اجماع:

تاکنون از آیات و روایات به دست آمد: بر بانوان رواست که سر, چهره, گریبان و مقدارى از دستها را در برابر گروه هاى سیزده گانه نپوشانند.

اکنون, به بررسى سخنان فقیهان مى پردازیم, تا روشن شود آیا اجماعى وجود دارد که بر بانوان روا بداند, به جز از شرمگاه, دیگرجاهاى بدن را از مَحْرَمان نپوشانند.

پیش از هر چیز, نکته اى در خور یادآورى است و آن این که هرجا, نگاه کردن به بدن زن, برمرد روا باشد, پوشیدن همان جا, بر زن واجب نیست. ولى عکس آن, روا نیست. یعنى چه بسا, پوشش جاهایى از بدن, بر زن واجب نباشد; امّا بر مرد روا نباشد به آن جاها نگاه کند. یعنى لازمه واجب نبودنِ پوشش, روا بودنِ نگاه نیست.

1. سید یزدى درعروة الوثقى مى نویسد:

(یجوز النظر الى المحارم التى یحرم علیه نکاحهنّ, نسباً, او رضاعاً, او مصاهرةً ماعدا العورة مع عدمِ تلذّذ وریبة وکذا نظرهنّ الیه.)16 نگاه به همه جاى بدن بانوانى که ازدواج با آنان حرام است, چه به نسب, چه به رضاع و چه به مصاهره, به جز شرمگاه, رواست, در صورتى که لذّت جویى و ریبه اى در کار نباشد. این چنین است نگاه بانوان یاد شده, به این مردان.

برابر ملازمه اى که پیش از این, بیان شد, لازمه روایى نگاه, واجب نبودن پوشش است. بنابراین, نظر صاحب عروه این مى شود: بر بانوان لازم نیست خود را از مَحْرَمان نسبى, مانند: برادر, پدر, عمو, دایى, مَحْرَمان سببى, مانند: پدرشوهر, مَحْرَمان رضاعى, مانند برادر رضاعى, پدر رضاعى و… بپوشانند.

فقیهان عصرما که بر عروة الوثقى حاشیه زده اند, بر این مسأله حاشیه و تعلیقه اى ندارند.

2 . محقق در شرایع مى نویسد:

(وللرجل ان ینظر الى جسد زوجته, باطناً وظاهراً والى المحارم, ماعدا العورة وکذا للمرأة.)17 مرد مى تواند, به ظاهر و باطن همسر خود بنگرد و نیز مى تواند, به بدن بانوان مَحْرَم خود, به جز شرمگاه آنان نگاه کند. زن نیز همین طور است.

3 .شیخ محمد حسن نجفى مى نویسد:

(وکذا له ان ینظر الى المحارم التى یحرم علیه نکاحهنّ, نسباً, او رضاعاً, او مصاهرةً, او ملکاً, ماعدا العورة مع عدم تلذّذ وریبه وکذا للمرأة… والى المحارم عدا العورة, مع عدم التلذّذ والریبة بلاخلاف فى شىء من ذلک, بل هو من الضروریات. فما عن الشافعیة فى وجه والفاضل فى آخر حدّ المحارب وظاهر التحریر من انه لیس للمحرم التطلع فى العورة والجسد, عاریاً واضح الضعف.)18 مرد مى تواند به همه جاى بدن بانوان مَحْرَم: (آن گروه که ازدواج با آنان, به نسب, به شیرخوارگى, به پیوند و ملکیت, حرام است) به جز شرمگاه, نگاه کند. این, در صورتى است که لذت برى و ریبه اى در کار نباشد.

همچنین زن… مى تواند بدون لذت و ریبه به همه جاى بدنِ مَحْرَم خود, به جز شرمگاه وى نگاه کند.

در آنچه یاد شد, هیچ اختلافى بین فقیهان وجود ندارد.

بنابراین, ضعفِ احتمال مطرح شده از سوى شافعى و علامه حلّى در آخر حدّ محارب و ظاهر عبارت تحریر, مبنى بر این که مَحْرَم حق نگاه بر شرمگاه و جسد برهنه را ندارد, روشن است.