مراحل تحصیل

پس از مقدمه اى که مرور کردیم مراحل تحصیل را در هفت مرحله بررسى مى کنیم.

1 .پیش مطالعه

2 .پیش مباحثه

3 .حضور در درس

4 .مطالعه

5 .مباحثه

6 .تنظیم و یادداشت مطالب

7 .تدریس فراگرفته ها

مراعات این مراحل براى تمام کسانى که به دروس حوزوى اشتغال دارند، ضرورى است، چه مشغول تحصیل سطح باشند و چه خارج؛ اما براى دسته ى دوم رعایت دقیق برخى از این مراحل، مانند پیش مطالعه و پیش مباحثه، واجب است و براى محصلان سطح فقه و اصول مستحب مؤکّد!.

یعنى در هنگام تحصیل در مقاطع مختلف سطح علوم حوزوى، طى مراحل لازم است، اما اگر در بعضى از مراحل مسامحه شد، باز مى توان سطح را به نتیجه رساند.

در حالى که اگر این مراحل پس از اتمام سطح مراعات نگردد، عملاً تحصیل در مقطع خارج بى نتیجه خواهد ماند؛ چرا که هدف از تحصیل در حوزه، پرورش مجتهد است و بدون گذراندن این مراحل، رسیدن به قوه ى اجتهاد و استنباط میسور نمى گردد.

ناگفته نماند کسانى که از ابتداى مقدمات تا پایان سطح در این موارد سعى کرده و ممارست داشته باشند، تحصیل خارج و حصول اجتهاد برایشان بسیار آسان تر است تا افرادى که در طول سال هاى قبل از درس خارج به همه یا بعضى از آنها تقیدى نداشته اند.

روش بزرگان علمى حوزه مبین این حقیقت است که تلاش در سال هاى تحصیل سطح، تأثیر شگرفى در توفیقات آینده دارد.

حضرت آیت اللَّه جوادى آملى مى فرمودند: »من چون سطح را خوب خوانده و خوب مباحثه کرده و اکثر کتب را درس داده بودم، وقتى به خارج رسیدم، بسیارى از دروس خارج موجود در حوزه ى آن زمان برایم بى فایده مى نمود و مدت ها طول کشید تا درسى پیدا کنم که برایم مطلبى جدید داشته باشد.

« البته چنین نیست که اگر طلبه، دروس سطح را خوب نخوانده باشد، در دوران خارج بى بهره بماند.

هرگز، راه بسته نیست.

اما زحمت و مشکل چنین طلبه و محصلى زیادتر و راه برایش دشوارتر است.

او کارى دوچندان را باید انجام دهد تا آمادگى لازم را بیابد.

آمادگى براى خارج اصول نیاز به آشنایى مفید با منطق، ادبیات و فلسفه دارد.

چنانچه این آشنایى در هنگام تحصیل سطح به خوبى حاصل شده باشد، فهم خارج اصول ساده مى شود و گرنه باید همزمان با شرکت در درس خارج به مطالعه ى جدى در این رشته ها نیز همت گمارد و هر قدر در این مقدمات ضعیف تر باشد، زحمت و زمان بیشترى را باید صرف نماید.