فلسفه نماز از دیدگاه برگزیدگان
پیامبر اسلام که نخستین نمازگزار کامل بود، در سفر معنوی معراج، حقیقت و روح‌نماز به او ارائه شده بود وقتی از اسرار و حکمت‌های نماز از حضرتش می‌پرسند با چهره بازبالبداهه بیست و شش راز و رمز وجوب نماز را برای نمازگزار می‌فرماید: «الصَّلوة‌ُ مِن‌ْشرایِع‌ِ الدّین‌ِ، و فیها مَرضات‌ُ الرَّب‌ِّ، و هی‌َ منهاج‌ُ اْلانبیاءِ، و لِلمُصلّی حُب‌ُّ الملائکَة‌ِ،وهدی‌ً، وایمان‌ٌ و نُورُ الْمَعرِف‌َءِ، و بَرَکة‌ٌ فی الّرِزق‌ِ، و راحَة‌ٌ لِلبَدَن‌ِ، و کراهة‌ُ الشَّیطان‌ِ،وسَلاح‌ٌ علی لکافرِ، و اجابة‌ٌ لِلدُّعا، و قَبول‌ٌ لِلاَعمال‌ِ و زادُ المُؤمِن‌ِ من‌َ الدُّنیا الی الا''''خرَة‌ِ،وشفیع‌ٌ بینه‌ُ و بین‌َ المَلِک‌ِ المَوت‌ِ، و أُنس‌ٌ فی القبرِ، و فراش‌ٌ تحت‌َ جنبه‌ِ، و جواب‌ٌ لِمنکَرٍونکیرٍ، و تکون‌ُ صلاة‌ُ العبدِ عندَ المحشرِ تاجاً علی'''' رأسه‌ِ، و نُواًعلی بدنه‌ِ، و ستراً بینه‌ُ،وبین‌َ النّار، و جوازاً علی الصِّراط‌ِ، و مفتاحاًلِلجنَّة‌ِ، و مُهُوراً لِلحُور العین‌ِ، و ثمناً لِلجنَّة‌ِبالصَّلوة‌ِ یبلغ‌ُ العبدُ الی الدَّرجة‌ِ العُلی، لِاَن‌َّ الصَّلوة‌َ تسبیح‌ٌ، و تهلیل‌ٌ، و تحمیدٌ، و تکبیرٌ،وتمجیدٌ، و تقدیس‌ٌ، و قول‌ٌ و دعوة‌ٌ؛
ضمرة بن حبیب می‌گوید از پیامبر(ص) در رابطه با نماز پرسش شد، حضرت درپاسخ خواص و فواید دنیوی و اخروی نماز را چنین بیان فرمود:
نماز از احکام دین است که این اسرار را در بر دارد: 1-رضا و خرسندی پروردگار2-راه پیامبران به سوی خدا3-محبوبیت نزد فرشتگان 4-وسیله رهنمایی به حق‌ّ5-سرمایة ایمان 6-روشنایی برای شناخت خدا 7-افزایش روزی 8-آسایش بدن9-ناخرسندی و آزار شیطان 10-سلاح برای نبرد با کافران11-اجابت دعا و نیایش12-پذیرش اعمال عبادی 13-توشة مؤمن از دنیا برای آخرت 14-واسطه میان‌نمازگزار و فرشته مرگ 15-همدم عالم قبر 16-فرش بستر آرامگاه 17-پاسخ بازجویی‌نکیر و منکر 18-تاج افتخار بر سر 19-نورانیت چهره 20-پوشاک بدن 21-مانع میان‌بنده و آتش جهنم 22-پروانه گذر از صراط 23-کلید ورود به بهشت 24-کابین سیه‌چشمان‌ِ بهشتی 25-بهای بهشت موعود 26-وسیلة عروج به مرتبة بالای بهشتی.
زیرا نماز مجموعه‌ای از تسبیح(سبحان‌َ اللهِ گفتن)و تهلیل(لا اله‌َ اِلَّا اللهُ گفتن)وتمجید و بزرگ داشت و تقدیس و تنزیه خدا از عیب و کاستی است، و گفتار حق وفراخوانی بسوی درستی و خوبی‌ها است.»
