1. یاد خدا نسبت به بنده

اولین اثر یاد خدا این است که خداى متعال نیز انسان را یاد مى‏کند: «فاذکرونى اذکرکم...». [3] «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم». از اینکه در این آیه شریفه یاد خداوند متعال، منوط به یادکردن بنده شمرده شده است، یک نکته دقیق فهمیده مى‏شود و آن عبارت است از تصور دو نوع ذکر از طرف خدا؛

الف: ذکر عام.

ب: ذکر خاص.

ذکر عام عبارت از هدایت عام الهى است که شامل تمام موجودات مى باشد و اختصاص به گروه خاصى ندارد و شاهد آن آثار ذکر عام الهى در پهنه گیتى مى‏باشد. و آن اعطاى مواهب و عطایاى گوناگون خداوند به تمام ممکنات مى باشد و این یاد همگانى که فیض مستمر الهى است، هرگز قطع نمى‏شود.

اما ذکر خاص به بندگان خاص و ذاکر تعلق دارد و یک نوع توجه و لطف است از جانب خداوند متعال.