السلام عليك يا امام رئوف

بیش از 2 دهه از پایان جنگ تحمیلی و دفاع مقدس می‌گذرد و طی این 2 دهه ، شاهد پیشرفت‌ها و تحولات شگرفی در زمینه‌ های مختلف از جمله بخش‌های تسلیحات تدافعی ، علوم فوق‌پیشرفته و سیاست خارجی بوده‌ایم.
با سپری شدن 3 دهه از انقلاب اسلامی، در سال 1388 به دهه چهارم انقلاب پای نهاده‌ایم ؛ دهه‌ای که رهبر معظم انقلاب از آن به دهه پیشرفت و عدالت یاد کرده‌اند، آنجا که می‌فرمایند: ملت ایران دهه چهارم انقلاب را به گامی بلند در روند تحقق آرمان اصیل پیشرفت و عدالت تبدیل خواهد کرد.
قبل از ادامه مطلب، لازم است گریزی به ساختار برنامه‌ریزی با هدف توضیح آرمان و اهداف آرمانی داشته باشیم. آرمان یا اهداف آرمانی که از آن به Goals تعبیر می‌شود قله و سمت و سو در اجرای برنامه‌های هدفمند است. خود آرمان و اهداف آرمانی نیز از مبانی اعتقادی، ارزشی و عقلایی نشات می‌گیرد.

برای تحصیل آرمان و دستیابی به آن، برنامه‌ریزی‌های راهبردی (Strategic Plans) الزام‌آور است. در قدم بعد و پس از تعریف و تعیین راهبردها یا همان استراتژی‌ها، در یک یا چند برنامه بلندمدت‌ (Long Term Plans) می‌بایست به استراتژی‌ها رسید. طراحی و اجرای چند برنامه‌ میان‌مدت و کوتاه‌مدت یک تا 3 ساله نیز مراحل اجرایی رسیدن به اهداف برنامه‌های بلندمدت 5 تا 10 ساله را ترسیم می‌کند.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان استنباط کرد که رهبر حکیم انقلاب به موازات اعلام 2 هدف آرمانی، اصلی‌ترین برنامه راهبردی را در تحقق این 2 آرمان، اصلاح الگوی مصرف می‌دانند.حال نهادهای ذی‌ربط کشور در این خصوص یعنی اجرای منویات معظم‌له چه باید بکنند؟ به‌زعم این قلم، مراحل کار به شرح تالی است:

1- ارائه تعاریف جامع و مانع از 2 هدف آرمانی؛ نگارنده معتقد است تحقق آرمان‌های اصیل پیشرفت، عدالت و قسط در واقع تحقق رخ اقتصاد اسلامی است که آرمان پیشرفت، نماد آن و عدالت و قسط، باطن این اقتصاد است.

2- در ادامه و بتدریج، تحت رهنمودهای رهبر عزیزمان، راهبردهای ضروری دیگر در نیل به آرمان‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انقلاب تعریف و تدوین شود (به طور مثال، اصلاح در الگوی توزیع.)

3- در هر بخش از زیربخش‌های اقتصادی، هنجارهای آرمانی با هدف معرفی هنجارهای بومی یا همان بومی‌سازی هنجارهای آرمانی، با اندیشه ژرف و مطالعات دقیق بر 3 پایه مبانی ارزشی، مبانی علوم نظری و مبانی علوم تجربی و کاربردی، بازتولید و بازتعریف شود.

4- برای راهبرد تکلیفی، برنامه‌های بلند، میان و کوتاه‌مدت پی‌ریزی و به صورت کاملا حساب شده، مسوولانه اجرا شود.

نکته: آیا اصلاح الگوی مصرف مشخصا برای سال 1388 تعریف شده یا راهبرد اقتصادی دهه چهارم انقلاب اسلامی است؟ به 2 دلیل، این راهبرد نمی‌تواند برای یک سال محدود شود. دلیل اول، توضیحات فوق‌الذکر است و دلیل دیگر را می‌توان در بیانات رهبری در پیام نوروزی 88 جستجو کرد، آنجا که می‌فرمایند: عمل به این شعار [نوآوری و شکوفایی در سال 1387]، در مرحله مقدماتی خوب بوده اما باید شعار نوآوری و شکوفایی را همچنان با جدیت پیگیری کنیم تا به فضل الهی، به نقطه‌ای که شایسته ملت ایران است، برسیم.

به این ترتیب، همان‌طور که رهبری در بخش علم و فناوری، آرمان جنبش نرم‌افزاری را اعلام و استراتژی رسیدن به آن را «نوآوری و شکوفایی» اعلام کردند و صراحتا جدیت در پیگیری آن را مطالبه نظام اعلام کرده‌اند، به طوری که این مطالبه به سال 1387 محدود نمی‌شود، اصلاح الگوی مصرف نیز محدود به سال 1388 نمی‌شود و تحقق آن، از مطالبات نظام در یک برنامه حداقل 5 و حداکثر 10 ساله (بر منطق دستیابی به هدف راهبردی در قالب اجرای برنامه‌های بلندمدت) است.

در این ارتباط، ایشان می‌فرمایند: همه ما بخصوص مسوولان قوای سه‌گانه، شخصیت‌های اجتماعی و آحاد مردم باید در سال جدید در مسیر تحقق این شعار مهم، حیاتی و اساسی یعنی اصلاح الگوی مصرف در همه زمینه‌ها، برنامه‌ریزی و حرکت کنیم تا با استفاده صحیح و مدبرانه از منابع کشور، مصداق برجسته‌ای از تبدیل احوال ملت به نیکوترین حال‌ها ظهور و بروز یابد.

سوال: اگر امسال سال اصلاح الگوی مصرف نبود، چه می‌شد؟ برای پاسخ به این سوال، بهتر است به فرازهایی دیگر از بیانات رهبر حکیم انقلاب در سخنرانی روز اول فروردین در سال 1388 در مشهد مقدس اشاره شود.

