آنفلوآنزای خوکی یا به عبارت درست‌تر نوع A نه آنقدر ترس دارد که زندگی‌مان را مختل کنیم و نه آنقدرها بی‌خطر که فکر کنیم هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است. این، همه حرف دکتر محمد نبوی، معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت و عضو کمیته کشوری کنترل و پیشگیری از آنفلوآنزای نوع A است.

به گزارش جام جم آنلاین: اتفاقا او مطمئن است به خاطر کارش هم که شده حتما آنفلوآنزا می‌گیرد، اما برعکس جو عمومی جامعه و برخی خانواده‌ها که ترس کاذبی نسبت به این نوع از آنفلوآنزا پیدا کرده‌اند، خیلی نگران نیست.

در این گفتگو هم سعی شده همه جوانب و پرسش‌های موجود در خصوص این بیماری از تاریخچه تا شیوه مقابله دنیا با آن و آنچه در کشور ما تاکنون اتفاق افتاده یا خواهد افتاد، پرسیده شود.

اگر از آنفلوآنزای نوع A یا همان خوکی خیلی می‌ترسید، یا این که اصلا توجهی هم به اخبار و اتفاقات این بیماری ندارید، حتما این مصاحبه را بخوانید. اگر جزو این دو گروه نیستید، پس اطلاعاتتان را کامل کنید.

پرسش اولم شاید کمی غیرمتعارف به نظر برسد، اما می‌خواهم بدانم شما به عنوان عضو کمیته کشوری کنترل و پیشگیری از آنفلوآنزای نوعA چقدر احتمال می‌دهید به این نوع از آنفلوآنزا مبتلا شوید؟

خب خیلی‌ها مبتلا می‌شوند، اما چون پزشک هستم و با بیماران در ارتباطم، قطعا مبتلا می‌شوم.

از این که مبتلا می‌شوید، چقدر نگران هستید؟

خیلی بیشتر از آنفلوآنزای فصلی نگران مبتلا شدنش نیستم. به اندازه آنفلوآنزای فصلی نگرانش هستم.

خب ماجرا از همین جا شروع می‌شود، چرا که تعدادی از شهروندان خیلی بیشتر از آنفلوآنزای فصلی نگران ابتلا به آنفلوآنزای نوع A هستند.

ببینید، بحث آنفلوآنزای نوعA را نه باید خیلی جدی گرفت و نگران شد و نه این که کلا بی‌تفاوت بود. در واقع مثل خیلی از بیماری‌ها، اگر خیلی نگران باشیم و بترسیم، در واقع زندگی را فلج می‌کنیم و اگر خیلی بی‌تفاوت باشیم، در واقع خودمان را در معرض خطر قرار داده‌ایم. آنفلوآنزای نوعA نه خیلی خطرناک است، نه بی‌خطر. باید ماهیتش کاملا روشن شود.

تعدادی از شهروندان متاسفانه فکر می‌کنند اصلا خبری نیست و جو کاذبی در خصوص این بیماری ایجاد شده تا مثلا واکسن‌ها و داروهای موجود به فروش برسد و مباحثی نظیر این موضوع که کاملا اشتباه است.

اتفاقا آقای دکتر! برخی مسافران حج تمتع در بازگشت معتقد بودند در عربستان خبر چندانی نیست و اوضاع این کشور آرام بوده است؟

دقیقا همین طور است. برخی حجاج می‌گفتند اصلا در عربستان خبری نبوده، نه مرده‌ای در خیابان بود و نه این که بیماری در خیابان به بیمارستان برده می‌شد و از این قبیل صحبت‌ها، در حالی که گروه پزشکی را که ما به عربستان اعزام کردیم، اعلام کردند مبتلایان در بیمارستان‌ها تحت درمان بودند و حتی مریض‌های بدحال هم داشتند و در حال آماده‌باش بودند.

آقای دکتر! داستان این آنفلوآنزا چیست؟ اصلا از کجا آمده و اعلام همه‌گیری، ترس و... از کجا شروع شد؟

از حدود 10 سال پیش نوعی ویروس آنفلوآنزا در پرندگان تا حدودی پتانسیل انتقال به انسان را پیدا کرد. اسم این ویروس هم H5N1 بود که موسوم شده به آنفلوآنزای پرندگان. وقتی هم انسان به آن مبتلا می‌شد، 60 درصد احتمال مرگ وجود داشت. معمولا کسانی هم به آن مبتلا می‌شوند که در ارتباط مستقیم با پرندگان بودند.

