کارآفرینی چیست؟

بخش پنجم: کارآفرینی در  دانشگاه های کشور (طرح کاراد)

در بخش نخست به بررسی مفهوم کارآفرینی و سیر تاریخی ان پرداختیم. در بخش دوم و بخش سوم مطالبی را در مورد ویژگیهای یک کارآفرینی و نیز ارتباط کارآفرینی با اقتصاد و جامعه ارائه کردیم. و در بخش چهارم آموزش کارآفرینی و اهمیت آن را بررسی کردیم. در بخش پایانی به بررسی وضعیت کارآفرینی در دانشگاه های کشور و معرفی طرح کاراد خواهیم پرداخت.

کارآفرینی در دانشگاههای کشور

سابقه کارآفرینی در دانشگاههای کشور

در کشور ما در چند ساله اخیر به موضوع کارآفرینی توجه شده و قبل از آن , به جز چند مورد خاص, تقریباً سابقه ای در زمینه فعالیت در خصوص آن وجود نداشته است.متاسفانه عده زیادی از مسوولان,مردم و حتی تحصیلکرده ها و اساتید دانشگاهی برداشت و تلقی غلط از کارآفرینی دارند, زیرا این واژه که ترجمه اغواکننده ای از کلمه Entrepreneurship است, معنی ایجاد کار یا اشتغال زایی را به ذهن متبادر می سازد.در حالی که کارآفرینی دارای مفهومی وسیعتراز برداشت فوق از این کلمه است. این برداشت ناصحیح از کارآفرینی و همچنین کثرت نیروی انسانی بیکار در جامعه (بخصوص در بین دانش آموختگان دانشگاهی ), موجب شده بسیاری از سیاستهایی که برای توسعه آن اتخاذ شده و نیز برنامه های تدوین شده , بخشنامه ها و سخنرانی های مسوولان در این خصوص , صرفاً جنبه اشتغال آفرینی برای آن در نظر گرفته شود. حتی در دانشگاههای کشورنیز که باید در زمینه توسعه کارآفرینی به مفهوم واقعی آن و جهت دهی مناسب دیدگاهها و برداشتها از این موضوع پیشتاز باشند،بعضا این بی دقتی وجود دارد.

شرایط اقتصادی,اجتماعی ,سیاسی و فرهنگی کشور در سالهای اخیر موجب گردیده که در برنامه سوم توسعه , به کارآفرینی ,خصوصاً در ابعاد پژوهشی و آموزش و پرورش کارآفرینان توجه شود و اعتباراتی نیز در این راستا پیش بینی گرددعلاوه بر آن منابع اعتباری برای پژوهش, اشاعه فرهنگ کارآفرینی و نیز برنامه ریزی و حمایت از کارآفرینان توسط دستگاههای اجرایی مختلف(ستادی , صنعتی ,کشاورزی و...) در نظر گرفته شده است.

براساس برنامه سوم توسعه,طرحی تحت عنوان «طرح توسعه کارآفرینی در دانشگاههای کشور» که به اختصار « کاراد» نام گرفته است.تدوین و اجرای آن با نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت علوم,تحقیقات و فناوری در 12 دانشگاه کشور شروع و مسوولیت پیگیری , اجرا و امور ستادی آن از سوی وزارت علوم در اواخر سال 1379 به سازمان سنجش آموزش کشور واگذار گردید.

دلایل مطرح شدن طرح کاراد

مطالعه و بررسی در زمینه اقدامات به عمل آمده در رابطه با موضوع کارآفرینی در کشورهای مختلف بیانگر این است که دانشگاهها در زمینه های آموزشی و پژوهشی پیشقدم بوده اند.لذا در ایران نیز چنین رسالتی برای دانشگاهها متصور است. علاوه بر این سیستم نظام آموزشی کشور ما, بویژه در بخش آموزش عالی با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص برای بخش دولتی شکل گرفته است. این مساله موجب گردیده که فارغ التحصیلان بدون توجه و قصد بکارگیری آموخته ها و نیز قوه خلاقیت و ابتکار خود در راستای شروع کاری نو و ارایه محصول و یا خدمتی جدید, صرفاً به دنبال یافتن موقعیت های شغلی وارد بازار کار نیروی انسانی شوند. این در حالی است که در شرایط فعلی کشور ما جذب نیروی انسانی آماده به کار تقریباً متوقف شده است و بخش خصوصی نیز توان جذب فارغ التحصیلان آماده به کار را ندارد.