معظم له در فرازی از سخنرانی می‌فرمایند: باید اعتراف کنیم که عادت‌ها، سنت‌ها و روش‌های غلط، زیاده‌روی در مصرف را به دنبال آورده و نسبت میان تولید و مصرف را به ضرر تولید برهم زده است.

در بخش مهم دیگری از بیانات، ایشان می‌فرمایند: این حرکت [شعار اصلاح الگوی مصرف در سال 1388]، گامی اساسی در روند پیشرفت و عدالت است چرا که بیماری اسراف، از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، آسیب ها و مشکلات گوناگونی به وجود آورده و آینده کشور را تهدید می‌کند. حال تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل؛ رهبری به روشنی پاسخ این سوال مقدر را داده‌اند که همانا یکی از تهدیدهای جدی آینده کشور و نظام، از ناحیه بیماری اسراف است.

لازم به یادآوری است که اسراف، محدود به مصرف‌کنندگان نهایی نمی‌شود. در مصادیقی که در این سخنرانی اعلام شد این مهم بوضوح تبیین شده است حتی رهبر معظم طی دستورالعملی لازم‌الاجرا در همین سخنرانی می‌فرمایند: مقابله با اسراف و صرفه‌جویی صحیح، با حرف امکان‌پذیر نیست و قوای مقننه و مجریه موظفند با قانونگذاری صحیح و اجرا و پیگیری قاطعانه، الگوی مصرف را از تولید تا مصرف و بازیافت اصلاح کنند.

اما براستی چرا با گذشت بیش از 2 دهه از پایان دفاع مقدس، جامعه ما دستخوش چنین بیماری و تهدیدی شده که آینده کشور را به خطر انداخته است. مگر نه این است که ما مسلمان شیعه و از چکاداندیشانی هستیم که فکر و اندیشه آنها در اوج است. آیا نه این است که هنوز به بلوغ مورد انتظار و شایسته ملت ایران اسلامی و انقلابی در همبستگی نرسیده‌ایم؟ وجدان فردی و خردجمعی جامعه به نیکویی می‌تواند پاسخگوی این یادداشت باشد.

 

حشمتی با اشاره به لزوم اجرای اصل 44 قانون اساسی در کشور گفت: عملی شدن این اصل مهم، یکی از موارد مهم اصلاح الگوی مصرف در جامعه است و بسیاری از توقعات در این زمینه را برآورده می‌کند.

اسماعیل حشمتی دبیر شورای تبیین بسیج دانشجویی استان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، تاکیدات مقام معظم رهبری در نامگذاری سال اصلاح الگوی مصرف نشان از مشکلات اساسی در نحوه مصرف دولت و مردم دانست.

وی عملیاتی کردن پیام نوروزی رهبر انقلاب را موجب رسیدن به اهداف مورد نظر دانست و افزود: باید این هدف را نشانه گرفت و جهت‌گیری‌ها را نیز حفظ کرد، در این بین جنبه شعاری دادن، ژورنالیستی عمل کردن، و نداشتن برنامه از جمله آفت‌های اصلاح الگوی مصرف است.

حشمتی با اشاره به لزوم اجرای اصل 44 قانون اساسی در کشور گفت: عملی شدن این اصل مهم، یکی از موارد مهم اصلاح الگوی مصرف در جامعه است و بسیاری از توقعات در این زمینه را برآورده می‌کند، زیرا موسسات دولتی به لحاظ انگیزه کم برای سودآوری معمولا ضرردهی دارند و ثروت ملی حیف و میل می‌‌شود.

دبیر شورای تبیین بسیج دانشجویی استان تهران خاطرنشان کرد: با سپردن این نهادها به بخش خصوصی شاهد شکوفایی اقتصادی و سهیم شدن مردم در سهام این شرکت‌ها و در نتیجه پیشرفت کشور خواهیم بود که در این میان وجود انگیزه ملی، ضرردهی یا همان اسراف را به حداقل می‌رساند.

حشمتی در بخش دیگر این گفت‌و‌گو با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب تاکید زیادی بر اجرا شدن اصل 44 قانون اساسی دارند، اظهار کرد: یکی از توقعات اصلی ایشان از دولت واگذاری شرکت‌های دولتی به مردم است، دولت باید با کمک سایر قوا زمینه‌های اجرایی شدن این اصل را فراهم کند، تا بتوان از بسیاری از اسراف‌ها و تضییع اموال ملت در این زمینه کاست.

حشمتی:
یکی از توقعات اصلی مقام معظم رهبری از دولت واگذاری شرکت‌های دولتی به مردم است، دولت باید با کمک سایر قوا زمینه‌های اجرایی شدن این اصل را فراهم کند، تا بتوان از بسیاری از اسراف‌ها و تضییع اموال ملت در این زمینه کاست
این فعال دانشجویی دهه پیشرفت و عدالت را چشم‌انداز بزرگی برای ملت ایران خواند و افزود: در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... باید رسیدن به نقطه مطلوب را پیش‌بینی و به سمت آن حرکت کنیم.

وی مصرف صحیح در این دهه را تجربه خوبی برای رسیدن به چشم‌انداز 20 ساله کشور خواند و اظهار کرد: پس‌انداز سرمایه‌های حاصل از عدم اسراف و تبدیل آن به سرمایه‌گذاری در عرصه‌های علمی، اقتصادی و ... در پایان این دهه برکات زیادی برای کشور خواهد داشت و همچنین یک مشارکت ملی در جلوگیری از اسراف و سرمایه‌گذاری در کشور صورت می‌گیرد که آینده کشور را تضمین می‌کند.

حشمتی با بیان اینکه در چشم‌انداز آینده برای کشور دو نگاه متصور است، افزود: دهه پیشرفت و عدالت نگاه میان‌مدت و چشم‌انداز 20 ساله استراتژی بلند‌مدت کشور برای رسیدن به پیشرفت و عدالت همه‌جانبه است که در این میان حرکت کنونی به سمت اصلاح الگوی مصرف باید هماهنگ با این دو هدف باشد.