نگرانی که در خصوص این نوع آنفلوآنزا وجود داشت، ابتلای انسان به انسان بود که در صورت انسانی شدن آن، این نگرانی وجود داشت که تعداد قربانیان آن بسیار زیاد باشد. خوشبختانه این نوع آنفلوآنزا انسانی نشده و البته ممکن است در آینده این اتفاق بیفتد که قابل پیش‌بینی هم نیست. از اواخر زمستان سال گذشته و اوایل بهار، ویروس جدیدی از کشور مکزیک آمد که ترکیبی از ژن‌های ویروس خوک‌ها، پرندگان و انسان بود.

این ویروس پس از مدتی انسانی شد و بسرعت در تمام کشورها گسترش یافت و پاندمی‌ یا جهانی‌گیری آن با عنوان فاز 6 اعلام شد. منظور از فاز 6 هم جهانی شدن یک ویروس یا بیماری است و نه صرفا اعلام خطر و ترس در مردم.

براساس بررسی‌هایی که تاکنون درخصوص این نوع ویروس در دنیا انجام شده، به این نتیجه رسیده‌اند که تغییر شدتی تاکنون نداشته است و احتمالا این ویروس در طول مدت این اپیدمی که 2 سالی طول خواهد کشید، با همین شدت خواهد بود.

سابقه هم همین را نشان می‌دهد؛ چراکه هر 10 تا 40 سال یک پاندمی جدید آنفلوآنزا داشته‌ایم. البته نگرانی‌‌هایی هم به خاطر 2 استثنا در تاریخ ویروس آنفلوآنزا وجود دارد.

این استثناها چه بودند؟

یک بار در سال 1918 آنفلوآنزای اسپانیایی ابتدا در بهار و تابستان سبک بود و تعداد مبتلایانش زیاد نبود که در پاییز و زمستان، ناگهان شدید شد و حدود 100 میلیون نفر را کشت، در سال 1977 نوع دیگری از آنفلوآنزای H1N1 برعکس در آمریکا ابتدا در بهار و تابستان شدید بود و در پاییز شدت آن کاهش یافت.

بجز این 2 مورد بقیه موارد آنفلوآنزا با شدت یکسانی وجود داشته است، مثل آنفلوآنزای فصلی یا هنگ‌کنگی که از سال 1968 شایع شد و از آن زمان تاکنون به مدت 40 سال با شدت یکسانی ادامه داشته است. به هر حال بررسی‌های اخیر دانشمندان دنیا نشان داده است شدت آنفلوآنزای جدید بیشتر از شدت آنفلوآنزای فصلی یا هنگ‌کنگی نیست.

خب پس چرا باید نگران باشیم و نگرانی‌های موجود برای چیست؟

علت به وسعت انتشار این ویروس برمی‌گردد، به هر حال ویروس آنفلوآنزای نوع A ویروس جدیدی است که سیستم ایمنی بدن افراد با آن آشنایی ندارد و 20 تا 40 درصد جمعیت دنیا، ظرف 2 سال در 6 تا 8 موج گرفتار آن خواهند شد.

یعنی 60 تا 80 درصد از مردم جهان اصلا مبتلا نمی‌شوند؟

خیر، بقیه افراد به احتمال قوی فرم‌های خفیف و بدون علایم آنفلوآنزای نوعA را مبتلا می‌شوند. در واقع همه کم و بیش با این ویروس تماس پیدا خواهند کرد.

از نظر ابتلا فرق این ویروس با ویروس آنفلوآنزای هنگ‌کنگی یا همان فصلی چیست؟

آنفلوآنزای فصلی حدود 5 تا 10 درصد از افراد جامعه را درگیر می‌کند و برای افراد مسن، کسانی که این ضعف ایمنی بدن دارند یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، خطرناک است، در صورتی که آنفلوآنزای نوعA 20 تا 40 درصد را درگیر خواهد کرد و با این حساب، مثلا اگر در آنفلوآنزای فصلی 5 درصد از افراد با ضعف ایمنی بدن مبتلا می‌شدند در آنفلوآنزای نوع A این رقم به بیش از 6 یا 7 برابر می‌رسد. پس افراد مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها نیز به تبع بیشتر می‌شود.

