د - احکام غسل میت

احادیث شریف:

1 - سلیمان بن خالد مى گوید:

"سألت أبا عبد اللَّه علیه السلام عن غسل المیّت، کیف یغسل؟ قال: بماءوسدر واغسل جسده کلّه واغسله اُخرى بماء وکافور ثمّ اغسله اُخرى بماء. قلت: ثلاث مرات؟ قال: نعم. قلت: فما یکون علیه حین یغسّله؟قال: إن استطعت أن یکون علیه قمیص فیغسّل من تحت القمیص"(116).

"از امام صادق علیه السلام پرسیدم که میت چگونه غسل داده مى شود؟فرمود: با آب و سدر، همه بدن را بشوى و سپس بار دیگر با آب وکافور بشوى و بار دیگر )سوم( هم با آب )خالص( بشوى. گفتم:سه بار باید شسته شود؟ گفت: بلى. گفتم: در وقت غسل دادن روى بدن میت چه باشد؟ گفت: اگر بتوانى باید روى او یک پیراهن باشدواز زیر پیراهن غسل داده شود."

2 - "عن أبى عبداللَّه علیه السلام أنّه سئل عن المرأة إذا ماتت فی نفاسها کیف تغسّل؟ قال: مثل غسل الطاهر وکذلک الحائض وکذلک الجنب، إنّمایغسّل غسلاً واحداً فقط"(117).

"از امام صادق علیه السلام سؤال شد که اگر زن در نفاس خود بمیردچگونه غسل داده مى شود؟ فرمود: مانند شخص پاک غسل داده مى شود و همچنین است شخص حائض و جنب که اگر در آن حال بمیرد فقط یک غسل داده مى شود."

3 - عبداللَّه بن یحیى کاهلى و حسین بن مختار مى گویند:

"عن أبی عبداللَّه علیه السلام قال: سألناه عن المیت یخرج منه الشی ء بعد مایفرغ من غسله؟ قال: یغسّل ذلک ولا یعاد علیه الغسل"(118).

"از امام صادق علیه السلام پرسیدیم که اگر از میت، بعد از فارغ شدن ازغسل او، چیزى خارج شود آیا دوباره غسل داده مى شود؟ فرمود:همان محل شسته شود و غسل اعاده نمى گردد."

4 - امام صادق علیه السلام فرمود:

"إذا خرج من المیت شی ء بعد ما یکفّن فأصاب الکفن قرض منه"(119).

"اگر از میت بعد از کفن کردن چیزى خارج شود و به کفن اوبرسد، همان محل از کفن بریده شود."

5 - محمد بن یحیى مى گوید:

"کتب محمّد بن الحسن إلى أبی محمّدعلیه السلام: هل یجوز أن یغسّل المیّت وماؤه الذی یصبّ علیه یدخل إلى بئر کنیف؟ أو الرجل یتوضأوضوء الصلاة أن ینصبّ ماء وضوئه فی کنیف؟ فوقّع علیه السلام: یکون ذلک فی بلالیع"(120).

"محمد به حسن به ابو محمدعلیه السلام نوشت: آیا جایز است که میت غسل داده شود و آبى که بر او ریخته مى شود به چاه توالت ریخته شود؟ یا اینکه کسى وضوى نماز مى گیرد و آب وضوى او به چاه توالت بریزد؟ در جواب امضاء کردند: آب اینها در بالوعه ها)فاضلاب( ریخته مى شود."

6 - على بن جعفر از برادرش ابوالحسن امام موسى کاظم علیه السلام نقل مى کند:

"سألته عن المیّت هل یغسّل فی الفضاء؟ قال: لا بأس وإن ستر بسترفهو أحبّ إلیّ"(121).

"از او سؤال کردم که آیا میت در فضاى باز غسل داده میشود؟فرمود: اشکال ندارد ولى من بیشتر دوست دارم که با پوششى پوشانده شود."

7 - امام صادق علیه السلام فرمود: "لا بأس أن تجعل المیّت بین رجلیک وأن تقوم من فوقه فتغسّله، إذا قلّبته یمیناً وشمالاً تضبطه برجلیک کیلایسقط لوجهه"(122).

"اشکال ندارد، اینکه میت را بین پاهاى خود قرار دهى و از روى او بلند شوى و بشویى و وقتى که به راست و چپ پهلو مى دهى، باپاهاى خود تکیه بدهى تا با صورت به زمین نیفتد."

تفصیل احکام:

1 - از شرایط غسل میت این است که کسى که مباشر غسل دادن است نیت قربت کند و از همین رو جائز نیست که براى غسل دادن درخواست اجرت نماید، مگر در برابر بعضى از مقدماتى که فراهم کرده یا در مقابل اینکه تنها او - نه غیر او - بر انجام این عمل مبادرت ورزیده است.

2 - طاهر بودن آب غسل و همچنین طاهر بودن هر عضوى که غسل داده مى شود، از شرایط صحت غسل میت است بلکه احتیاط این است که اعضاى بدن میت قبل از شروع به غسل طاهر باشد.

3 - واجب است در حد امکان، هر چیزى که مانع رسیدن آب به بدن میت مى شود، زایل شود.

4 - فقهاء گفته اند: هر چیزى که مربوط به غسل است باید مباح باشدمانند آب غسل و مکان غسل و محل ریختن آب و غیره. مراعات این شرط موافق احتیاط است همانطور که در سایر طهارات هم یادآورى شد.

5 - جایز است که میت از زیر لباس غسل داده شود و شاید بهتر این باشد که بر روى بدن میت پارچه اى انداخته شود تا عیوب او ازدید غسل دهنده و همکارانش، پنهان بماند.

6 - اگر میت در حال جنابت یا حیض و مانند آن مرده باشد به غسل میت به حسب معمول اکتفا مى شود و اضافه کردن غسل دیگربراى جنابت یا حیض واجب نیست.

7 - واجب است غسل دهنده از نگاه کردن به عورت میت خوددارى کند ولى با نگاه کردن غسل باطل نمى شود.

8 - اگر خون یا چیز نجس دیگر از بدن میت خارج شود، اعاده غسل واجب نیست مگر بنابر احتیاط مستحب. البته تطهیر بدن او هرچند بعد از گذاشتن در قبر اگر مشقتى نداشته باشد، واجب است.

9 - در روایاتى که از نظر شما گذشت مجموعه اى از آداب غسل میت نیز ذکر شده بود که شایسته است مراعات گردد.