انتظارات مالیات دهندگان

دکتر رضا نظری

در اشاعه فرهنگ مالیاتی بین مودیان مالیاتی، ماموران مالیاتی، و مقامات دولتی باید توجه داشت که دولت از طریق مالیات شریک سود ناشی از فعالیتهای انتفاعی است و همانند سهامداران و اعتباردهندگان به واحدهای انتفاعی، از جمله استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی شمرده می‌شود

آنچه تحت عنوان انتظارات مالیات‌دهندگان مطرح می‌شود موضوع‌های مهمی است که مودیان در اجرا و رعایت قانون مالیاتهای مستقیم با آن روبه‌رو می‌شوند.

مالیات در بودجه کشور نقش مهمی دارد. چنانچه مالیات در چارچوب قانون و با رعایت عدالت اجتماعی تعیین شود از بروز هرگونه اختلاف بین مودی و دولت جلوگیری خواهد شد و دولت خواهد توانست آن را در زمان مناسب وصول کند.

در اشاعه فرهنگ مالیاتی بین مودیان مالیاتی، ماموران مالیاتی، و مقامات دولتی باید توجه داشت که دولت از طریق مالیات شریک سود ناشی از فعالیتهای انتفاعی است و همانند سهامداران و اعتباردهندگان به واحدهای انتفاعی، از جمله استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی شمرده می‌شود.

قانون فعلی مالیاتهای مستقیم به مراتب بهتر از قانون قبلی است و بهبودهایی را نشان می‌دهد. در این مقاله برخی از انتظارات مالیات دهندگان به‌اختصار طرح می‌شود. امید می‌رود سازمان مالیاتی و وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی با توجه به اختیارات تفویض‌شده به‌موجب قانون مالیاتهای مستقیم، رسیدگی به این انتظارات را در دستور کار خود قرار دهند.

ماده 272

به‌موجب ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم، حسابداران رسمی با رعایت ضوابط معینی می‌توانند به‌درخواست مودی گزارش حسابرسی مالیاتی را تنظیم کنند. پیشبینی این ماده در مجموع قانون مالیاتهای مستقیم گویای اعتقاد مسئولان مالیاتی کشور به‌استفاده از دانش و تخصص حسابداران رسمی جهت انجام رسیدگیهای مالیاتی، کوتاه کردن فرایند رسیدگی و ارتقای کیفیت امر تشخیص مالیات است. توجه به محتوای ماده 272 و پرهیز از هرگونه برخورد شکلی با این ماده می‌تواند مناسبات بین دستگاه مالیاتی کشور با مودیان و جامعه حسابداران رسمی را به‌نحو مطلوب تنظیم کند. بنابراین ضروری است سازمان مالیاتی با تنظیم آیین‌نامه خاص، چگونگی رعایت و اجرای ماده 272 را روشن سازد و به‌جای رد گزارش حسابرسی مالیاتی بر پذیرش گزارش حسابرسی مالیاتی تاکید شود.

آیین‌نامه تحریر دفاتر

آیین‌نامه تحریر دفاتر نقش با‌اهمیتی در تعیین اصالت و پذیرش اسناد و مدارک و دفترهای مودیان به‌عنوان مبنای تشخیص و تعیین درامد مشمول مالیات دارد. هنگام طرح اصلاح آیین‌نامه تحریر دفاتر این انتظار به‌وجود آمد که دست‌اندرکاران با توجه به نظرات گرداوری شده و شرایط روز محیط کسب‌و‌کار، تغییر و تحولی اساسی در آیین‌نامه تحریر دفاتر به‌وجود آورند. متاسفانه آیین‌نامه جدید بدون توجه به موضوع فناوری اطلاعات و مسئله مستندات فعالیتها در شرایط فعلی و توسعه تجارت الکترونیک و بدون تغییر اساسی تدوین و اعلام شده است.

استفاده از خدمات حسابداران رسمی

به‌علت مشخص نبودن حدود اختیارات حسابداران رسمی، رغبت و تمایل به‌استفاده از خدمات حسابداران رسمی در تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی کم است. زیرا تاکید اساسی بر تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی با توجه به رعایت دقیق قانون مالیاتهای مستقیم و آیین‌نامه‌های مربوط قرارداد و به‌گونه‌ای استنباط می‌شود که حسابدار رسمی به‌طور کامل عهده‌دار انجام وظایف ممیز مالیاتی است.

انتخاب حسابدار رسمی توسط مودیان مالیاتی به‌معنای پذیرش حاکمیت قانون و اعتقاد به رعایت اصول و استانداردهای حسابداری است. بنابراین انتظار می‌رود که سازمان مالیاتی کشور نیز دستورعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مالیاتی مرتبط با مواد 148 تا 151 قانون مالیاتهای مستقیم را مورد بازنگری قرار دهد و تفاوتهای بین استانداردهای حسابداری و قانون مالیاتها به‌طور شفاف بیان شود.

اگرچه با توجه به ماده 272 و متن اظهارنظر مالیاتی (طبق فرم گزارش حسابرسی مالیاتی)، اعتبار حسابرسی مالیاتی وابسته به انجام حسابرسی مالی است اما قضاوت حرفه‌ای حسابرس نسبت به درامد و هزینه‌های مودی که در نتیجه شناخت فعالیتهای مودی حاصل می‌شود به‌عنوان یکی از مبانی تعیین درامدهای مشمول مالیات، به‌صراحت پذیرفته نشده است.

تبصره ماده 141

طبق تبصره ماده 141، زیان حاصل از صدور کالاهای معاف از مالیات در مورد کسانی که غیراز امور صادراتی فعالیت دیگری هم دارند، در محاسبه مالیات سایر فعالیتهای آنان منظور نخواهد شد. به‌عبارت دیگر طبق این تبصره، زیان فعالیتهای معاف قابل کسر از درامدِ مشمول مالیات فعالیتهای غیرمعاف نخواهد بود. بدین‌ترتیب فرض براین‌است که تمامی فعالیتهای مرتبط با تبصره ماده 141 سوداور است در حالی‌که این فرض صحیح نیست. از طرف دیگر تبصره ماده 141 به‌جای معاف کردن درامد فعالیت، خود فعالیت را از مالیات معاف می‌کند و چگونگی تامین زیان را مشخص نکرده است.

منبع: فصلنامه حسابرس