى است که باید به همه ابرقدرتها هشدار بدهیم که اسلام دیگر تحت‏سیطره به واسطه عمال خبیث‏شما واقع نخواهد شد. " (3)
ج) اقامه نماز جمعه:
حضرت امام با زنده نمودن نماز جمعه در جامعه اسلامى ایران قدم بزرگى در اتحاد مردم مسلمان ایران برداشتند، نمازی که به تعبیر امام نمایانگر بعد سیاسی اسلام است و نقشی جدی در ایجاد اتحاد بین ایرانیان و حتی مسلمین ایفا نموده است. حضرت امام در این مورد مى‏فرمایند:  "نماز جمعه با شکوهمندى که دارد براى نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامى ما عامل مؤثر و بزرگ است. " (4)
د) احیاى حج ابراهیمى:
حج این میعادگاه بزرگ اسلام و مرکز همایش قدرت جهان اسلام که باید عاملى در جهت وحدت امت اسلام باشد، بوسیله علماى دربارها و ناآگاهان حاکم بر ملل اسلامى از مسیر اصلى خود منحرف شده و فقط به یک آیین خشک و بى‏روحى تبدیل گشته بود. امام خمینى با احیاء حج و اعلام برائت از مشرکین در این اجتماع بزرگ اسلامى همه مسلمانان را در مقابل سردمداران کفر متحد ساخته و باعث ایجاد هماهنگى میان مسلمین شدند. این آیین عبادى، سیاسى گرچه در سالهای نخست با مشکلاتى مواجه گردید لیکن به مرور به میثاقی میان مسلمین بلاد مختلف تلدیل گردیده و بدون برنامه‏ریزى رسمی و با هماهنگى با یکدیگر این مراسم را برپا مى‏دارند.
هـ) حکم ارتداد سلمان رشدى:
به هنگامى که جهان استکبار تمام توان خود را به کار گرفته بود تا اساس و بنیان این انقلاب را از ریشه بزداید ، امام خمینى با هدف‏گیرى ریشه و پایه توطئه دشمنان همه مسلمین را در برابر جهانخواران متحد کرده و با اعلام حکم ارتداد سلمان رشدى و وجوب اعدام او که مورد اتفاق همه فرق مسلمین است‏باعث احیاى اسلام و اتحاد مسلمین در برابر دشمنان شد.
و) دعوت از رهبر بلوک شرق به اسلام:
حضرت امام در ایامى که ناقوس مرگ کمونیست‏بصدا درآمده بود و صداى خرد شدن استخوانهاى آن به گوش مى‏رسید با دعوت از رهبر اردوگاه کمونیست‏به اسلام و اظهار شادمانى از پخش اذان از ماذنه‏هاى مساجد جمهوریهاى مسلمان شوروى شور و شوق وصف‏ناپذیرى در میان مسلمین جهان ایجاد کردند و به عنوان رهبر ملل مسلمان جهان باعث عزت و عظمت و بزرگى اسلام ناب محمدى شدند، خصوصا با پیش‏بینى صحیح از فروپاشى این نظام متکى بر مادیت و دعوت به الهیت و معنویت، اعتبارى تازه به دین و مکاتب الهى بخشیدند بطورى که ملل مسلمان را ابهتى وصف‏ناشدنى دربرگرفت.

پى‏نوشتها:
1. صحیفه امام، ج 10، ص 61
2. ولایت فقیه، ص 27
3. صحیفه امام، ج 9، ص 277، تاریخ 25/5/1358
4. صحیفه امام، ج 9، ص 492، تاریخ 21/6/1358