آمار مبتلایان و مراجعه به مراکز درمانی در دنیا چطور است؟

موج اول این بیماری در کشورهایی نظیر انگلستان، آمریکا و استرالیا طی شده است، انگلستان یکی از دقیق‌ترین آمارهای زیستی دنیا را دارد. براساس آمار این کشور در هر پیک اپیدمی، یعنی هرموج آن که حدود 2ماه طول می‌کشد، در هر هفته 110 هزار بار مراجعه سرپایی داشته‌اند، میزان بستری‌ها دو برابر شده و در برخی مراکز 5 برابر حد معمول بیمار سرماخورده مراجعه کرده است. یعنی علائم مانند آنفلوآنزای معمولی است، اما وسعت بیشتری دارد.

البته مبتلایان و تلفات در جاهای مختلف دنیا متفاوت است، مثلا در استرالیا که رتبه اول بهداشت جهانی را دارد اعلام شده شدت آنفلوآنزای نوع A از نوع آنفلوآنزای فصلی خفیف‌تر هم بوده و براساس اعلام آنها، تلفات آنفلوآنزای جدید یک مورد در 2000 و میزان تلفات در آنفلوآنزای فصلی یک در هزار بوده است.

تولید واکسن برای پیشگیری از آنفلوآنزای نوع A در چه مرحله‌ای است؟

ببینید ما در حال حاضر واکسنی برای این بیماری در دست نداریم. واکسن این بیماری اوایل سال 2010 میلادی در دسترس قرار می‌گیرد.

اما بتازگی کشور چین مدعی شده، واکسن این نوع از آنفلوآنزا را تولید کرده است؟

بله. کشورهای غربی هم تایید کرده‌اند، اما 4 ماه بررسی بی‌خطری واکسن آن طول خواهد کشید، یعنی باید طی چند مرحله روی بیماران آزمایش کنند و اگر عارضه‌ای نداشت به تولید انبوه برسد.

نیازی به طی این دوره آزمایشی با توجه به پاندمی بیماری وجود دارد؟

بله. در سال 1977 در آمریکا همزمان با اپیدمی آنفلوآنزا واکسن آن را تولید کردند و بدون بررسی به تعداد زیادی از افراد، واکسن تزریق شد. 500 نفر بر اثر عوارض واکسن فوت کردند، در حالی که پس از مدتی در پاییز، برعکس انتظار، از شدت آنفلوآنزا کم شد و در واقع 500 نفر از افراد سالم براساس این اشتباه کشته شدند. با این تجربه باید واکسن در گروه‌های داوطلب امتحان شود و پس از چندین مرحله آزمایش و در صورت تایید نهایی به تولید انبوه برسد.

برای درمان آنفلوآنزای نوعA داروی خاصی تجویز می‌شود؟

در 98 درصد مواقع این بیماری خفیف خواهد بود و بدون درمان علامتی خوب خواهد شد؛ البته در 6 درصد موارد تبدیل به سینوزیت می‌شود و 10 درصد برونشیت می‌دهد که در مجموع کشنده نیستند، اما اگر به ذات‌الریه تبدیل شود، کشنده خواهد بود. در واقع یک تا 2 درصد مبتلایان که ذات‌الریه می‌‌گیرند یا به برونشیت شدید مبتلا می‌شوند باید بستری شوند که در این تعداد درصدی فوت خواهند کرد.

و دارو؟

دارو به میزان کافی وجود دارد و باید به بستری شدگان داده شود نه به کسانی که به شکل خفیف مبتلا شده‌اند. به موارد خفیف دارو داده نمی‌شود. چون نیازی نیست و علاوه بر این مصرف زیاد دارو باعث مقاومت بدن می‌شود و ممکن است در صورت ابتلای فرد در موج‌های بعدی که 6 تا 8 موج خواهد بود، دیگر دارو اثر نکند.

در واقع به افرادی که ضعف ایمنی دارند، زنان حامله، بیماران شیمی درمانی شده، افرادی که پیوند عضو داشته‌اند، افراد مسن، بیماران قلبی و عروقی، بیماران ریوی و آسم شدید و ... دارو، بدون بستری داده می‌شود.