حضرت علی(ع) نیز در سخنانی که پیرامون حکمت‌های احکام فرموده‌اند،برجسته‌ترین فلسفة نماز را کِبر زُدایی می‌داند، و می‌فرماید: «وَالصَّل''''وة‌َ تَنْزِیْهاً عَن‌ِالْکِبْرِ» خداوند حکیم نماز را برای پاک سازی انسان از بیماری کبر و خود برتر بینی مقرّرفرموده است.
حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از جمله نمازگزاران واقعی بود و هر شب همانندجدّش امیر المؤمنین هزار رکعت نافله می‌گزارد. وی در بیان علّت وجوب نماز در اسلام‌می‌فرماید: «اِن‌َّ عِلَّة‌َ الصَّلوة‌ِ أنَّها اِقرارٌ بالرُّبوبیة‌ِ للهِ عزَّوجل‌َّ و حلع‌ُ الاَندادِ و قیام‌ٌ بین‌َ یدی‌ِالجبَّارِ جل‌َّ جلاله‌ُ بالذُّل‌ِّ و الْمسکنة‌ِ و الخُضُوع‌ِ و الاِعتراف‌ِ و الطَّلَب‌ِ لِلاقالَة‌ِ من‌ْ سالف‌ِالذُّنوب‌ِ و وضع‌ِ الوجه‌ِ علی الارض‌ِ کل‌َّ یوم‌ٍ اِعظاماًعزَّجل‌َّ و اَن یَکون‌َ ذاکراً غیرَ ناس‌ٍ و لابطرٍ. ویکون‌َ خاشعاً متذَّلِلاً راغباً طالباً لِلزَّیادة‌ِ فی‌ِ الدّین و الدُّنیا مع ما فیه‌ِ من‌َ الایجاب‌ِ والْمُداوَمَة‌ِ علی ذکرِ اللهِ عزَّوجل‌َّ باللَّیل‌ِ و النَّهارِ لعلَّا ینسی‌َ العبدُ سیِّده‌ُ و مدَبِّره‌ُ و خالِقَه‌ُفیبطِرَ و یَطغی'''' و یکون‌َ فی ذکره‌ِ لِرَبِّه‌ِ و قیامه‌ِ بین‌َ یدیه‌ِ زجراً له‌ُ عن المَعاصی و ما نِعالَه‌ُعن‌ْ أنواع‌ِ الفَسادِ؛
اما علّت این که نماز بر مردم واجب شد این است که نماز گزار به پروردگاری‌خداوند بزرگ و شکست‌ناپذیر اعتراف می‌کند، هر گونه شرکی را از ساحت قدس او رها وبدور می‌سازد و در پیشگاه خداوند جبَّار و با شکوه با حالت خواری و بی چارگی و فروتنی واقرار به زبونی خویش می‌ایستد و چشم پوشی از گناهان گذشته خویش را از حضرت حق‌ّمی‌خواهد، و هر روز صورت بر زمین می‌گذارد، ت خدای عزّوجل را تعظیم نماید، و همواره‌به یاد او باشد، و آنی او را فراموش نکند ت سرکشی بنماید.
تا این که حالت دل شکستگی و خود کمی بینی و رغبت به او را از دست نداده، وخواستار افزایش دین و دنیای خود باشد. افزون بر اینها نماز پاسخ گویی به خدا و استمرارو ادامه یاد او در تمام شبانه روز است تا مگر بنده سرور و اداره کننده امور، و آفریدگار خود رافراموش نکند، که نتیجة فراموشی خدا ناسپاسی و گردنکشی است ولی یاد خدا و به نمازایستادن در پیشگاه او بنده را از همه گناهان باز می‌دارد، و از هر گونه فساد و تباهی‌جلوگیری می‌کند.
بدیهی است احادیث یاد شده نمونة گزیده‌ای است از کلمات برگزیدگان خدا وقطره‌ای است از دریا. و تشنگان‌ِ وادی معرفت را به منابع حدیثی از جمله ج 3 وسائل‌الشیعة شیخ حرّ عاملی و ج 82 بحار الانوار علامة مجلسی، و دیگر کتب روایی و فقهی‌ارجاع می‌دهیم.