دبیر شورای تبیین بسیج دانشجویی استان تهران در ادامه عنوان کرد: انجام وظیفه درست قوای سه‌گانه، نهادهای مختلف و مردم در ایجاد فرهنگ سرمایه‌گذاری صحیح و اصلاح مشکلات ساختاری در زمینه اسراف و بهره‌وری نیروی انسانی و مادی، موجب رسیدن ایران اسلامی به همه اهداف چشم‌انداز 20 ساله است و خواهیم توانست در منطقه در همه ابعاد برتر باشیم.
 

لازم است همگان اعم از مردم و دستگاه‌های اجرایی برای عملیاتی‌شدن اصلاح الگوی مصرف به طور جدی وارد عرصه شوند؛ چرا که هم از جهت مسئولان و هم از سوی بخش‌های مردمی کاری جدی در ارتباط با این مسئله انجام نشده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی رضایی، نماینده ولی فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نماینده مردم تربت حیدریه‌ در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، به استناد بیانات اخیر مقام معظم رهبری درباره اصلاح الگوی مصرف گفت: در نیمه نخست سال جاری نسبت به این شعار کار اساسی و اصولی انجام نشده است.

وی افزود: لازم است همگان اعم از مردم و دستگاه‌های اجرایی برای عملیاتی‌شدن این شعار، به طور جدی وارد عرصه شوند؛ چرا که هم از جهت مسئولان و هم از سوی بخش‌های مردمی کاری جدی در ارتباط با این مسئله انجام نشده و هر دو بخش در این ارتباط دچار نوعی غفلت شده‌اند.

رضایی معتقد است، اگر مسئولان نظام به طور جدی اصلاح الگوی مصرف را سرلوحه کار خود قرار دهند، تأثیر بسیاری را بر روی اقشار مختلف مردم خواهد داشت؛ چرا که این قشر الگوهای جامعه هستند.

نماینده مردم تربت حیدریه در خانه ملت با بیان اینکه اصلاح الگوی مصرف، بیش از همه یک کار فرهنگی است و باید نسبت به آن فرهنگ‌سازی شود، اظهار کرد: متأسفانه نهادهای فرهنگی کشور ما نیز در این راستا کار اساسی انجام نداده‌اند که با توجه به اینکه کار اصلی این نهاد‌ها، مهندسی فرهنگی کشور است، باید نقش اساسی خود را نسبت به شعار اصلاح الگوی مصرف ایفا کنند.

به گفته نماینده ولی فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تحقق اصلاح الگوی مصرف و فرهنگ‌سازی نسبت به آن، تنها با حرف و تبلیغ امکان‌پذیر نیست و لازم است با برنامه‌های مختلف، اعم از هنری، فرهنگی و با همکاری رسانه‌های مختلف از جمله رسانه ملی این کار انجام شود.

حجت‌الاسلام رضایی:
لازم است همگان اعم از مردم و دستگاه‌های اجرایی برای عملیاتی‌شدن این شعار، به طور جدی وارد عرصه شوند؛ چرا که هم از جهت مسئولان و هم از سوی بخش‌های مردمی کاری جدی در ارتباط با این مسئله انجام نشده و هر دو بخش در این ارتباط دچار نوعی غفلت شده‌اند
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به نقش مجلس در راستای اصلاح الگوی مصرف، اظهار کرد: برای تحقق این شعار دو کار باید انجام گیرد؛ نخست آن‌که دست‌اندرکاران جامعه به مجلس قانون ارائه دهند و یا این‌که خود نمایندگان مجلس طرح‌هایی را ارائه دهند.

رضایی یادآور شد: در کمیسیون‌های مختلف مجلس مسئله اصلاح الگوی مصرف مورد توجه قرار گرفته است، ولی از سوی سایر بخش‌های کشور چیزی برای تصویب به مجلس ارائه نشده است.

این نماینده مجلس هشتم، در پایان اصلاح الگوی مصرف را یکی از شاخصه‌های تحقق عدالت در کشور دانست و گفت: مقام معظم رهبری بر پیشرفت توأم با عدالت کشور تأکید زیادی دارند و برای تحقق این دو مؤلفه، مسئله اصلاح الگوی مصرف را مطرح کرده‌اند.
 

باقری با بیان این مطلب که باید فهمید دین اسلام چه ضرورتی برای این مقوله دارد، تصریح کرد: کارکرد شناخت الگوی مصرف در اسلام مبتنی بر ارزش‌ها است. بدفهمی از ارزش‌های اصلاح الگوی مصرف به استفاده از راهکارهای اشتباه می‌انجامد.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مجتبی باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی اایران(ایکنا) با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد لزوم اصلاح الگوی مصرف در جامعه گفت: ضرورت نظریه‌پردازی در کنار کار عملی برای رفع نقیصه اسراف از وظایف قشرهای مختلف جامعه است.

وی با بیان اینکه در زمینه اصلاح الگوی مصرف در کشور کار مهمی صورت نگرفته است، افزود: لازم بود از ابتدای پیروزی انقلاب به فراخور شعارها و آرمان‌های جمهوری اسلامی در این زمینه راهکار ارائه می‌دادیم همانطور که در برابر بحثی به نام ربا، شیوه بانکداری اسلامی پیشنهاد و در بانک‌ها در حال اجرا شدن است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید اصلاح الگوی مصرف را شناخت رفتار، فرد، جامعه و دولت و همچنین شناخت نیازهای آنان برای ایجاد یک الگوی مصرف مناسب دانست.

باقری با بیان این مطلب که باید فهمید دین اسلام چه ضرورتی برای این مقوله دارد، تصریح کرد: کارکرد شناخت الگوی مصرف در اسلام مبتنی بر ارزش‌ها است. بدفهمی از ارزش‌های اصلاح الگوی مصرف به استفاده از راهکارهای اشتباه می‌انجامد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید اضافه کرد: مباحث اصلاح الگوی مصرف باید از مسائل ارزشی شروع شود، بررسی آیات قرآن، روایات و جمع‌آوری و کاربردی کردن آنها برای جامعه امروز موضوعی است که باید با دقت انجام شود.