با این تفاسیر، به خاطر نبود واکسن در حال حاضر و تجویز دارو برای موارد خاص، پیشگیری و آموزش حرف اول را می‌زند؟

دقیقا، همه تاکید ما بر آموزش است به این خاطر که از نظر آماری ثابت شده است اگر موارد انتقال بین بیماران کم شود، میزان بیماری هم به طور کلی بسیار کاهش خواهد یافت. یعنی یک فرد مبتلا می‌‌تواند دست‌کم چند نفر را مبتلا کند اما اگر با آموزش به همین بیمار به او بیاموزیم که خود را در معرض ابتلای بقیه قرار ندهد، میزان ابتلا بسیار کاهش می‌یابد.

خب این فرد مبتلا باید چه کار کند تا دیگران مبتلا نشوند؟

با هم دست ندهند، روبوسی نکنند، مبتلایان در منزل بمانند و به محل کار یا مراکز عمومی مراجعه نکنند، اگر بیماران ناچارند در طول مدت بیماری به بیرون از منزل مراجعه کنند، از ماسک استفاده کنند و دست‌کم دستمال داشته باشند و روی دهان و بینی را بپوشانند و حتما موقع عطسه از دستمال استفاده کنند. افراد بهداشت فردی را رعایت کنند و دست‌ها را در طول روز، چندین بار شستشو دهند.

ظاهرا دستورالعمل‌هایی برای مدارس و دانشگاه‌ها ابلاغ شده، این دستورالعمل‌ها حاوی چه نکاتی است؟

براساس این دستورالعمل‌ها در مدارس با کمتر از 500 دانش‌‌آموز تا 10 درصد و در مدارس با بیش از 500 دانش‌آموز، اگر تا بیش از 5 درصد دانش‌آموزان همزمان به آنفلوآنزای نوعA مبتلا شوند، آن مدارس به شکل موقت تعطیل خواهند شد.

دارو به میزان کافی وجود دارد و باید به بستریشدگان داده شود نه به کسانی که به شکل خفیف مبتلا شده‌انداما اگر در مدارس تنها در یک یا دو کلاس دانش‌‌آموزان مبتلا به آنفلوآنزای نوعA زیاد شوند، همان کلاس‌ها تعطیل خواهند شد و بقیه کلاس‌ها دایر خواهد بود.

اگر شدت بیماری در پاییز و زمستان خیلی زیاد شود، چطور؟

در این صورت که البته قابل پیش‌بینی هم نیست، ممکن است خیلی از مراکز جمعی نظیر مدارس، دانشگاه‌ها، سینماها و ... تعطیل شوند.

آقای دکتر! آمارگیری مبتلایان در کشور چگونه صورت می‌گیرد، در واقع آماری از مبتلایان که تاکنون اعلام کرده‌اید، چگونه به دست آمده است؟

هنوز در کشور ما چرخش ویروس به شکل جدی صورت نگرفته است.

کسانی که از خارج از کشور می‌آیند در مرزها و فرودگاه‌ها مورد کنترل قرار می‌گیرند و بیماران شناسایی می‌شوند و به بقیه هم پنفلت داده می‌شود تا در صورتی که بعدا علایم داشته و مریض شدند، حتما مراجعه کنند.

قرار شده هزار مورد را از این طریق شناسایی کرده و بعد از هزار مورد مبتلا نمونه‌گیری را قطع کنیم. چون چرخش ویروس در کشور شروع خواهد شد و بیشتر آمار بستری‌شدگان را اعلام خواهیم کرد.

یعنی همه مبتلایان کشور از خارج آمده‌اند؟

به هر حال این بیماری از خارج وارد شده و بعد از موارد اولیه که مسافران بودند، بقیه مبتلایان نزدیکان و افراد در تماس با آنها بوده‌اند. در واقع آمار مبتلایان ما را، این مسافران و نزدیکان و افراد در تماس با آنها که مراجعه کردند، تشکیل می‌دهند.

خب اگر مسافری یا همراهش بعدا به این ویروس مبتلا شد و مراجعه نکرد، چطور؟

بله، ممکن است کسی به شکل خفیف مبتلا شود و مراجعه نکند.

اتفاقا در فرودگاه‌ها شناسایی بیماران چندان با دقت انجام نمی‌شود؟

در واقع امکان‌پذیر نیست، ببینید روزانه بیش از 12 هزار مسافر وارد کشور می‌شود و فقط می‌توان بیماران بدحال را شناسایی کرد و به بقیه پنفلت و بروشورهای آموزشی داده می‌شود تا در صورت مشاهده علائم، مراجعه کنند. اما در فرودگاه‌های شهرستان‌ها که پروازهای محدودی دارند، کار نظارت و شناسایی بهتر انجام می‌شود و اتفاقا در بازدید از این فرودگاه‌ها دیده شده که آموزش‌های خوبی صورت گرفته است و حتی پزشک با مسافران صحبت کرده و آموزش چهره‌ به چهره انجام می‌شود.

