اشکالهاى گوناگون و پاسخ آنها

از آنچه گفته شد دانسته گردید که زمین لزره اى که سبب هلاک دسته اى و بى خانمانى و بیچارگى و مصیبت زدگى گروه دیگر شود مانند سایر بلاهاى دیگر خشم و قهر و انتقام و مجازات الهى است.

اگر گفته شود چگونه بلاى عمومى، انتقام و مجازات خداوند است در حالى که در بین بلا رسیدگان افرادى هستند که استحقاق بلا نداشتند؛ یعنى گناهکار نبودند یا از قبیل مستضعفین و اطفال بوده اند.

دیگر آنکه بسیارى از اجتماعات بشرى که به مراتب از این بلا رسیدگان گناهکارترند، در امان هستند و این برخلاف عدل به نظر مىرسد.

در پاسخ گوییم: انتقام ومجازات تنها براى گناهکاران است و اما بیگناهانى که در بلاى عمومى هلاک مىشوند پس این بلا، سبب خلاصى آنها از محنتکده حیات دنیوى و زودتر رسیدن به عالم جزا و دار ثواب و سعادت باقى است و البته در برابر رنج و شکنجه اى که به آنها رسیده خداوند جبار، جبران خواهد فرمود و به آنها اجر خواهد داد و خلاصه بلا براى گنهکار عقوبت و مجازات است و براى بیگناه ونیکوکار کرامت و موجب ثواب و درجات مىباشد.

و در باره اطفال که در کودکى مىمیرند در روایت رسیده که در عالم برزخ تحت کفالت حضرت ابراهیم خلیل علیه السّلام هستند و تربیت مىشوند و روز قیامت با پدر و مادر خود جمع شده و در باره آنها شفاعت مىکنند و با هم به بهشت مىروند.

و اما باقیماندگان مصیبت زده شده پس این بلا تاءدیب الهى و موجب عبرت و هوشیارى از غفلت است تا توبه کنند و رو به صلاح و سداد آورند و از این گوشمال الهى بهره بردارند(54).

و پاسخ از اختصاص طایفه اى به بلا و در امان بودن اجتماعات فاسدتر پس اولاً: چنانچه گفته شد دنیا عالم جزاء نیست تا هر گنهکارى به سزاى کردارش اینجا برسد و گفته شد هرگاه حکمت اقتضا کند بشر را در برابر بعضى از گناهانش مجازات مىفرماید تا ادب شود و دست از طغیان و عصیان بردارد و راه بندگى خدا را که تمام سعادت اوست از دست ندهد.

و ثانیا: لازم نیست که در همان وقت که به طائفه مخصوصى بلا رسیده به دیگران هم برسد، دیگران هم به موقع خود که حکمت الهى مقتضى باشد مبتلا خواهند شد.

و نیز بلا منحصر به زمین لرزه نیست ممکن است آنها را به بلاى سخت ترى مبتلا سازد چنانى که در این سالها بسیارى از کشورها به جنگ با یکدیگر مبتلا هستند و بکلى آسایش و امنیت و راحت از آنها گرفته شده است (ودرکتاب قلب سلیم به این نوع از بلاها به تفصیل یادآورى شده است).

و ثالثا: در بسیارى از اجتماعات افرادى هستند مانند پیرهاى خمیده که موى خود را در بندگى خدا سپید کرده اند و جوانهاى خاشع که از شهوات چشم پوشیده و رو به خدا آورده اند و به برکت اخلاص و دعاهاى آنها بلا از آن اجتماع دور مىشود.

اگر نبودند بندگان رکوع کننده و مردانى که دلهایشان براى خدا خاشع شده و بچه هاى شیرخوار البته بلا بر شما ریزش مىکرد(55).