ب) بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم

بر اساس این نظریّه، خداوند با آگاهى از موقعیت و شرایط اجتماعى حاکم بر جامعه عرب آن روز، براى این که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)بهتر بتواند احکام متعالى را براى مردم بیان کند، برخى از عقاید و آداب و رسوم آنان را در قرآن کریم راه داده است. البته این عقاید و رسومات عرب جاهلى که در قرآن کریم آمده، بخش اندکى از قرآن را تشکیل مى دهد و بدنه اصلى قرآن حقایق الهى و ابدى است. بنابراین، نباید وجود قانون بطلمیوسى را در قرآن کریم انکار کرد و از باطل شدن آن نتیجه گرفت که حکمى از قرآن باطل شده است.

از طریق دیگرى نیز براى این نظریّه استدلال شده است، به این بیان که قرآن کریم به زبان قوم نازل شده است زیرا مى فرماید: «و ما ارسلنا من رسول الاّ بلسان قومه لیبیّن لهم.» (ابراهیم: 4); و ما هیچ پیامبرى را جز به زبان قومش نفرستادیم، تا (حقایق را) براى آنان بیان کند. روشن است که به زبان قوم بودن، یعنى در قالب فرهنگ قوم بودن; زیرا زبان هر قوم آینه و تجلى فرهنگ و معتقدات و نظریه ها و جهان بینى آن قوم است. قرآن کریم نخواسته، فرهنگ زمان عصر بعثت را نفى یا اثبات کند، بلکه از عقاید براى پیشبرد اهداف خود، که هدایت مردم است، استفاده کرده است.

نقد

این نظریه اشکالات و پیامدهاى نادرست متعددى دارد که چه بسا مورد قبول صاحبان آن نیز نباشد.