بر بال اشتیاق مکتب زیارت(2) نماز در سیره امامان معصوم(علیهم السلام)

عباس کوثری

در شماره پیشین به یکی از اصول زیارت بنام الهام از اسوه‏ها پرداختیم و در تبیین و توضیح اینکه چگونه زیارت منبع و مرکز این الهام است به ویژگیهای اسوه در فرهنگ عظیم و خلاق زیارت اشاره نمودیم ویژگیهایی که هر زائر و عاشق و شیفته کوی دوست آن را در قالب زیارتنامه‏ها بر مراد و محبوب خویش عرضه می‏دارد و ایده‏آل و اسوه خویش را در آن مجموعه و صفات می‏نگرد ـ و در این نگاه نمونه‏هایی را مطرح می‏کنیم که در تمامی زیارتنامه‏ها بر آن تأکید شده است که این بخش به جلوه‏های نماز در سیره امامان معصوم (علیهم السلام) می‏پردازد همانی که زائر با جمله «اشهد انّک قد اقمت الصّلاة» آن را زمزمه می‏کند و عبودیّت و بندگی و عشق به الله را از او الهام می‏گیرد تا خود فلسفه اصیل بر حرکت عرفانی و دل‏انگیز زائر به سوی دیار قبور اولیاء الهی بوده باشد.

امام، قرآن ناطق است، زندگی‏اش جلوه‏ای عملی از کتاب نورانی خداوند است و بالاتر اینکه نفس عمل و رفتارش شأن نزول بعضی از آیات حق قرار گرفته است. به نقل بسیاری از نویسندگان شیعه و سنّی آیه «انّما ولیّکم الله و رسوله و الّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلاة» ولی امر و سرپرست شما تنها خدا و رسولش و آن مؤمنانی هستند که نماز به پای می‏دارند؛1 در باره امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ نازل شده است.2

امام آن عاشق شیفته و لداده حق است که بر قلّه‏های عرفان و عشق و عبودیّت استقرار یافته، نیایش و نمازش مظهری از سیر و سلوک معرفتی و شهودی اوست. از آنجا که نماز حضور است، شهود و ظهور زیباترین جلوه‏های اصیل فطری انسان و هنگامه ایستادن او بر جایگاه ذکر یار و مکالمه با ربّ الارباب است، اسوه می‏طلبد و دلیل راه تا با الهام گرفتن از سیر و سلوک او به چشمه‏سار پاکی و عبودیّت حق هر چه بیشتر نزدیک شد. بر این اساس شناخت سیره عملی امامان معصوم زادراه هر سالک الی الله بوده و خواهد بود که در حدیث آمده است: بعلیٍ قامت الصّلاة؛ نماز به علی(ع) استوار شده است.3 اکنون به نظاره گوشه‏هایی از کردار زیبا و پرمعنای آن پاکان می‏نشینیم.