ه - میت چنین کفن مى شود

احادیث شریف:

1 - امام رضاعلیه السلام فرمود:

"إنّما اُمِرَ أن یکفّن المیّت لیلقى ربّه عزّ وجلّ طاهر الجسد، ولئلاتبدو عورته لمن یحمله أو یدفنه، ولئلا ینظر )یظهر( الناس على بعض حاله وقبح منظره، ولئلا یقسو القلب بالنظر إلى مثل ذلک للعاهةوالفساد، ولیکون أطیب لأنفس الأحیاء، ولئلا یبغضه حمیمه فیلغی ذکره ومودّته فلا یحفظه فیما خلف واوصاه به وأمره به وأحبّ"(123).

"بدان جهت به کفن کردن میت دستور داده شده است که پروردگارش را با بدن پاکیزه ملاقات کند، و عورت او براى کسى که اورا حمل یا دفن میکند نمایان نشود، و مردم از بعضى از حالات اووزشتى منظر او مطلع نگردند، و براى اینکه قلبها با دیدن زشتى وناتوانى و تباهى او قساوت پیدا نکند و دیگر اینکه براى زندگان،پاک و دلپذیر باشد تا دوستانش از او نفرت پیدا نکنند و خاطره و محبت او را به فراموشى نسپارند و او را در آنچه از خود بجا گذاشته یا به آن سفارش کرده و دستور داده است، حفظ و حمایت کنند."

2 - ابو مریم انصارى مى گوید:

"سمعت أبا جعفرعلیه السلام یقول: کفن رسول اللَّه صلى الله علیه وآله فی ثلاثة أثواب،برد أحمر حبره وثوبین أبیضین صحاریّین -إلى أن قال-: وقال: إن الحسن بن على علیه السلام کفّن اُسامة بن زید فی برد أحمر حبرة، وأنّ علیّاًعلیه السلام کفّن سهل بن حنیف فی برد أحمر حبره"(124).

"از امام باقرعلیه السلام شنیدم که مى گفت: پیامبر خداصلى الله علیه وآله در سه جامه کفن گردید رداى سرخ حبرى )یک نوع پارچه یمنى( و دو جامه سفیدصحارى -تا اینکه فرمود: حسن بن على علیه السلام اسامه بن زید را در رداى سرخ حبرى کفن کرد و حضرت على علیه السلام سهل بن حنیف را در رداى سرخ حبرى کفن نمود."

3 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"المیّت یکفّن فی ثلاثة سوى العمامة والخرقة یشدّ بها ورکیه لکیلایبدو منه شی ء والخرقة والعمامة لابدّ منهما، ولیستا من الکفن"(125).

"میت در سه جامه کفن مى شود غیر از عمامه و پارچه اى که رانهایش بدان بسته مى شود تا چیزى از او پپدا نباشد. پارچه و عمامه لازم هستند اما جزو کفن نمى باشند."

4 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"یکفّن المیت فی خمسة أثواب: قمیص لا یزرّ علیه، وإزار، وخرقةیعصّب بها وسطه، وبرد یلفّ فیه، وعمامة یعتمّ بها ویلقى فضلها على صدره"(126).

"میت در پنج جامه کفن مى شود: پیراهنى که دکمه نشود، لنگ،پارچه اى که از کمرتاران میت با آن بسته میشود، و رداى سرتاسرى که میت در آن پیچیده مى شود و عمامه اى که بر سر او مى بندند و اضافه آن روى سینه میت انداخته مى شود."

5 - حسن بن راشد مى گوید:

"سألته عن ثیاب تعمل بالبصرة على عمل العصب )القصب(الیمانی من قزّ وقطن، هل یصلح أن یکفّن فیها الموتى؟ قال: إذا کان القطن أکثر من القزّ فلا بأس"(127).

"از امام پرسیدم درباره جامه اى که در بصره و به مانند جامه یمانى از ابریشم و پنبه ساخته مى شود آیا مى شود با آن مردگان را کفن کرد؟فرمود: اگر پنبه آن از ابریشم بیشتر باشد، اشکال ندارد.".

6 - امام جعفر صادق علیه السلام از پدرش از امیر المؤمنین علیه السلام نقل مى کند:

"على الزوج کفن امرأته إذا ماتت"(128).

"کفن زن اگر بمیرد، بر شوهر اوست."

7 - فضل بن یونس کاتب مى گوید:

"از امام موسى بن جعفرعلیه السلام پرسیدم مردى از اصحاب ما مى میردو چیزى از او بجا نمانده است که با آن کفن شود آیا کفن او را از اموال زکات بخرم؟ فرمود: از زکات به اندازه اى که براى تکفین او، کفایت کند به خانواده اش بده تا آنها او را کفن کنند. گفتم: اگر او پسر یا کسى دیگرى که این کار را انجام دهد، نداشته باشد، آیا من او را از زکات تکفین کنم؟ فرمود: پدرم مى گفت: حرمت و احترام بدن میّت مؤمن مانند زنده اوست. پس بدن و عورت او را بپوشان و کفن کن و حنوطبده و اینها را از زکات حساب کن و جنازه او را هم تشییع نما. گفتم:اگر برخى از برادران او کفن دیگرى براى او بدست آوردند و بر ذمّه اودَیْن هم باشد، آیا با یکى کفن شود و با کفن دیگرى دَین او پرداخت گردد؟ فرمود: نه، این میراثى نیست که از او بجا مانده باشد، چیزى است که بعد از وفات او بدست آمده است. پس باید با این کفنى که بعد بدست آمده است کفن کنند و آن کفن دیگرى از آن آنها است که باآن کار خود را سامان دهند.(129)"

8 - امام باقرعلیه السلام فرمود:

"إذا أردت أن تکفّنه فإن استطعت أن یکون فی کفنه ثوب کان یصلّی فیه نظیف فافعل فإنّ ذلک یستحبّ أن یکفّن فیما کان یصلّى فیه"(130).

"وقتى خواستى میّت را کفن کنى پس اگر امکان دارد در کفن اوجامه اى را که در آن نماز مى گزارده و تمییز است بگذار، زیرا مستحب است که میّت در جامه اى کفن شود که با آن نماز مى خوانده است."

9 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"قال أمیر المؤمنین علیه السلام: "لا تجمّروا الأکفان ولا تمسحوا موتاکم بالطیب إلّا بالکافور فإنّ المیّت بمنزلة المحرم"(131).

"حضرت على علیه السلام فرمود: "به کفن ها بخور نزنید و به مردگان خود بوى خوش نمالید جز کافور، زیرا میّت به منزله مُحرِم است."

10 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"لا یسخّن للمیّت الماء، لا تعجّل له النار، ولا یحنّط بمسک"(132).

"براى غسل میّت، نباید آب گرم شود، در تهیه آتش براى میّت شتاب نگردد و با مشک حنوط داده نشود."

11 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"کفن باید برد باشد و اگر برد نبود، همه آن از پنبه )نخ( باشد و اگرعمامه پنبه اى )نخى( نیافتى براى عمامه از پارچه سابرى استفاده کن.(133)"

12 - از امام صادق علیه السلام درباره میّت سئوال شد. پس حدیثى را بیان فرمود که در آن گفت:

"سپس کفن مى کنى: ابتدا در مقعد او مقدارى پنبه و ذریره )نوعى از بوى خوش( قرار مى دهى، و رانهایش را با هم محکم مى بندى وجامه هاى کفنش را با سه عود خوشبوى کن، سپس سر تا سرى را به درازا پهن مى کنى و بر آن ذریره مى پاشى و سپس لُنگ را پهن مى کنى به گونه اى که سینه و پاها را بپوشاند و بعد هم پارچه اى را که پهناى آن یک وجب و نیم است و بعد هم پیراهن را. پارچه را بر پیراهن روى عورت و فرج میّت مى بندى تا چیزى از عورت میّت پیدا نباشد،ومقدار کمى کافور در گوشها و محل هاى سجده در بدن او قرار بده،ودر چشمان، دهن و گوشهاى او مقدار کمى پنبه بگذار، سپس بر سراو عمامه بپیچ و بر صورتش مقدارى ذریره بینداز و دو طرف عمامه باید به طرف چپ او و به اندازه یک وجب به صورت میّت رها شود،و کسى که میّت را غسل داده و کسى که میّت را مسّ نموده باید غسل کند هر چند که میّت غسل داده شده باشد. کفن هم باید برد باشدواگر برد نبود همه آن از پنبه باشد و اگر عمامه پنبه اى نیافتى، ازپارچه سابرى عمامه تهیه کن. بعد فرمود: براى فرج میّت زن به اندازه نیم منّ پنبه لازم است. درباره روش و ترتیب کفن کردن فرمود: ازپیراهن آغاز مى کنى، سپس پارچه را روى پیراهن بر باسن و رانهاوعورت او مى پیچى و درازاى پارچه سه ذراع و نیم و پهناى آن یک وجب و نیم باشد. سپس لنگ چهار باره پیچیده شود و بعد سرتاسرى و سپس عمامه و اضافه عمامه بر صورت او رها شود، و در هرپارچه اى از کفن باید مقدارى کافور گذاشته شود و هم چنین ذریره اگرچه در سرتاسرى، پارگى وجود داشته باشد.(134)"

13 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"أجیدوا أکفان موتاکم فإنّها زینتهم"(135).

"براى مردگان خود کفن نیکو انتخاب کنید، زیرا کفن زینت مردگان است."

14 - حسن بن عبداللَّه صیرفى، از پدرش نقل مى کند که:

"امام موسى بن جعفرعلیه السلام با کفنى تکفین شد که در آن حبره بودوبه دو هزار و پانصد دینار تهیه شده و همه قرآن بر آن نوشته شده بود.(136)"

15 - محمّد بن على بن الحسین فرمود: "روایت شده است که سندى بن شاهک به امام ابوالحسن موسى بن جعفرعلیه السلام گفت:دوست دارم اجازه بدهى من تو را کفن کنم. امام فرمود: ما اهل بیت،حجّ صروره ما )یعنى حجّ واجب ما( و مهر زنان ما و کفن هاى ما ازپاکترین اموال خود ما مى باشد.(137)"

16 - محمّد بن مسلم از یکى از دو امام علیهما السلام نقل مى کند:

"گفتم: کسى که چشمان میّت را مى بندد و کسى که میّت را غسل مى دهد باید غسل کند؟ فرمود: بلى. گفتم: پس میّت را غسل بدهدو قبل از آنکه خود غسل کند، میّت را کفن کند؟ فرمود: میّت را غسل بدهد، سپس دستانش را از شانه بشوید، پس از آن میّت را کفن نمایدو بعد خود غسل کند.(138)"

17 - امام باقرعلیه السلام فرمود:

"لا تماکس فی أربعة أشیاء: فی الاضحیّة والکفن وثمن النسمةوالکراء إلى مکّة"(139).

"در چهار چیز چانه نزن: در خریدن قربانى و کفن و قیمت برده و کرایه رفتن به مکّه."

تفصیل احکام:

1 - کفن کردن مرده مسلمان بر همه مسلمانان واجب کفائى است.کفن عبارت از سه پارچه است: لنگ که از ناف تا پاهایش با آن پیچیده مى شود، و پیراهن و سرتاسرى که همه بدن را مى گیردومستحبّ است که با پارچه اى کمر میّت با عورت و رانهاى اوبسته شود و بر سر او هم عمامه اى پیچیده شود.

2 - لنگ باید از ناف تا زانو را بپوشاند، و به اندازه اى که لنگ گفته شودکفایت مى کند، و پیراهن از شانه تا نصف ساق پا را بپوشاند و بهتراین است که تا روى پاها برسد، امّا سرتاسرى باید همه بدن رابپوشاند و اگر سرتاسرى بگونه اى باشد که از نظر پهنا یک طرف آن روى طرف دیگر قرار گیرد، و از نظر درازا هم بستن دو سر آن ممکن باشد، احوط است.

3 - میّت با پوست مردار و پارچه غصبى و چیز نجس )حتى آنچه درنماز عفو شده است( و پارچه ابریشمى خالص کفن نمى شود،واحوط این است که از پارچه طلا کارى شده هم اجتناب شود،وهم چنین با پوست ومو و پشم حیوان حرام گوشت هم کفن کردن جائز نیست، امّا پوست حیوان حلال گوشت هم اگر بر آن جامه یاپارچه صدق نکند احوط آن است که در کفن از آن اجتناب شود.

4 - اگر کفن، بعد از گذاشتن میّت در آن، نجس شود باید تطهیر شود،یا با شستن یا بریدن و یا تبدیل آن به کفن دیگر، چه قبل از اینکه جنازه در قبر گذاشته شده باشد و یا بعد از آن.

5 - کفن زن بر شوهر است اگر قدرت مالى داشته باشد، مگر اینکه کسى دیگر کفن او را به عهده گیرد و تبرّع )بخشش( کند یا اینکه زن وصیّت خاصّى کرده باشد. پس اگر وصى او وصیّت را انجام داد از شوهر ساقط مى شود، و احوط آن است که سایر مخارج وفات هم مثل کفن است و شوهر باید آنها را به دوش بگیرد.

