بخش اوّل : معنا و مفهوم بُعد چهار
اصطلاح (بُعد چهارم) در دو علم از علوم بشری به کار می رود، علم فیزیک و علم روان شناسى، که در هر کدام از معنا و مفهوم خاصی برخوردار است:
الف) بُعد چهارم در فیزیک:
معنای بُعد چهارم در علم فیزیک، این است که فضا و ماده، علاوه بر سه بُعدِ طول و عرض و ارتفاع؛ دارای بُعد دیگری است به نام (زمان) که در اصطلاح به آن (بُعد چهارم) گفته می شود. دانشمندان و صاحب نظران درباره بُعد چهارم ماده یعنی زمان، کتاب ها نوشته اند که خواندن آنها دنیای عجیب و شگفت انگیزی را در برابر طالبان معرفت به تصویر می کشاند.
ب) بُعد چهارم در روان شناسی:
منظور از بُعد چهارم در روان شناسی این است که آدمی در روان خویش به خدا پرستی و خدا دوستی گرایش دارد و این حس به صورت یک غریزه اصیل در نهاد بشر به ودیعه گذاشته شده است.
کشف بُعد چهارم در روان شناسی و علوم انسانی از آن جهت حایز اهمیت است که آنچه را که مکاتب مادی در مورد فلسفه و ریشه مذهب بیان کرده اند، بی اساس جلوه می دهد. گرچه اختلاف مادی گرایان در این مورد و دلایلی که دانشمندان الهی در رد نظریه های آنان بیان کرده اند شواهدی مسلّم بر بطلان گفته های آنهاست امّا اثبات بُعد چهارم در روان شناسی و این که خداگرایی با فطرت بشر عجین گشته، نوری است که با ظهور خویش ظلمات را به دیار عدم می سپارد وعرصه وجود را بر تاریکی ها تنگ می کند. توضیح این که امروزه بُعدهای مختلفی در روان شناسی به عنوان ابعاد فطری و تمایلات عالی شناخته شده که عبارت است از: