سپاس ویژه خداوندى است که مخلوقات را به بهترین صورت تدبیر فرمود و زمین و آسمانها را آفرید، و آب گوارار از عصاره بخارات نازل کرد و بدان وسیله دانه ها و گیاهان را به وجود آورد، و روزیها و خوردنیها را مقدر و به وسیله خوردنیها قواى جانداران را حفظ کرد و با اطعام بندگان پاکیزه به طاعات و اعمال شایسته آنان کمک کرد.

درود پایان ناپذیر خداوند بر حضرت محمّد صلّى الله علیه وآله وسلّم صاحب معجزات درخشان و بر خاندان او، و سلام فراوان بر ایشان باد!

بارى، هدف خردمندان، دیدار (رحمت) خداى سبحان در سراى آخرت است؛ و هیچ راهى جز علم و عمل براى رسیدن به این هدف وجود ندارد؛ از سویى مراقبت بر علم و عمل جز با تندرستى ممکن نیست، و تندرستى نیز جز با تناول کردن غذا و خوراک به مقدار حاجت در هر شبانه روز میسر نمى شود. از این روست که بعضى از نیاکان صالح گفته اند:

«غذا خوردن نیز از امور دینى است»، و بر این اساس است که خداوند متعال مىفرماید: «کلوا من الطیبات واعلموا صالحا.(1) بنابراین هرکس که اقدام به خوردن غذا مىکند تا بدان وسیله به علم و عمل خود یارى رساند و تقوایش را تقویت کند، سزاوار نیست که زمام نفس را رها کند و آن را همانند چهارپایان در چراگاه آزاد بگذارد تا هر چه مىخواهد بخورد؛ زیرا آنچه باعث دیندارى و وسیله رسیدن به دیانت است شایسته است که مظهر انوار و آداب و سنن دینى باشد، به طورى که بنده خدا را پاى بند کند و انسان متقى بدان وسیله از گناهان مصون بماند؛ تا آنجا که اشتهاى به غذا را در خوردن و نخوردن با میزان شرع بسنجد تا بدان وسیله گناه و معصیتى را از خود دور سازد و اجر و ثوابى را کسب کند؛ هر چند که در آن غذا بیشترین لذت نفسانى باشد.

پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم فرمود: «همانا مرد حتى به خاطر لقمه غذایى که به طرف دهان خود و همسرش مىبرد اجر مىبرد.» (2)

البته این اجر و ثواب در صورتى است که لقمه غذا را به دستور دین و به خاطر دین بردارد و آداب دینى را رعایت و به وظایف دینى عمل کند.

اینک ما بر آنیم که وظایف دینى فرد را در هنگام غذا خوردن بیان کنیم، از این رو واجبات و مستحبات و آداب غذا خوردن و گوارایى آن و کیفیت غذا خوردن را در چهار فصل و همچنین فصل دیگرى در پایان مىآوریم.

باب اول، در وظایف کسى که تنها غذا مىخورد.

باب دوم، آدابى که رعایت آنها چه در صرف غذا به صورت فردى و چه به صورت دسته جمعى الزامى است.

باب سوم، در آداب خاص غذا دادن به برادرانى که به دیدن انسان مىآیند.

باب چهارم، در آداب خاص دعوت، مهمانى و عوامل آن.(3)