پس ممکن است تعداد مبتلایان بیشتر از آمار اعلامی شما باشد؟

قطعا بیشتر است خصوصا که امکان تشخیص نوع ویروس 48 ساعت بعد از ابتلا امکان‌پذیر است و بعد از آن قابل تشخیص نیست که چه نوع ویروس آنفلوآنزایی بوده است.

به هر حال 15 نوع ویروس سرماخوردگی داریم که فقط 3 نوع آن آنفلوآنزا است. در کشور ما در حال حاضر بیشتر مبتلایان آنفلوآنزای فصلی دارند که پیش‌بینی می‌شود در پاییز و فصل سرما، مبتلایان آنفلوآنزای نوعA بیشتر شوند.

دوره این بیماری چقدر طول می‌کشد؟

معمولا طی 2 یا 3 روز تب بیمار قطع می‌شود و ظرف یک هفته بیمار کاملا خوب می‌شود که برای 98 درصد مبتلایان همین روند صادق است.

آقای دکتر اگر فردی به آنفلوآنزای نوعA مبتلا شود و پزشک معالج تشخیص ندهد، چه مشکلی برای این بیمار فرضی پیش می‌آید؟

خب من، خودم پزشکم و مکرر پیش می‌آید که بیماران سرماخورده از من سوال می‌کنند نکند بیماری‌شان آنفلوآنزای نوعA باشد، من هم به آنها می‌گویم، اگر آنفلوآنزای نوعA هم باشد، لزوما بدتر نیست و حتی می‌تواند ویروس دیگری از آنفلوآنزا باشد و از بیمار می‌خواهم مراقبت‌های لازم را انجام دهد و دوره درمانش را طی کند و اگر بعد از چند روز بهبودی حاصل نشد، باز هم مراجعه کند.

با این تفاسیر وزارت بهداشت هرگز نمی‌تواند به آمار دقیقی از مبتلایان این آنفلوآنزای جدید دست یابد؟

بله، درست است، منتها کاری که ما انجام خواهیم داد و همه کشورها هم انجام داده‌اند، این است که بعد از زیاد شدن تعداد مبتلایان، از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر کشور به طور مقطعی تعدادی نمونه را بررسی می‌کنند و آمار و تعداد مبتلایان به انواع ویروس‌های سرماخوردگی را به دست می‌آورند. بر این اساس مشخص می‌شود تغییرات ویروس چگونه بوده است.

منظورتان از تغییرات ویروس یعنی چه؟

یعنی این که آیا آنتی‌ژن‌های ویروس در طول مدت مشخص تغییر کرده و خفیف یا شدید شده است یا خیر.

نتایج چه بوده، آیا این ویروس در طول مدت انتشار تغییراتی داشته است؟

براساس اعلام مراکز جهانی تاکنون ویروس آنفلوآنزای نوع A تغییر نکرده است.

پس ظاهرا ویروس سر به راهی است؟

سر به راه که نه، تلفات هم داشته اما از نظر شدت، ویروس متوسطی است یعنی نه خیلی خفیف است که بیماری نداشته باشد و نه خیلی قوی است که تلفات خیلی زیادی داشته باشد.

آقای دکتر درخصوص برخی از بیمار‌ها اگر بیمار مبتلا در کشوری توسعه یافته زندگی کند، قاعدتا نحوه ابتلا، پیشگیری و درمانش، روند بهتری دارد و اگر همان بیماری در یک کشور توسعه نیافته شیوع پیدا کند، بیمار مبتلا، مشکلات بیشتری خواهد داشت، در مورد آنفلوآنزای نوعA هم همین مطلب صادق است؟

ببینید، تلفات این آنفلوآنزا در کشوری مثل استرالیا حداقل و در مکزیک، حداکثر بوده است. از یکسو تعداد بیماران با ضعف ایمنی بدن در کشورهای پیشرفته بهتر کنترل می‌شوند و از سویی دیگر کلا در کشورهایی که سیستم بهداشت و درمان قوی‌تری دارند، تعداد مبتلایان هم کمتر بوده است.

