اذکار نماز

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد نجفی

عضو هیأت علمی مدرسه عالی امام خمینی(ره)

چکیده

در این مقاله مسئله ترجمه قرآن و اذکار نماز، از چهار جنبه مورد بررسی قرار گرفته است.

در مورد مسئله اول، یعنی ترجمه قرآن کریم، تاریخچه بحث در عصر کنونی ذکر و آرای مخالفان و موافقان مطرح می‌شود.

مسئله دوم، یعنی اکتفا به ترجمه در قرائت نماز، فتوای مشهور علمای اسلام ـ اعم از شیعه و اهل سنت ـ عدم جواز است و تنها ابوحنیفه فتوا به جواز داده است. دلیل مشهور علما و نیز دلیل ابوحنیفه در این بخش ذکر می‌شود.

در مورد مسئله سوم، یعنی اکتفا به ترجمه اذکار واجب در نماز، از این امر بحث می‌شود که مشهور فقهای مسلمانان نیز آن را جایز نمی‌دانند و عمده دلیل ایشان، انصراف و جمود بر ظواهر ادله است.

بحث در مورد مسئله چهارم که بحث اصلی مقاله است، یعنی انضمام ترجمه به متن عربی نماز، در هفت وجه برای عدم جواز آن مطرح می‌گردد و در ادامه به همه این وجوه پاسخ داده می شود. در ادامه مقاله به ادله جواز انضمام ترجمه پرداخته شده و ادعای انصراف این ادله به زبان عربی مورد نقد قرار گرفته است. نتیجه بحث، جواز اصل ترجمه قرآن و عدم جواز اکتفا به ترجمه در مورد اذکار واجب نماز، اعم از قرائت و دیگر اذکار، و جواز انضمام ترجمه حمد و دیگر آیات متضمن ذکر یا دعاست.

واژه های کلیدی:

ترجمه قرآن، ترجمه نماز، عربی، ذکر، دعا.

اخیراً برخی از فضلای کشور اندونزی که در مدرسه عالی امام خمینی(ره) به تحصیل اشتغال دارند مسئله‌‌‌ای را مطرح نموده‌اند که در آن کشور مورد توجه قرار گرفته است. مسئله این است: آیا شرعاً می‌‌‌‌‌توان به اذکار عربی نماز، اعم از قرائت و دیگر اذکار، ترجمه آن را ضمیمه نمود؟ از آنجا که این مسئله کار برد وسیعی در میان مسلمانان غیر عرب و بلکه حتی عربها دارد، به نظر رسید که بررسی این مسئله از نظر فقهی جهت پیشبرد مباحث علمی و توسعه آگاهی دانش‌پژوهان مفید باشد.

گفتنی است که غرض از این مبحث، تنها بررسی علمی و فقهی مسئله است، نه بیان فتوا، و هرکس از نظر علمی باید به مرجع تقلید خویش مراجعه نماید. همچنین غرض از این مبحث توجیه تعصبهای نژادی نیز نیست تا موافقان ترجمه به ملی‌گرایی و ضدیت با عرب و زبان عربی متهم شوند و یا همچنان که اظهار داشته‌اند، ترجمه قرآن را تلاش برخی عجمهای مرتد برای تسهیل ارتداد قوم خویش و کنار گذاردن قرآن کریم تلقی کنیم.1 در مبحث علمی، این گونه اتهامها جایگاهی ندارد. به علاوه، طرف مقابل هم می‌‌‌‌‌تواند مخالفان ترجمه را به تعصب نژادی و عرب زدگی متهم کند.