باقری با بیان اینکه برداشت‌های متفاوتی از روایات می‌شود، عنوان کرد: برخی به دلیل سفارش روایات به داشتن زینت آن را الگوی خود در زندگی قرار می‌دهند، اما ساده‌زیستی را برای رهبران می‌دانند، در نتیجه این زینت و تجمل در هزینه‌های زیاد دولتی و حیف و میل بیت‌المال و تجملات زندگی افراد خود را نشان می‌دهد.

باقری:
لازم بود از ابتدای پیروزی انقلاب به فراخور شعارها و آرمان‌های جمهوری اسلامی در این زمینه راهکار ارائه می‌دادیم همانطور که در برابر بحثی به نام ربا، شیوه بانکداری اسلامی پیشنهاد و در بانک‌ها در حال اجرا شدن است
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با اشاره به سطوح مصرف در اسلام خاطرنشان کرد: علمایی همچون صدر، نراقی و غزالی مراتبی را برای مصرف صحیح همچون مرتبه ضروریات، رفاهیات، ارضای حاجات، و ... در نظر گرفته‌اند که بیشتر از آن به اسراف می‌انجامد.

باقری با بیان اینکه باید اندیشمندان و در مرحله بعد سیاستگذاران مسائل کشور آشنا به آیات و روایات قرآن باشند، افزود: برخی اشکالات برمی‌گردد به مسائل مفهومی و برداشت‌های متفاوت، در این زمینه نباید با نگاه سلیقه‌ای به حل معضل اسراف در کشور پرداخت.

این مدرس حوزه، وظیفه دولت را در جلوگیری از اسراف مهم خواند و تصریح کرد: دولت با منابع کمی که در اختیار دارد باید به نیازهای گسترده‌ای پاسخ دهد، مراقبت مسئولان دولتی از نحوه هزینه‌کرد منابع و نقش جدی و نظارتی دولت مصرف زیاد را پایین می‌آورد.

باقری با اشاره به کارکرد اخلاق در مسائل مختلف جامعه عنوان کرد: باید بپذیریم اخلاق یکی از محوری‌ترین موضوعات است، اندیشمندان باید ارتباط آن را مصرف بررسی کنند، در اروپای قرون وسطی عملکرد کلیسا موجب شد، غرب به این نتیجه برسد که مسیحیت با اقتصاد مخالف است، در حالی که کلیسای قرون وسطی اخلاق اقتصادی را در جهت منافع خود به کار می‌برد.
 

باقری یکی از مشکلات در زمینه اصلاح الگوی مصرف را سطحی‌نگری مسئولان و اصحاب فرهنگ دانست و افزود: نتیجه‌دادن مسئله اصلاح الگوی مصرف در جامعه مستلزم درک مفهومی اسراف است و در این زمینه همایش‌های ما باید رویکردی مفهومی با تکیه بر اندیشه‌های اسلامی داشته باشد.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مجتبی باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید در ادامه گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان اینکه باید فهم خود را از موضوعاتی همچون زهد و قناعت تصحیح کنیم، افزود: باید جایگاه اخلاق در مسائل خرد و کلان اقتصادی جامعه تبیین شود.

وی تغییر نگاه مردم نسبت به مسئله اصلاح الگوی مصرف را یادآور شد و عنوان کرد: نباید هر کالایی را غیر ضروری بدانیم، بسیاری از تولیدات کشور به مرور و با اقبال تدرجی مردم، به ضرورت تبدیل می‌شوند.

این مدرس دانشگاه، خرد را رفتاری دانست که تک‌تک افراد جدای از دیگران آن را انجام می‌دهند و در صورتی که همه یک عملی را انجام دهند، بحث کلان مطرح می‌شود، به طور مثال اگر کالای کارخانه‌ای از سوی مردم خریداری نشود آن کارخانه با تعطیی مواجه خواهد بود.

باقری اضافه کرد: انکه بگوییم مردم نیاز به برخی کالاها ندارند، و بهانه را نیز اصلاح الگوی مصرف

بدانیم کمکی به حل موضوع نکرده‌ایم، اگر همه مردم بتوانند از اتومبیل شخصی داشته باشند، نه تنها امر بدی نیست، بلکه حرکت در مسیر عدالت است.

وی یکی از مشکلات در زمینه اصلاح الگوی مصرف را سطحی‌نگری مسئولان و اصحاب فرهنگ دانست و افزود: نتیجه‌دادن مسئله اصلاح الگوی مصرف در جامعه مستلزم درک مفهومی اسراف است و در این زمینه همایش‌های ما باید رویکردی مفهومی با تکیه بر اندیشه‌های اسلامی باشد.

باقری همچنین خاطرنشان کرد: در کنار پرداختن به مسائل مفهومی، مصادیق نیز باید در حوزه توجه ما قرار گیرد برای افراد و خانواده‌ها مصادیق اسراف روشن شود و البته خود دولت و حاکمیت باید الگوی مصرف درست برای جامعه باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه باید پذیرفت اسراف در حوزه‌های خرد و کلان است، تصریح کرد: اگر دولت به عنوان یک شخصیت حقوقی به جای پرداختن به ضروریات خود، مخارج بیش از شان انجام دهد و به اصطلاح هزینه‌های تجملاتی و لوکس داشته باشد، به اسراف وارد شده است که تبعات فرهنگی و مادی زیادی برای جامعه دارد.

