آشنایی با جامعه اطلاعاتی
2-ویژگی اقتصادی: رویکرد اقتصادی به نقش روزافزون اطلاعات در فرایند تولید، توزیع، و مصرف، بهویژه در زمینه نوآوری و رقابت اشاره دارد. جامعه اطلاعاتی نوع جدیدی از تقسیم کار را مطرح میکند و در نتیجه مشاغلی از میان میرود و مشاغل جدیدی پدید میآید، و البته ساختار اقتصادی، ناگزیر، خود را با حوزههای تازه هماهنگ میکند. در این جوامع، اطلاعات منبعی اقتصادی تلقی میگردد. سازمانها برای افزایش کارآیی خود بر استفاده بیشتر از اطلاعات تأکید میورزند تا نوآوریها تقویت گردد، موقعیت اقتصادی و رقابتطلبانه آنها بهبود یابد، و سبب ارتقای کیفیت ابزارها و خدمات شود.
در دهه ۱۹۶۰، انتقال تدریجی اقتصاد کالایی به اقتصاد اطلاعات آغاز گردید و اطلاعات و تشکیلات آن، تبدیل به مهمترین منبع تولید ثروت جوامع شد، بهگونهای که برخی اقتصاددانان، اقتصاد را به بخشهای اطلاعات اولیه،اطلاعات ثانویه، و غیر اطلاعاتی تقسیم کردند. در بخش اطلاعات اولیه، همه کالاها و خدماتی که اطلاعات را فراهم کرده یا مربوط به جمعآوری، پردازش، و توزیع اطلاعات و بازارهای مربوط است جای میگیرد. این بخش، نه تنها صنایع میکروالکترونیک، ارتباط، و فرهنگ را دربر میگیرد، بلکه انواع گستردهای از کالاها و خدمات را نیز شامل میشود. بخش اطلاعات ثانویه شامل فعالیتهای اطلاعاتی محدودتر، مانند فعالیتهای تحقیق و توسعه، برنامهریزی، کنترل، بازاریابی، و بایگانی اطلاعات تولیدشده توسط بخش دولتی برای مصارف داخلی و خارجی و کلیه فعالیتهای اطلاعاتی صنایع خصوصی و مؤسسات آموزشی است که با بازار دادوستد ندارند.
اقتصاد اطلاعات نشان میدهد که تولید اطلاعات و فنآوریهای اطلاعاتی سهم مهمی از تولید ناخالص ملی کشورهای پیشرفته را به خود اختصاص میدهد. به این اعتبار، اگر سهمی از تولید ناخالص ملی یک جامعه که صرف فعالیتهای اطلاعاتی میشود، نسبت به سایر فعالیتهای اقتصادی بیشتر باشد آن جامعه را میتوان "جامعه اطلاعاتی " نامید.
3-ویژگی حرفهای: یکی از خصیصههای مهم جوامع اطلاعاتی تغییر حرفهها و مشاغل است. هرگاه حرفهها در فعالیتهای اطلاعاتی تمرکز یابند به جامعه اطلاعاتی واردشدهایم. به بیان دیگر، در جامعه اطلاعاتی از کارهایی که قدرت جسمی و مهارتهای یدی را میطلبد، مانند تراشیدن سنگ و یا زراعت بر روی زمین کاسته و به کارهایی با مهارت بالا مانند تعلیم و تربیت، امور اداری، و کلیه کارهایی که اطلاعات را جهت انجام بهتر فعالیتها درخواست میکنند، تبدیل میشود. امروزه، تنها اقلیتی رو به کاهش از نیروی کار، در کارخانه کار میکنند و بازار کار به وسیله شاغلان بخش اطلاعات تسخیر شده است.تغییر مشاغل و توزیع آنها مرکز ثقل بیشتر نظریههای معتبر در مورد جامعه اطلاعاتی است. دانیل بل در دهه ۱۹۶۰ ظهور جامعه "یقه سفیدها"(مدیران و طالبان اطلاعات) و کاهش نیروی کار صنعتی و کارگران "یقه آبی" را عنوان کرد و پایان تضاد سیاسی ـ طبقاتی، آگاهی گروهی بیشتر، و توسعه برابری جنسی را مطرح ساخت.
چهارصد نوع حرفه را به عنوان نیروی کار اطلاعاتی بر شمردهاند، که نخستین نوع شامل کارکنانی است که فعالیت اصلی آنان تولید و عرضه دانش و اطلاعات است، مانند دانشمندان، مخترعان، کتابداران، روزنامه نگاران، و نویسندگان. نوع دوم کارکنانی را دربرمیگیرد که اطلاعات را گردآوری، هماهنگ، و پردازش کرده و سپس به توزیع آن در میان شرکتها و متقاضیان اطلاعات میپردازند؛ مانند مدیران، منشیان، کارمندان، و کلیه کارگران. نوع دیگر شامل کارکنانی است که با استفاده از دستگاهها و فنآوریهای اطلاعاتی، فعالیت انواع دیگر را حمایت میکنند؛ مانند کسانی که اطلاعات را وارد رایانه میکنند، یا به نصب و تعمیر تلفن، رادیو، و تلویزیون میپردازند. بدین ترتیب، تقسیمبندی نیروی کار اطلاعاتی و غیراطلاعاتی، براساس تخمین درجهای از درگیری مشاغل با اطلاعات، تمیز داده میشود. گرچه تعیین این که دقیقاً چه کسی کارگر اطلاعاتی است و چه کسی نیست، خود، موضوع بحث انگیزی است، زیرا هر شغلی تا حد زیادی با شناخت و پردازش اطلاعات سروکار دارد. اما پیدایش جامعه اطلاعاتی متّکی بر جنبه محوری دانش نظری، در مقابل دانش عملی است، و میباید آنهایی را که دارای دانش نظری هستند از کارگران اطلاعاتی، یعنی کسانی که تنها مجری اندیشههای نظریهپردازان محسوب میشوند، متمایز ساخت.
دنیای امروز، هماهنگی ساخت و تولید در سطح جهان، برنامهریزی درون دولتها و میان دولتهای مستقل، و بازاریابی در همه قارهها را میطلبد. اطلاعات برای اینگونه فعالیتها جنبه محوری دارد و، در نتیجه، مدیریت اطلاعات نیز تبدیل به ضرورتی اجتنابناپذیر میگردد.
از دیگر مشخصههای جوامع اطلاعاتی تأکید بر آموزش است. گزارش یونسکو از کمیسیون بین المللی آموزش برای قرن بیستویکم با نام "یادگیری: گنج درون" تأثیر جامعه اطلاعاتی بر آموزش و پژوهش و برخی نتایج آن را مورد تأکید قرار میدهد. فن آوریها، بیتردید، این امکان را فراهم آورده است که آموزش از طریقی که قبلاً امکانپذیر نبود ارائه گردد. طیف وسیعی از رشتههای تحصیلی به صورت صفحات فشرده و چندرسانهایها در دسترس قرار دارند و مدارس و دانشگاهها، با استفاده از امکانات الکترونیکی، آموزش از راه دور را تجربه میکنند.