6 - کفن هر انسان از اموال خود او تهیه مى شود. فقهاءرحمهم الله گفته اند: اگرمیّت فقیر باشد و کسى هم کفن او را تبرّع نکند، برهنه دفن مى شود و بر اقارب و یا سایر مسلمانان، کفن او واجب نیست.ولى اگر گفته شود که کفن میّت بر کسانى که میّت واجب النفقه اوبوده است واجب است، و اگر چنین کسى نباشد بر سایر مسلمانان واجب کفایى است، این قول اقرب و احوط است.

7 - مقدار واجب کفن، از اصل مال میّت برداشته مى شود و هم چنین-بنابر اشبه- سایر مخارج دفن و کفن. و در این صورت باید حدّمتعادل لایق شأن میّت در نظر گرفته شود و از اسراف پرهیز گردد،امّا سایر مصارف وفات که از مستحبّات است یا از سنّتها و رسوم اجتماعى است، باید با اذن ورثه صورت گیرد مگر اینکه خودمیّت وصیّت کرده باشد که در این صورت از ثلث او برداشته مى شود.

8 - در کفن، مستحب است که براى مرد یک عمامه اضافه شود که برسر او پیچیده مى شود و دو سر آن از زیر گردن بر روى سینه او رهامى گردد، یعنى طرف راست عمامه به طرف چپ سینه و طرف چپ آن به طرف راست سینه میّت انداخته مى شود.

9 . و مستحبّ است براى زن بجاى عمامه، مقنعه اضافه شودو پارچه اى که پستانهایش را با پشتش ببندد.

10 - مستحب است با پارچه اى کمر میّت -چه مرد باشد و یا زن-بسته شود و با پارچه دیگر رانهاى او بسته گردد.

11 - علاوه بر سرتاسرى واجب، مستحب است یک سرتاسرى دیگرهم اضافه شود و بهتر این است که بُرد یمانى باشد.

12 - مستحب است مقدارى پنبه روى عورت میّت و در مقعد اوگذاشته شود تا چیزى از آن خارج نگردد و هم چنین در فرج زن و بلکه در سوراخ هاى بینى نیز اگر بترسند که چیزى از آن خارج شود، مقدارى پنبه گذاشته شود.

13 - مستحب است که کفن خوب انتخاب شود و از جنس پنبه )نخى(و رنگش سفید باشد و رنگ زده هم نباشد مگر پارچه حبره(140) که روایت شده کفن رسول خداصلى الله علیه وآله حبره سرخ بوده است. ومستحب است کفن از مال خالص میّت باشد و اگر از جامه احرام و نماز او باشد بهتر است، و هم چنین مستحب است مقدارى کافور یا ذریره )دانه خوشبو و معطّرى است به اندازه دانه گندم(پاشیده شود و اگر چیزى از تربت امام حسین علیه السلام همراه میّت گذاشته شود بهتر خواهد بود و مستحبّ است طرف راست کفن بر روى طرف چپ آن گذاشته شود و اگر نیازى به دوختن داشته باشد از نخ خود کفن بدوزند.

14 - مستحب است کسى که میّت را غسل مى دهد، بعد از تطهیرو شستن دستان و پاهایش به کفن کردن میّت بپردازد.

15 - مستحب است که در حاشیه کفن، شهادت میّت به وحدانیّت خدا و نبوّت پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله و امامت ائمّه معصومین علیه السلام و نام آنان نوشته شود، بدین ترتیب که نوشته شود: فلان فرزند فلان شهادت مى دهد به چنین و چنین... و مستحبّ است همه قرآن را روى کفن میّت بنویسند یا بر پارچه اى دیگر که همراه کفن گذاشته شود.

16 - مستحبّ است که انسان قبل از مرگش، کفن خود را تهیه نماید تاجزء غافلان شمرده نشود.

17 - مکروه است که کفن با آهن بریده شود و آستین و دکمه براى آن گذاشته شود، و اگر میّت در پیراهن خود کفن شود بایددکمه هاى آن را بردارند و هم چنین مکروه است که نخ کفن را باآب دهن تر کنند.

18 - مکروه است که کفن را بخور بزنند و هم چنین مکروه است که رنگ کفن سیاه باشد یا با رنگ سیاه بر آن نوشته شود یا از جنس کتّان یا مخلوط با ابریشم باشد.

19 - مکروه است که انسان در خرید کفن چانه بزند.

20 - مکروه است که کفن کثیف و چرکین باشد یا به قول بعضى از فقهادوخته باشد.