باقری دوری از شعار دادن در این زمینه را لازم دانست و عنوان کرد: شعار بدون پشتوانه عملی، هر موضوعی را بی‌اعتبار می‌سازد، پشتوانه مسئولان در مبارزه با اسراف، مراکز پژوهشی و تحقیقاتی هستند که باید با احاطه بر فرهنگ بومی کشور راهکارهایی ارائه دهند که جامعه با میل و رغبت و آگاهی مصرف کند و بتواند با مصرف صحیح پس‌انداز خود را در جهت تولید به کار گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید در پایان این گفت‌و‌گو با بیان اینکه باید اندیشمندان و در مرحله بعد سیاستگذاران مسائل کشور آشنا به آیات و روایات قرآن باشند، افزود: برداشت‌های متفاوت در این زمینه باید حول محور ثابت و منطقی باشد و نباید با نگاه سلیقه‌ای به حل معضل اسراف در کشور پرداخت.
 

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان از تصویب سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف در ساحت خانواده در شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد.
منیره نویخت عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب به توصیف روند تصمیم‌گیری و تدوین سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف در خانواده پرداخت و گفت: پس از اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) سال اصلاح الگوی مصرف اعلام شد، شورای فرهنگی اجتماعی زنان این موضوع را در دستور کار خود قرار داد. سپس این موضوع در کمیته‌های کارشناسی مورد بررسی قرار گرفت و بعد از جلسات متعدد این تصمیم اتخاذ شد که شورای فرهنگی اجتماعی زنان به صورت متمرکز در موضوع مهم اصلاح الگوی مصرف در خانواده کار کند.

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان ادامه داد: دلیل عمده این تصمیم این بود که یقیناً سایر سازمان‌ها و خود شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت عام به این موضوع خواهند پرداخت اما به دلیل نقش مهم خانواده و به خصوص زنان لازم است که این موضوع به صورت تخصصی توسط شورای فرهنگی اجتماعی زنان مورد بررسی قرار گیرد.

نوبخت بیان کرد: پس از انجام بررسی‌ها و برپایی جلسات متعدد با حضور کارشناسان امر نتیجه این جلسات در قالب یک طرح و چندین بخش ارائه شد که در درجه اول اهداف شورا از اصلاح الگوی مصرف در خانواده بیان شد سپس اصول، راهبردها و راهکارهای این کار مورد بررسی و احصاء قرار گرفت و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد.

وی با ابراز خوشحالی از اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی این طرح را تصویب کرده است، گفت: این مصوبه پس از امضای رئیس‌جمهور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ خواهد شد تا هر دستگاه متناسب با وظایف برنامه‌های خود را مبتنی بر این سیاست‌ها را اجرایی کند.

نوبخت در ادامه افزود: بنا داریم در جلسات بعدی که با حضور نمایندگان دستگاه‌ها تشکیل خواهد شد به آنها در تدوین برنامه‌هایشان کمک کنیم.

وی از تلاش برای احصاء موارد مصرف در خانواده خبر داد و گفت: اصلاح الگوی مصرف به معنی کم مصرف کردن نیست بلکه ما تلاش می‌کنیم مواد مصرفی ضروری که در خانواده‌ها مورد مصرف قرار نمی‌گیرد را نیز وارد چرخه مصرف خانواده‌ها کنیم و الگویی درست از مصرف درست ارائه کنیم.

وی در پایان با اشاره به این‌که در اول این راه قرار داریم این طرح را یک سند پایه‌ای برای ایجاد هماهنگی و پیشرفت در موضوع اصلاح الگوی مصرف دانست.

 

برای رسیدن به نقطه مطلوب در زمینه اصلاح الگوی مصرف راه زیادی باقی است، اما باید زیرساخت‌های آن به همت و مشارکت مردم و مسئولان بنا شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حیدری، محقق حوزه و دانشگاه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان اینکه پیام مقام معظم رهبری در مورد اصلاح الگوی مصرف مسئولیتی بزرگ برای مردم و مسئولان پدید آورده است، گفت: امروز در جامعه ما متاسفانه برخی از رفتارهای مردم و مسئولان با اصول اسلامی مغایرت دارد و این عدم مغایرت نیاز به بررسی و آسیب‌شناسی کارشناسانه دارد.

وی با اشاره به راهکارهایی که تاکنون برای مصرف صحیح در جامعه ارائه شده است، اظهار کرد: البته از سوی نهادهای مختلف و حوزه و دانشگاه سمینارهای متنوعی برگزار شده است، اما آنچه من اعتقاد دارم این است که نقش مردم و سرمایه‌گذاری بر روی آنها باید جزء برنامه‌های کلان نظام باشد.

این محقق حوزه استفاده از متون دینی، آیات و روایات را در این امر ضروری دانست و افزود: اینکه فقط این آیات و روایات را جلو چشم مردم بگذاریم مشکلی را حل نمی‌کند بلکه پرو بال دادن به آنها و جنبه هنری دادن و استفاده در فیلم، سریال، انیمیشن و ... تاثیرگذار است.

حیدری معتقد است، قوای سه‌گانه همانگونه که برای پیشرفت کشور متناسب با وظیفه خود فعالیت می‌کنند، لازم است در زمینه اصلاح الگوی مصرف مصمم‌تر و فعالتر وارد میدان شوند و بتوانند مشکلات را شناسایی و حل کنند.

این محقق حوزه و دانشگاه با بیان اینکه متاسفانه صدا و سیما در این زمینه رفتاری دوگانه دارد، افزود: دیگر بحث در مورد سریال‌های رسانه ملی و ریخت و پاش در آنها تکراری شده است و هرچه مردم و دلسوزان در مورد عواقب این کار هشدار داده‌اند، اثر آنچنانی نداشته است، این مسئله باید به صورت ریشه‌ای حل شود.

وی با اشاره به نقش رسانه‌های خبری در مورد معضلات جامعه بیان کرد: رسانه‌ها در صورتی می‌توانند به وظیفه حرفه‌ای خود درست عمل کنند و تاثیرگذار باشند که ویژگی‌هایی همچون تعهد، تخصص و آگاهی را با هم داشته باشند.

