با ثبت نام كره شمالي به عنوان هشتمين كشور دارنده بمب هسته‌اي، اكنون ناظران بينالمللي از خود مي‌پرسند علت ناكامي آژانس بينالمللي انرژي اتمي از شناخت و جلوگيري از پيشرفت ناگهاني پروژه‌هاي اتمي دنيا چيست؟
اين در حالي است كه بيشتر اين ناكامي را ناشي از مماشات و زدوبندهاي قدرت‌هاي جهاني مي‌دانند كه به دليل منافع خود از اقدام لازم در اين زمينه خودداري مي‌كنند.
به گزارش سرويس بين‌الملل «بازتاب»، «لوس‌آنجلس‌تايمز» نوشت: زماني كه كره شمالي هفته گذشته آزمايش اتمي خود را اعلام كرد، آخرين نشانه شكست تلاش‌ها براي جلوگيري از گسترش سلاح‌هاي اتمي نيز بروز كرد. چندين كشور ديگر نيز در مسير شروع غني‌سازي اورانيوم هستند و عده‌اي نيز اين كار را آغاز كرده‌اند.
برزيل به تازگي چرخه غني‌سازي صنعتي را راه‌اندازي كرده است و آرژانتين و آفريقاي جنوبي نيز به پروژه‌هاي مشابه علاقه‌مند هستند. استراليا كه داراي ذخاير گسترده‌اي از اورانيوم طبيعي است نيز طرح غني‌سازي ديگري دارد و ايران، تقاضاهاي بينالمللي براي توقف غني‌سازي را رد كرده است.
آزمايش اتمي كره شمالي نيز به دنبال آزمايش‌هاي هند و پاكستان در سال 1998 است. ايجاد نسل جديدي از كشورهاي اتمي، نگراني‌ها را از اين‌كه ديگران نيز به دنبال آن رفته و با افزايش تعداد كشورها، احتمال اين‌كه سلاح‌ها به دست تروريست‌ها بيفتد، افزايش داده است.
سياستمداران، سه مشكل عمده معاهده خلع سلاح اتمي «NPT» را كه مدت 36 سال است اجرا مي‌شود، اين‌گونه بيان مي‌كنند: ضعف در خود معاهده، ضعف در سطح سياسي در شوراي امنيت و ضعف در سطح فني و توانايي بازرسان اتمي براي شناسايي برنامه‌هاي مخفي.
زماني كه معاهده تصويب شد، تنها آمريكا، روسيه، انگليس، فرانسه و چين داراي سلاح اتمي بوده و به آنها اجازه نگهداري آن داده شد؛ بنابراين، دارنده‌ها موافقت كردند كه حجم تسليحات اتمي خود را كاهش داده و سرانجام حذف كنند. كشورهاي فاقد بمب اتم نيز موافقت كردند كه به دنبال آن نروند و تنها از مقاصد صلح‌آميز آن استفاده كنند.
سازمان بينالمللي انرژي اتمي نيز براي نظارت بر اين امر تشكيل شد.
هرچند تاكنون 187 كشور معاهده را امضا كرده‌اند، بسياري از كشورهاي در حال توسعه، نسبت به مقاصد پنج كشور دارنده بمب اتم مشكوكند.
آمريكا و روسيه بلافاصله پس از جنگ سرد، زرادخانه اتمي خود را كاهش دادند و از آن زمان تاكنون، ميزان آن ثابت مانده است. هماكنون حدود 27 هزار كلاهك اتمي در جهان وجود دارد كه بيشتر آنها در آمريكا و روسيه است.
كشورهايي كه خارج از چهارچوب معاهده، سعي در دستيابي به اين تكنولوژي داشته‌اند، تنبيه نشده‌اند؛ هند، پاكستان و اسرائيل معاهده را امضا نكردند؛ پاكستان و هند به سلاح اتمي دست يافتند و گفته مي‌شود كه اسرائيل نيز داراي آن است. اين در حالي است كه هر سه كشور از داشتن بمب اتم و بي‌توجهي جهاني سود مي‌برند و در عين حال به رهبران جهاني احترام مي‌گذارند.
هند و پاكستان در ابتدا، تحريم شدند و سپس تحريم‌ها كاهش يافت و سرانجام پيشنهاد قرارداد چند ميليارد دلاري با آمريكا كه از جمله آن تكنولوژي اتمي نيز بود، به هند شد.
ايران و كره شمالي نيز معاهده را امضا كرده بودند و كره سه سال پيش، از معاهده خارج شد.
شوراي امنيت نيز هيچ گاه موفق نشد تحريمي جدي را اعمال كند، چراكه در هر بار، يكي از آنها منافعي در اين كشورها داشته است. آژانس بينالمللي انرژي اتمي از شناسايي برنامه كشورها به دليل نداشتن اجازه لازم براي انجام تحقيقات، ناتوان است و قدرت اجرايي زيادي براي توقف موارد كشف شده ندارد؛ هرچند موافقان معاهده نيز بر اين باورند كه معاهده باعث جلوگيري از دستيابي كشورهايي مانند ليبي، آفريقاي جنوبي و قزاقستان به بمب اتم شد.
يكي از مقامات آمريكايي گفت: هماكنون حدود چهل كشور، توانايي فني يا تمايل به دستيابي به اين سلاح‌ها را دارند، اما به دلايلي اين كار را نمي‌كنند.
مشكل اين است، زماني كه يك كشور در يك منطقه مشكل‌ساز به اين سلاح دست مي‌يابد، ديگران عصبي شده و موقعيت از كنترل خارج مي‌شود، ولي نگراني اصلي آن است كه آژانس بينالمللي انرژي اتمي، قادر به شناسايي اين برنامه‌ها در نخستين زمان ممكن نيست و بايد در اين زمينه فكر اساسي شود.
دسته ها :
سه شنبه بیست و پنجم 7 1385