با توجه به اینکه یکی از پیامدهای مثبت پدیده کارآفرینی اشتغال مولد می باشد, طرح کاراد با هدف رفع معضل فعلی کشور در زمینه بیکاری و نیز بهره مند شدن از سایر پیامدهای کارآفرینی همانند بروز خلاقیتها, تولید ثروت , ایجاد و به کارگیری فن آوری,رشد اعتماد به نفس در بین دانشگاهیان و فارغ التحصیلان و جلوگیری از مهاجرت نخبگان ارایه شده است.

به طور خلاصه اهداف طرح کاراد به شرح ذیل می باشد:

- ترویج روحیه و فرهنگ کارآفرینی و ارتقاء شناخت جامعه دانشگاهی نسبت به کارآفرینی, کارآفرینان و نقش آنان در رونق اقتصادی , ایجاد اشتغال و رفاه.

- ترغیب و جذب جامعه دانشگاهی به دوره های آموزش کارآفرینی .

- گسترش تحقیقات تفصیلی در خصوص کارآفرینان , پروژه های کارآفرینی , محیط و فضای کارآفرینان و سایر زمینه های مرتبط با توجه به شرایط و مقتضیات ایران.

سیاستهای اجرایی طرح کاراد

چنانکه ذکر شد در زمینه کار آفرینی و مسایل مربوط به آن تا قبل از سال 79 و واگذاری , پیگیری و اجرای طرح کاراد به سازمان سنجش آموزش کشور , تجربه قابل استفاده ای در کشور وجود نداشت.لذا در ابتدای کار کمیته اولیه ای با حضور مسوولان و کارشناسان سازمان و چند نفر از اساتید و صاحبنظران آشنا به موضوع تشکیل و راهکارهای مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. مهمترین تصمیمی که کمیته مذکور گرفت , اقدام به سازماندهی اجرای طرح در سطح وزارت علوم, سازمان و دانشگاهها بود.در این راستا آیین نامه ای تدوین و پس از بررسی های لازم و اعمال نظر اساتید, دانشگاهها و صاحبنظران و تصویب وزیر علوم تحقیقات و فناوری , در خرداد ماه سال 81 به کلیه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ابلاغ شد.

در آیین نامه مورد نظر ,ضمن ارائه تعاریف , اهداف و برنامه های طرح,اجرای آن در زمینه های ترویجی , پژوهشی و آموزشی پیش بینی و ساختار آن به شرح ذیل تعیین شد:

الف) شورای مرکزی کارآفرینی که وظیفه سیاستگذاری و برنامه ریزی مرکزی را به عهده دارد و به ریاست وزیر علوم تشکیل می گردد.

ب) دبیرخانه طرح کاراد که هماهنگی و پیگیری کلیه امور ترویجی , آموزشی, پژوهشی و نیز پیگیری مصوبات شورای مرکزی را به عهده دارد.

ج) کمیته کار آفرینی هر دانشگاه که سیاست ها، برنامه ها و طرحهای دانشگاه را در راستای اهداف طرح کاراد

تعیین می نماید.

د) مرکزکارآفرینی هر دانشگاه که واحد اجرایی طرح کاراد در دانشگاه است و تحت نظر رییس دانشگاه فعالیت می کند.

از ابتدای سال 1385 دبیرخانه طرح کاراد از سازمان سنجش به سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران منتقل و در این سازمان مستقر گردید.

فعالیتهای طرح کاراد هم اکنون در44 دانشگاه کشور در حال اجرا بوده و با توجه به پیگیری ها و اقدامات به عمل آمده به زودی به سایر دانشگاههای کشور نیز گسترش می یابد. دانشگاههای مجری طرح کاراد نسبت به تشکیل کمیته و مرکز کارآفرینی اقدام نموده و برخی از آنها فعالیتهای نسبتاً خوبی به منظور اجرای طرح انجام داده اند.در آخرین گزارش منتشره از سوی دبیرخانه طرح کاراد شرح اقدامات دانشگاهها درج شده است.