حیدری:
دیگر بحث در مورد سریال های رسانه ملی و ریخت و پاش در آنها تکراری شده است و هرچه مردم و دلسوزان در مورد عواقب این کار هشدار داده اند، اثر آنچنانی نداشته است، این مسئله باید به صورت ریشه ای حل شود
حیدری در این زمینه اضافه کرد: به چالش کشاندن عملکرد مسئولان در زمینه اصلاح الگوی مصرف و پیگیری خواسته‌های مقام معظم رهبری در این زمینه وظیفه رسانه‌های انقلابی ما است و انجام این رسالت رسانه‌ها را از خمودی و روزمرگی نجات می‌دهد.

این کارشناس مسائل دینی یکی از بزرگترین مشکلات امروز را بی‌تفاوتی در مورد واقعیات جامعه داست و افزود: اصلاح الگوی مصرف با متغیرهای زیادی در ارتباط است، خانواده‌ای که فقر فرهنگی و یا مادی دارد و یا با بحران‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کند، نباید انتظار زیادی از آن در اصلاح الگوی مصرف داشته باشیم.

حیدری عنوان کرد: باید نگاهی به گذشته خود داشته باشیم و از وقایع، اتفاقات، پیروزی‌ها و شکست‌‌های خود برای پیشرفت کشور درس‌های مورد نیاز را فرا بگیریم و در دهه عدالت و پیشرفت خطاها را به حداقل برسانیم.

این محقق حوزه و دانشگاه در پایان بیان کرد: برای رسیدن به نقطه مطلوب در زمینه اصلاح الگوی مصرف راه زیادی باقی است، اما باید زیرساخت‌های آن به همت و مشارکت مردم و مسئولان بنا شود و راهبری‌ها و توصیه‌های رهبر معظم انقلاب ما را سریع‌تر به آنچه می‌خواهیم، می‌رساند.
 

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی کم‌کاری‌ها در قبال شعار اصلاح الگوی مصرف را که نارضایتی مقام معظم رهبری نیز به دنبال داشته بیشتر ناشی از اهمال مسئولان و مدیران دانست تا عملکرد مردم.

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدناصر موسوی، نایب‌‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان اینکه مدیران و مسئولان همواره باید در وهله اول و پیش از همه پیام‌ها و فرامین مقام معظم رهبری را مدنظر داشته باشند، گفت: اگر آن‌ها عامل به رهنمودهای رهبری معظم باشند، قطعا در مردم بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

وی با بیان این مقدمه، بحث اصلاح الگوی مصرف در جامعه و عدم رضایت مقام معظم رهبری از اقدامات انجام‌شده در قبال آن را پیش کشید و تصریح کرد: البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که ملت منتظر مسئولان نمی‌مانند و خودشان این آمادگی را دارند که وقتی رهنمودی از مقام معظم رهبری می‌شنوند، به آن عمل کنند.

این نماینده مجلس هشتم اضافه کرد: همانطور که از سخنان رهبر معظم انقلاب در عید سعید فطر برداشت می‌شود، کاری شایسته و در شأن فرمایشات ایشان درباره اصلاح الگوی مصرف در طول مدت گذشته از سال جاری انجام نشده که امیدواریم کسانی که در این راه اهمال‌کاری داشته‌اند، به خود بیایند و در ادامه راه همه تلاش خود را برای تحقق منویات ایشان به کار گیرند.

در این بخش از گفت‌وگو خبرنگار ایکنا خطاب به موسوی گفت، آنطور که از مطالب شما برداشت می‌شود، این است که معتقد هستید که کم‌کاری مسئولان علت اصلی مغفول ماندن شعار اصلاح الگوی مصرف در کشور است، که وی نیز در توضیح این مطلب اظهار کرد: همانطور که گفته شد مردم همواره آمادگی عمل به فرامین رهبری معظم را دارند، ولی مسئولان و مدیران حتما اگر به وظایف خود در این ارتباط عمل می‌کردند، قطعا نتیجه بهتری حاصل می‌شد.

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس نیز همانند بیشتر همکاران خود در مجلس معتقد است که خلأ قانونی در راه تحقق اصلاح الگوی مصرف در کشور وجود ندارد و به حد کافی در این راستا در کشور قانون خوب داریم که متأسفانه به درستی اجرا نمی‌شوند.

نماینده مردم رامهرمز در مجلس یادآور شد: البته این سخن بدین معنا نیست که در هیچ حوزه‌ای در کشور خلأ قانونی وجود ندارد؛ چرا که در این صورت عملا باید بحث قانونگذاری در کشور تعطیل می‌شد و از سویی دیگر بسیاری از همین قوانین مصوب مجلس دارای نقایصی است که باید اصلاح شوند.

موسوی همچنین اظهار نظر درباره جایگاه اصلاح الگوی مصرف در برنامه پنجم توسعه کشور که به مجلس ارائه شده را به مطالعه بیشتر آن موکول کرد و هرگونه قضاوت در این ارتباط را بدون بررسی دقیق برنامه نادرست دانست.

این نماینده مجلس هشتم درباره رابطه ببین تحقق اصلاح الگوی مصرف و تحقق عدالت که در کنار پیشرفت مؤلفه‌های دهه چهارم انقلاب اسلامی هستند، اظهار کرد: عدالت محوری است که خیلی از مسائل و مشکلات کشور را حل می‌کند و اگر امروز در کشور برخی مشکلات را شاهد هسیتم، ناشی از عدم حرکت بر اساس عدالت‌محوری است و از طرفی بسیار روشن است که با اصلاح الگوی مصرف در کشور، سرمایه‌ها و منابع عظیم موجود حفظ می‌شود و از این طریق می‌توان منابع را عادلانه بین همه مردم تقسیم کرد.

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی این گفت‌وگو نقش مهم مسئولان و مدیران را در توجیه ‌کردن مردم نسبت به شعار اصلاح الگوی مصرف مورد تأکید قرار داد و آن‌ها را به طبیبانی تشبیه کرد که زمانی دستورات آن‌ها بر روحیه مریض‌ها تأثیرگذار خواهد بود که خود عامل به انجام آن باشند.

