ج . انتخاب استاد

این ثمره، پاسخگوى سئوالى است که عموماً در ذهن هر جوینده ى علوم دینى وجود دارد: در درس چه کسى شرکت کنیم؟ انتخاب استاد خصوصاً در درس خارج بسیار مهم است؛ هر چند در سطح نیز خالى از اهمیت نیست.

براى شرکت در درس، استادى را باید انتخاب کرد که به حال شخص طالب مفید باشد.

دقت کنید: هر طلبه استاد را فقط از آن حیث باید ارزیابى کند که به حال شخص خود او، نفع داشته باشد.

یعنى استاد براى او که فردى با این مشخصه هاى علمى و مؤلفه هاى روحى است، منفعت داشته باشد؛ اگر چه براى هیچ کس دیگرى نافع نباشد و هر طلبه باید به این گونه استاد خود را پیدا و در درس او شرکت کند.

اما اینکه چگونه این استاد را بیابیم و از کجا بدانیم که براى ما منفعت دارد، کلیدش پیش مطالعه است.

وقتى قبل از درس، مطالعه کردیم و دریافتیم که چه بخشى را فهمیده ایم و چه بخشى برایمان مبهم مانده است و آنگاه در درس شرکت کردیم و دیدیم که استاد تمام یا اکثر بخش هاى مبهم را برایمان روشن کرد، مى فهمیم که این استاد به درد ما مى خورد و درس این استاد براى ما داراى منفعت است.

ممکن است همین استاد براى فرد دیگرى نافع نباشد.

گاه ممکن است سطح استاد خیلى بالا باشد و آنچه براى ما مبهم است، ابتدایى بداند و از آن به صورتى گذرا عبور کند و هیچ کمکى به ما در رفع ابهام و روشنایى این بخش ها ننماید و ما نتوانیم با او همراهى کنیم و گاه به عکس، سطح استاد پایین است و تمام وقت خود را صرف بخش هایى مى کند که ما در پیش مطالعه فرا گرفته ایم و شرکت ما در این درس هیچ بار علمى را برایمان به ارمغان نمى آورد.

با این وصف ممکن است درس استادى که براى ما هیچ نفعى ندارد، براى دیگرى که قدرت و تسلطش از ما کمتر است، فایده ى فراوان در برداشته باشد.

درس هاى خارج فقه و اصول در حوزه ى علمیه فراوان است از دروس نزدیک به سطح تا دروس بسیار دور.

این درس ها همه اش خوب است و نافع.

این طلبه است که باید با ارزیابى خویش، ببیند کدام درس مناسب اوست.

در سیستم مدیریت حوزه هیچ جاى مشخصى نیست که افراد را ارزیابى کند و هر کدام را به تناسب هوش و دانسته هایش به درس خاصى راهنمایى کند و این یک حسن براى حوزه است - و نه یک عیب - این که انسان خودش، خودش را ارزیابى کند و درس و استاد مفیدتر را بیابد، یک آزادى عمل به طلبه مى دهد که اگر به صورت صحیح از آن استفاده کند، منافع بسیارى در آن نهفته است.

دقت کنید این مسئله خیلى اهمیت دارد که هر طلبه کاملاً توجه کند این استاد براى »من« نافع باشد؛ بیانش، تحقیقش و تدریسش، و عوامل جانبى و عوارض مضرّ همانند شهرت استاد، تعداد شرکت کنندگان، شرکت طلاب فاضل و نامدار حوزه در درس وى و. . . در انتخاب دخالت داده نشود.

ممکن است این درس براى همه ى آنها نافع باشد ولى براى من مضرّ! چه بسا اگر من در آن درس شرکت کنم، نفهمم و این نفهمیدن به یأس، خستگى و از کار افتادگى هوش و استعدادم منتهى شود.

باید انسان توانایى همراهى با استاد را داشته باشد و استادى را انتخاب کند که بتواند دست در دست او مدارج را طى نماید.

ممکن است این استاد در نقطه اى دیگر مطلبى براى طلبه نداشته باشد و این شاگرد از آن استاد بى نیاز شود.

و یا حتى از او بگذرد.

در چنین جایى طلبه از این استاد جدا شده و استادى را که تا امروز نمى توانست از درس او استفاده ى چندانى بنماید، برمى گزیند.