طبقه دوم: مایعات قابل اشتعال

نقطه اشتعال:

خطر آتش سوزى مایعات قابل اشتعال، بستگى مستقیم به خاصیت تبخیر شدن این مایعات دارد که در اثر دریافت حرارت از محیط یا یک منبع دیگر و تولید گاز کافى براى اختلاط با هوا، تولید مخلوط قابل انفجار مى نماید. درجه حرارت نقطه اشتعال مایعات مختلف، مى تواند یک راهنماى مفید براى این ارزیابى باشد. دستگاههایى که براى اندازه گیرى نقطه قابل اشتعال به کار مى رود، متفاوت بوده ولى اصول کار آنها یکى است. نمونه اى از مایع مورد آزمایش را در بک فنجان یا ظرف سربسته یا سرباز قرار مى دهند و سپس این ظرف را به آرامى حرارت داده و درجه حرارت آن را بالا مى برند و در فواصل معین شعله را به آن نزدیک مى کنند. در درجه حرارتى که مایع مورد آزمایش آنقدر گاز از خود تولید کند که با دریافت شعله در سطح مایع، براى یک لحظه کوتاه شعله ایجاد کند و ادامه نیابد، آن درجه حرارت موجود در مایع را «نقطه اشتعال» گویند. در مورد بعضى از مواد نفتى، براى تعیین نقطه اشتعال، مى بایست حرارت کافى به آنها داده شود و در مورد بعضى از مواد ئیدروکربورها، مانند بنزین حتى اگر درجه حرارت محیط، از نقطه انجماد آب پایین تر باشد، احتراق انجام مى گیرد. دانستن نقطه اشتعال مایعات مختلف از نظر ایمنى در امر نگهدارى و انبار کردن آنها کمال اهمیت را دارد.

نقطه خود سوزى:

خاصیت سوختن روغن گرم هنگام تماس با اکسیژن، یکى از نکات مهم و قابل بررسى است و از همین خاصیت است که در موتورهاى دیزل استفاده شده است. درجه حرارتى که روغن در برابر اکسیژن، هوا و حرارت مى سوزد را «درجه حرارت خود سوزى» گویند بدین صورت مى توان آن را اندازه گیرى کرد:

یک محفظه فلزى را به آرامى حرارت داده از داخل آن اکسیژن عبور مى دهیم آنگاه در فواصل معلوم قطره اى روغن به داخل این محفظه مى ریزیم، در کمترین درجه حرارت که قطرات روغن شعله ور گردد آن درجه را درجه حرارت خود سوزى گویند.

مایعات را از نظر قابل اشتعال بودن به دو دسته تقسیم مى کنند:

1 - سریع الاشتعال.

2 - کند اشتعال.

- سریع الاشتعال به مایعاتى گفته مى شود که نقطه تبخیر آنها پایین باشد؛ مانند بنزین.

- کُند اشتعال به مایعاتى گفته مى شود که نقطه تبخیر آنها بالا باشد؛ مانند نفت، روغن هاى حیوانى و ... .

مایعات را از نظر حل شدن در آب به دو دسته تقسیم مى کنند:

1 - مایعاتى که درآب حل مى شوند؛ مانند الکلها.

2 - مایعاتى که درآب حل نمى شوند؛ مانندفرآورده هاى نفتى، روغنى و... .

در مایعات، ظرف هر چه بیشتر خالى باشد، خطر انفجار بیشتر است (بشکه یا تانکرهاى بنزین و نفت) و باید توجه داشته باشیم که در آتش سوزى مایعات، شدت آتش سوزى به سطع مایع بستگى دارد، بنابر این در این نوع از آتش سوزیها باید از پخش شدن مایعات و جارى شدن آنها جلوگیرى نمود و بهترین خاموش کننده، اگر در سطح کوچکترى باشند، پودرهاى شیمیایى و اگر در سطح بزرگترى باشند کف مکانیکى است.