حجت‌الاسلام موسوی اظهار کرد: مردم در این موارد به مسئولان و مدیران نگاه می‌کنند و با خود می‌گویند اگر اجرای چنین مسئله‌ای برای جامعه یک ضرورت است، پس چرا در زندگی و رفتار مدیران و مسئولان نمود و جلوه ‌پیدا نمی‌کند، لذا قطعا توجه دقیق نخبگان و مدیران به اصلاح الگوی مصرف سرعت حرکت جامعه به سمت تحقق آن را افزایش می‌دهد.

 

لاهوتی با بیان اینکه تنها بخشی از علت مصرف زیاد متوجه شیوه زندگی مردم است، اظهار کرد: بخشی از آن به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم در کشور است که تأمین این زیرساخت‌ها همت دولت و دستگا‌ه‌های اجرایی را می‌طلبد.

مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون عمران و نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان اینکه مقام معظم رهبری ابتدای انتخاب شعار اصلاح الگوی مصرف برای سال جاری همواره بر این نکته نیز تأکید داشته‌اند که تحقق آن امری زمان‌بر است، گفت: اصلاح الگوی مصرف در واقع به معنای تغییر فرهنگ مصرف کشور است.

وی با اشاره به تصویب لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها در مجلس شورای اسلامی، درست مصرف‌کردن را یکی از پیام‌های اصلی این لایحه بیان کرد و با برشمردن سرانه مصرف برخی از اقلام در کشور که چندین برابر مصرف جهانی است، تصریح کرد: باید با آسیب‌شناسی و انجام کار کارشناسی‌ ریشه‌ مصرف‌گرایی در کشور را مشخص کنیم.

لاهوتی با بیان اینکه تنها بخشی از علت مصرف زیاد متوجه شیوه زندگی مردم است، اظهار کرد: بخشی از آن به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم در کشور است که تأمین این زیرساخت‌ها همت دولت و دستگا‌ه‌های اجرایی را می‌طلبد.

این نماینده مجلس هشتم با تأکید بر لزوم تبیین ابعاد مختلف اصلاح الگوی مصرف برای مردم، گفت: باید مردم متوجه شوند که اصلاح الگوی مصرف به معنای کم‌مصرف کردن نیست که تصور می‌کنم فضای فکری مردم و مسئولان دولتی هم در همین راستاست.

نماینده مردم لنگرود در مجلس تأکید کرد: با توجه به وضعیت کنونی، اگر این وضعیت مصرف بی‌رویه در کشور اصلاح نشود و هم دولت و هم مردم اقدام به رفع این مشکل نکنند، در اداره کشور دچار مشکل خواهیم شد، البته باید به این نکته نیز توجه داشت که نباید اذهان تنها متوجه مردم کرد و گفت با توجه آن‌ها به مصرف بهینه، این مشکل حل می‌شود.

وی با یادآوری این نکته که متأسفانه نظارت بر اجرای قوانین در کشور ضعیف است، وگرنه برای اجرا و تحقق اصلاح الگوی مصرف قوانین مناسب هم‌اکنون در کشور موجود است، به ارائه برنامه پنجم توسعه و پیشرفت از سوی رئیس‌جمهور به مجلس اشاره کرد و گفت: این برنامه باید عملیاتی، اجرایی و در راستای اهداف سند چشم‌انداز باشد و در آن باید حداکثر صرفه‌جویی‌ها در مصرف سرمایه‌های کشور مورد توجه قرار گیرد.

این عضو کمیسیون عمران مجلس با تأکید بر اینکه قوه مقننه در تصویب برنامه پنجم توسعه با توجه به تأکید‌های مقام معظم رهبری، رعایت بحث اصلاح الگوی مصرف را به دقت مدنظر خواهد داشت، دولت و مدیران دستگاه‌های اجرایی را بهترین‌ الگو برای مردم در راستای این شعار دانست.

وی در این ارتباط توضیح داد: مردم وقتی می‌بینند که در دستگا‌ه‌های دولتی توجه جدی به جلوگیری از اسراف وجود ندارد، بی‌اعتماد می‌شوند و تأکید مقام معظم رهبری بر اینکه مسئولان و مدیران مخاطبان اصلی شعار اصلاح الگوی مصرف هستند، بسیا بجا و مناسب است.

لاهوتی معتقد است دولت، مجلس، قوه قضائیه و دست‌اندرکاران اداره جامعه ابتدا اصلاح الگوی مصرف را از خود شروع کنند، تا بتوانند مردم را ترغیب به حرکت در این راستا کنند.

 

حتی اگر زیاده‌روی نکرده و مصارف خود را بجا تنظیم کنیم، ولی نوع مصرف ما با شئون اسلامی سازگاری نداشته و سمت‌و‌سوهای خاصی به جامعه بدهد، باید نوعی آرایش و تنظیم فرهنگی براساس اسلام به نوع مصرف خود بدهیم.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین احمد مبلغی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه عدالت وضع هر چیزی و قرار دادن هر امری در جای خود است، گفت: در جامعه‌ای که عدالت محوریت می‌یابد، کارها در مسیر درست خود قرار می‌گیرد، بنابراین اگر ما جایگاهی برای شیء در نظر نگیریم و یا اگر جایگاه متناسب با آن پدیده نباشد، بی‌عدالتی است.

وی در این رابطه افزود: عدالت جغرافیایی است که قطعات و اجزاء در آن بهترین نسبت را در جهت تامین اهداف متعالی بر عهده دارد، طبعا هم باید اشیاء در یک جامعه عادل در جایگاه مناسب خود قرار گیرند و هم باید به گونه‌ای اجزاء نقش تکمیل‌کننده‌ای را در این منظومه نسبت به هم داشته باشند تا آرمان‌های درست جامعه تحقق پیدا کند.

این محقق حوزه و دانشگاه مصرف را مرتبط با عدالت خواند و اظهار کرد: در حقیقت مصرف از یک طرف مرتبط با استفاده از منابع است و از طرف دیگر مصرف در جامعه خود یک فرهنگ است.

