نقش خشوع و حضور قلب در قبولى نماز

مى‏پرسند: چه کنیم که نماز ما قبول درگاه الهى گردد؟ پاسخ آن که: باید شرایط صحت نماز از شرایط مقدماتى و مقارن نماز را رعایت کرد، و نیز از شرایط کمال نیز بهره جست، شرایط کمال عبارتند از: 1- ولایت 2- خشوع و حضور قلب 3- تفکر و تعمق در محتواى نماز 4- نماز در مکان مقدس 5- مهر نماز (که اگر از تربت امام حسین (ع) باشد، اثر بخش است) 6- نماز در اول وقت 7- گریه از خوف خدا در نماز 8- رعایت آداب نماز 9- کسب شیرینى ذکر خدا 10- تصمیم‏گیرى براى پرهیز از هرگونه گناه 11- نگهدارى قلب از هرگونه شوایب ریا و ناخالصى 12- بریدگى از تعلقات دنیا و پیوستگى به خدا .

در میان این شرایط، مساله خشوع و حضور قلب، نقش بیشترى دارد، گرچه شرایط دیگر تقویت کننده خشوع و حضور قلب هستند .

مهم این است که چه کنیم تا حضور قلب و خشوع در نماز را رعایت کنیم!

محقق بزرگ فیض کاشانى در اینجا مثالى زده است، مى‏گوید: اگر مردى یا بانویى غذاى شیرین بخورد، و بقایاى آن شیرینى در دهانش باشد، و هنوز دهان را نشسته، مشغول نماز شود، در این میان یک مگس سراغ دهان او مى‏آید، او با دست‏یا با تکان دادن سر، مگس را رد مى‏کند، در لغت عرب به مگس «ذباب‏» مى‏گویند . این کلمه از دو واژه ذب و آب گرفته شده، یعنى او را رد کرد، ولى بازگشت، مگس چنین صفتى دارد که وقتى او را رد مى‏کنى حریص‏تر مى‏شود، به علاوه با چند مگس دیگر باز مى‏گردد، این شخص نمازگزار در همه رکعات نمازش به مگس پراکنى مشغول است، بعد مى‏گوید این چه نمازى شد، که در مگس پراکنى صرف گردید؟ ! به او باید گفت: این مگس‏ها تعلقات دنیا است، دهان تو بر اثر بقایاى آن شیرینى، همان طمع و دلبستگى به دنیا است، چرا دهانت را نشستى، تا آن تعلقات دست از جان تو بردارند؟ در نتیجه بتوانى نماز با خشوع و با حضور قلب بخوانى . بنابراین اگر نمازگزار بتواند خود را از دلبستگى‏هاى دنیا و مادیت آزاد کند، راه را براى کسب حضور قلب و خشوع در نماز صاف نموده است . البته مراقبت در حفظ حضور قلب نیز براى نگهدارى این صفت‏بسیار اثربخش است . در آغاز مقدارى از نماز را با حضور قلب بخواند، کم کم مراقبت‏خود را بیشتر کند و با تقویت آن در سایه تمرین ادامه دهد، امید آن است که در این راستا به توفیقات سرشارى نایل گردد .