کشور ما چگونه است؟

کشور ما از نظر سیستم بهداشت و درمان متوسط است.

البته چون در کشور سیستم شبکه بهداشتی وجود دارد، قاعدتا کنترل بیماری بهتر انجام خواهد شد.

آقای دکتر، آنفلوآنزای نوع A به نژاد یا جنسیت هم ربط دارد؟

ثابت نشده و ربطی به نژاد و جنسیت ندارد، اما کودکان بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. گرچه تلفات در کودکان کم است. مثلا براساس آمار آمریکا از 550 مورد تلفات این بیماری تنها 17 نفر کودک و نوجوان بودند.

و افراد مسن چطور؟

در سنین 65 سال به بالا تلفات در برخی کشورها کمتر بوده، اما سنین 80 سال به بالا تلفات زیادی داشته است.

ماندگاری این ویروس در فضای خارج از بدن انسان چقدر است؟

این ویروس می‌تواند بین 2 تا 8 ساعت روی سطوح و محیط مناسب زنده بماند. به خاطر همین مساله است که نسبت به شستشوی زیاد دست‌ها تاکید شده است. بهتر است روزی 5 تا 6 بار دست‌ها شسته شود.

سوال آخرم به سوال اولم برمی‌گردد. شما گفتید در معرض ابتلای این بیماری قرار دارید، با این توضیح، اولین و مهم‌ترین کاری که برای پیشگیری انجام خواهید داد، چیست؟

رعایت بهداشت فردی، یعنی با افراد سرماخورده دست نخواهم داد. روبوسی نمی‌کنم، دست‌ها را مرتب می‌شویم، هنگام معاینه ماسک می‌زنم و بعد از معاینه هم دست‌هایم را می‌شویم.

و اگر مبتلا شدید؟

اگر مبتلا شدم، 2 تا 3 روز در منزل استراحت می‌کنم و سعی می‌کنم با سایر افراد تماس کمتری داشته باشم.

چند توصیه

ویروس آنفلوآنزای نوع A از انسانی به انسان دیگر از طریق تنفس منتقل می‌شود و علائم این بیماری در انسان مشابه سرماخوردگی است.

علایم اولیه بیماری آنفلوآنزای نوعA مانند آنفلوآنزای فصلی شامل تب، سردرد، سرفه، گلودرد و اسهال است و بعد از آن آبریزش و گرفتگی بینی، بدن درد، لرز و احساس خستگی در درجه بعدی آغاز می‌شود.

اجتناب از تماس نزدیک یا روبوسی با افرادی که تب و سرفه دارند، مصرف مواد آشامیدنی و غذایی سالم و انجام فعالیت‌های ورزشی از دیگر راه‌های مبارزه با این بیماری است.

دستان خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید، زمان عطسه یا سرفه جلوی دهان را با دستمال گرفته و از تماس نزدیک با افراد آلوده اجتناب کنید.

آنفلوآنزای نوع A بیماری‌ است که از طریق ترشحات تنفسی و ارتباط فرد با فرد دیگر منتقل می‌شود و این ترشحات تا چندین ساعت روی سطوح خارجی از جمله دستگیره در اتوبوس و اماکن عمومی ماندگار است و در صورت تماس باعث انتقال بیماری می‌شود.

شهروندان باید در مواقع سرفه یک دستمال معمولی جلوی صورت گرفته و مسافرت‌های غیرضروری خود را کاهش دهند.

در صورت امکان تا یک هفته از دیدار با حجاج بازگشته از کشور عربستان و مسافرانی از کشورهایی که تعداد مبتلایانش زیاد هستند،خودداری کنید. در غیر این صورت چنانچه تاکید بر این دیدار دارید، فاصله یک متری خود را با فرد مورد نظر رعایت کنید.

افراد مبتلا به این بیماری باید استراحت فراوان کنند، مایعات فراوان بنوشند و دست‌‌های خود را به فراوان آب و صابون بشویند، از ماسک استفاده و به مراکز بهداشتی، درمانی و پزشکی مراجعه کنند.

کسانی که مبتلا به آنفلوآنزای نوع A می‌شوند باید به مدت یک هفته در منزل استراحت کنند و کسانی که کار سرویس‌دهی و مراقبت از آنها را انجام می‌دهند، باید حداقل یک متر از افراد ناقل بیماری فاصله داشته باشند.

منبع : شفاف