مبلغی با بیان اینکه در بهبود وضعیت مصرف کشور همه نهادها باید فعال باشند، گفت: خروجی تجمیع افکار و تجربه‌ها در نهایت الگوی مصرف جمهوری اسلامی را که برآمده از مشارکت بخش‌های مختلف نظام است، به دنیا معرفی می‌کند.

وی اضافه کرد: مصرف از یک طرف نیز خروجی‌هایی دارد، اگر مصرف را همچون یک مثلث دارای سه ضلع ببینیم منابع و استفاده از منابع، فرهنگ و خروجی‌ها و نتایج مترتب بر مصرف تشکیل‌دهنده این اضلاع هستند.

مبلغی عنوان کرد: از حیث ارتباط با منابع اگر مصرف عادلانه نباشد به معنای به هدردادن منابع است، یعنی مصرف بی‌هدف، بی‌فایده و بی‌ثمر انجام می‌گیرد یا حتی اگر در چارچوب نیاز انجام بگیرد ولی به نیازهای دیگران ولو به نیازهای نسل‌های آینده ضربه بزند، نیز ناعادلانه است.

این مدرس دانشگاه مصرف عادلانه را دارای قیودی خواند و افزود: اول اینکه باید در چارچوب نیاز باشد و بخش مهمتر اینکه مقدار مصرف ما به تامین نیازهای دیگران ضرر نزند، زیرا آیندگان در صورت عدم صرفه‌جویی ما با مشکلات زیادی در تامین نیاز اولیه خود روبرو می‌شوند.

وی با بیان اینکه در تحقق عدالت باید همه مجموعه را دید و بررسی کرد، در موضوع اصلاح الگوی مصرف کلمه ناس یا همان مردم بایستی لحاظ شود، دستگاه‌های اجرایی در برنامه‌ریزی خود برای توزیع یارانه‌ها قشر آسیب‌پذیر را به گونه‌ای یاری کنند تا در هدفمند کردن یارانه‌‌ها نه تنها ضرر نکنند بلکه وضعیتشان بهبود پیدا کند.

مبلغی تاکید کرد: اگر در نوع مصرف ما ضدارزش‌هایی وجود داشته باشد و اشتهای کاذب را در جامعه افزایش و ارزش‌های دیگر را تحت‌الشعاع قرار ‌دهد، منجر به جامعه‌ای غرق در مصرف می‌شود و مصرف زیاد نوعی ارزش تلقی خواهد شد.

این محقق حوزوی احکام اسلام را مجموعه‌ای از باید و نبایدها برای زندگی مطلوب دانست و عنوان کرد: باید مجموعه فرهنگ اسلام را در مصرف رعایت کنیم، البته مصرف زیاد ضد‌فرهنگ است و حتی اگر مقید به اسلام نیز نباشیم به دلیل فشار بر جامعه و تجاوز به حقوق دیگران باید از آن دوری کرد.

وی در ادامه این گفت‌وگو اظهار کرد: حتی اگر زیاده‌روی نکرده و مصارف خود را بجا تنظیم کنیم، ولی نوع مصرف ما با شئون اسلامی سازگاری نداشته و سمت‌و‌سوهای خاصی به جامعه بدهد، باید نوعی آرایش و تنظیم فرهنگی براساس اسلام به نوع مصرف خود بدهیم.

مبلغی نوع مصرف را در فرهنگ‌سازی جامعه تاثیرگذار دانست و بیان کرد: مصرف نباید خروجی‌ها و نتایج زیانبار و بازخوردهای کاذب و نادرست داشته باشد، به طور مثال مصرف اگر بجا باشد اما نتایج غلطی را در بر ‌گیرد، نیز اشتباه است، مثل اینکه بر اثر نوع خاصی از مصرف عده‌ای در جامعه نتوانند همگام با دیگران از منابع ملی استفاده کنند و یک تفاوت در سطح ایجاد شود و در این صورت تضادهای زیادی در جامعه ایجاد می‌کند.

 

اصلاح الگوی مصرف به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور بوده که موجب ارتقای شاخص‌های پیشرفت و توسعه جامعه است.

«احمد احمدی‌منش»، مدیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) شعبه آذربایجان‌شرقی، گفت: الگوی اصلاح مصرف موجب کاهش هزینه‌ها شده و زمینه مناسبی را برای توسعه و گسترش عدالت در جامعه مهیا می‌کند.

وی افزود: مصرف بهینه منجر می‌شود تا علاوه بر پیشرفت علمی، کیفیت در زمینه‌ها و فعالیت‌های مختلف ارتقا یافته و فرصت توزیع مناسب منابع و پیشرفت در دیگر بخش‌هایی که کمتر مورد توجه بوده است نیز فراهم می‌شود.

احمدی‌منش تصریح کرد: در بخش فرهنگ نیز این الگو موجب کیفیت بخشی به برنامه‌های فرهنگی و هنری می‌شود و باید بخشی از صرفه‌جویی در هزینه‌ها به بخش فرهنگ و هنر کشور تزریق شود.

مدیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی اظهارکرد: بر این اساس اداره کل با سرلوحه قرار دادن این الگو بر ارتقای کیفیت برنامه‌های فرهنگی و هنری در آذربایجان‌شرقی تأکید دارد.

احمدی‌منش ادامه داد: اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ‌سازی پایدار بوده تا همه افراد جامعه نیاز به اصلاح مصرف را به صورت واقعی احساس کنند و به تدریج این اصلاح نهادینه شده و به یک رفتار اجتماعی تبدیل شود.

مدیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی خاطرنشان کرد: تبیین آموزه‌های دینی و فرمایشات ائمه اطهار در این‌ خصوص و نیز تبیین تأثیرات اصلاح الگوی مصرف در بهبود وضعیت اقتصاد، صنعت، فرهنگ و معیشت مردم در اجرای مناسب آن بسیار مفید است.