آثار قبل از اداء شهادت

«احضار» و «جلب» شهود، دو اثر مهم حقوقی برای اداء شهادت به شمار می رود. زیرا این دو، از نتایج و آثار آمره بودن اداء شهادت است. مواد 407 و 409 قانون آیین دادرسی مدنی صراحتا احضار شهود را در صورت صلاحدید دادگاه و درخواست یکی از طرفین دعوی و در صورت عدم حضور، بعد از احضار مجدد، جلب آنان را مقرر نموده است. و نیز مواد 139، 224، 151، 257 و 225 قانون آیین دادرسی کیفری شرائط احضار و جلب شهود را بیان نموده است. بنابر این امتناع از اداء شهادت از نظر مقررات مدنی و کیفری جایز نیست مگر برای زوج یا زوجه متهم و اسلاف و اعقاب و برادر و خواهر او که بر اساس ماده 245 ق.آ.د.ک. می توانند از اداء شهادت امتناع نمایند که البته این حق امتناع با توجه به ذیل ماده 247 قانون اخیر الذکر، مربوط به شهود تحقیق است، نه شهود شرعی.

در قوانین سایر کشورها نیز غالبا احضار و جلب شهود پیش بینی شده است به عنوان نمونه بر اساس قوانین ایالات متحده آمریکا و دیگر نظامهای حقوق کامن لا برای دادگاه اختیار احضار و جلب شهود (subpoea) مقرر گردیده است و دادگاه می تواند علاوه بر احضار شهود، قراری تحت عنوان subpoea" "duces tecum صادر نماید که بر اساس آن شهود را به آوردن کلیه دلائل و مدارک مربوط به دعوی که نزد آنان موجود است، ملزم نماید و نیز در متن قرار دادگاه باید قید شود که اگر شاهد برای حضور در موعد مقرر، قصور ورزد ممکن است به جریمه نقدی یا زندان محکوم گردد.85