مبشران مسیحی در تأسیس کتابفروشیهای تبشیری در کشورهای مغرب عربی به منظور پخش و فروش کتابهای خود با ناکامی مواجه شدند، زیرا دولتهای این کشورها، با برنامههای تبشیری، مخالفت میکنند. به همین دلیل آنها اقدام به تأسیس کتابخانه یا کتاب فروشیهایی به ظاهر با رویکرد فرهنگی ـ فکری و در واقع با اهداف تبشیری، کردهاند. به عنوان مثال در کشورم (مراکش)، کتابفروشی «کلیله و دمنه» در خیان «محمد پنجم» در شهر رباط از همین قماش است. این کتابفروشی را به دلیل موقعیت شاخص آن در خیابان یاد شده، همگان از کوچک و بزرگ میشناسند، زیرا برای انبوه عابران روزمرة این خیابان، کاملاً چشمگیر است. دلایل من در چنین نگاهی به این کتابفروشی عبارتند از:
1. در گزارش ارایه شده به کنفرانسی که «کمیتة تبشیری لوزان» با همکاری «سازمان تبشیری بینالمللی» در پاییز سال 1978م در شهر «گلین آیری» در ایالات کولورادوی ایالت متحدة آمریکا برگزار کرد، آمده است:
طی اندک سالهای گذشته، پخش کتاب مقدس و مطبوعات مسیحی بسیار کم و تنها به نسخههای اعطایی مبشران مسیحی به دست دیگران، محدود بوده است و کتابفروشیهای «انجمن کتاب مقدس»، یا بسته بوده یا در صورت دایر بودن، شمار کمی از مردم از آنها بازدید میکردند و تنها کتابفروشی موجود در مراکش و دیگری در تونس، حاوی کتابهای بسیار کمی، آن هم در کنار مجموعة بسیار بزرگی از کتابهای لائیک به منظور امکان تداوم فعالیت به صورت قانونی است.25
2. نامهای به یک مرکز تبشیری به نام «Service Biblique au Maroc» در شهر کازابلانکا نوشته بودم و یک سری توضیحاتی در خصوص برخی کتابها و مسایل مسیحی مطرح کرده و از آنها خواسته بودم نسخهای از کتاب مقدس با ترجمة عربی کاتولیکی برایم ارسال دارند. در نامة جوابیة مرکز به من، در تاریخ 10 نوامبر 1995 آمده است:
آقای خالد زهری!
با مسرت تمام نامة مورخ 1/11/1995 شما را دریافت کردیم؛ از ما خواسته بودید دربارة مسیحیت، کتابهایی در اختیار شما قرار دهیم. به اطلاع شما میرسانیم که ما تمام تلاش خود را به عمل میآوریم که خوانندگان مراکشی همچون دیگر خوانندگان عرب زبان از اطلاع از هر آنچه که به کتاب مقدس مربوط میشود به زبان مادری خود محروم نمانند، ولی با کمال تأسف، دولت مراکش اجازة این کار را به ما نمیدهد و به همین دلیل ما همة کتابها را تنها به زبان بیگانه در معرض فروش گذاردهایم؛ زیرا اجازة فروش نسخههای عربی را نداریم و از عدم ارسال نسخة درخواستی متأسفیم ولی خاطر نشان میسازیم که کتاب مقدس به زبان فرانسه در تمامی کتابفروشیهای مراکش از جمله کتابفروشی «کلیله و دمنه» در رباط، وجود دارد...»
3. در پی مکاتبه با یک مبشر مسیحی آمریکای لاتین مقیم مراکش، دیداری با او داشتم و از وی دربارة نحوة دریافت کتابهای عهد قدیم (تورات) و قاموس الکتاب المقدس جویا شدم؛ راهنمایی کرد که آنها را از کتابفروشی «کلیله و دمنه» خریداری کنم.
4. هر کسی که گشتی در این کتابفروشی بزند، متوجه میشود که در قفسههای آن بسیاری از کتابهای تبشیری، جای گرفته است.
همة این دادهها، ما را بر آن میدارد که قاطعانه نتیجهگیری کنیم: کتابفروشی «کلیله و دمنه» ـ و بسیاری دیگر امثال آن ـ دارای هدفهای تبشیری است. و از آن جا که این روزنه، بسیار تنگ است و کارآمدی کمی دارد، روش ارسال رایگان کتابهای تبشیری شیوة مؤثر و نتیجهبخشی در جلب نظر خوانندگان جدید، در سطحی گسترده خواهد بود.