باسمه تعالی
پاسخ خود آزمایی های زبان فارسی 3 عمومی
فعالیت 1 ، ص 10
چشمش : آری ،چون از دو هجا تشکیل شده است . چِشـ(cvc )– مش(cvc ) در هجای اول اگر چه /چـ/ و/ ش/ واجگاه مشترک دارند ، بین آنها مصوت ــِ قرار گرفته است و هجای دوم هم طبق قواعد و الگوی واجی است .
مُتدین:آری،چون این واژه از 4 هجا تشکیل شده است که همگی طبق قواعدو الگوی واجی است. مُ - (c v)
تَ– (c v ) دَیـ – (c v c) ین (c v c )
بپرند :آری، ساختن این واژه طبق قواعدو الگوی واجی ممکن است . بـِ (cv )– پـَ (cv) – رَند ( cvcc ) اگرچه دوواج «ب» و «پ» واجگاه مشترک دارند بین آنها مصوت کوتاه ـِـ قرار دارد و طبق قواعد و الگوی واجی ساختن این واژه ممکن است .
داگک (cvcc ): اگرچه این واژه طبق الگوی هجایی «cvcc » است ،گ و ک واجگاه مشترک دارند و بدون مصوت پشت سرهم قرار گرفته اند به این دلیل ساختن چنین واژه ای ممکن نیست .
فعالیت 2 ، ص 12
ساده ترین روش علمی برای تجزیه ی جمله ، روش جانشین سازی است یعنی ؛در هر بار ، هر بخش یا واحدی دیگر جایگزین شود .
1- پرنده ، آسمان آبی را نشانده است . این جمله از نظر معنا غلط است ، باید گروه فعلی دیگری جانشین گروه فعلی «نشانده است » شود تا معنی جمله طبق قواعد معنایی زبان معیارگردد . ←
پرنده ، آسمان آبی را پیمود یا پرنده در آسمان آبی پرواز کرد .
2- کیفم با دلخوری مدادش را تراشید . این جمله از نظر معنا غلط است . باید گروه اسمی دیگری ، جانشین گروه اسمی «کیفم » شود . ← علی با دلخوری مدادش را تراشید .
خود آزمایی درس اول ( قواعد ترکیب ) صفحه ی 13
1 – رعایت نکردن قواعد واجی مثل :
شْچد: هیچ هجایی در زبان فارسی بدون مصوت وجود ندارد علاوه بر این ، حتی اگر بین « ش » و « چ » مصوتی هم وجود داشت چون این دو واج واجگاه مشترک دارند تلفظ آن مشکل است .
پژم : برخلاف الگوی سه گانه هجایی است زیرا بدون مصوت است .
× رعایت نکردن قواعد همنشینی ، مثل :علی خانه ی خوب / سعدی گلستان کتاب ارزشمند
× رعایت نکردن قواعد معنایی ، مثل:سنگ کوه را بلعید. / گل عطسه کرد.
× رعایت نکردن قواعدکاربردی ، مثل:چراغایب بودی؟غذا سردمی شود / ساعت چند است ؟هوا گرم است.
2- پر : خلاف قواعد واجی است چون وجود هجا بدون مصوت ممکن نیست.
v وتد : خلاف قواعد واجی است چون «ت» و «د» واجگاه مشترک دارند و نمی توانند بدون مصوت در کنار هم قرار بگیرند .
3- «امیرکبیر دولتی دبیرستان » خلاف قواعد هم نشینی است .
v « دانش آموز در درس خواندن کوشا هستند . » خلاف قواعد نحوی است ، زیرا نهاد جدا و پیوسته با هم مطابقت ندارد .
v «کتاب پرنده را شکار کرد . » خلاف قواعد معنایی است ، زیرا «کتاب » نمی تواند پرنده را شکار کند ، باید به جای گروه اسمی « کتاب » یک گروه اسمی دیگر مثل«صیاد» جانشین شود← صیاد پرنده را شکار کرد .
4- ابوعلی سینا در همان زمان زنده بود و در همدان تدریس می کرد .
ابوعلی سینا در همان زمان زنده بود ( 3 جزئی مسندی ) تدریس می کرد ( 3 جزئی مفعولی )
فعالیت 1، ص 14 جمله های مستقل یک فعلی (ساده ) :
1- دمای اجرام آسمانی چه قدراست ؟ 2- کی و چگونه پدید آمده اند ؟ 3-با گذشت زمان ، چه تغییراتی در آن ها ایجاد شده است ؟
4-چه تاثیری بر اجرام آسمانی دیگر دارند ؟ 5-آینده ی آن ها چگونه خواهد بود ؟
جمله های مستقل چند فعلی (مرکب ) :
2- اختر شناسی علمی است که به مطالعه ی اجرام آسمانی می پردازد .
3- بسیاری از اختر شناسان کوشیده اند به پرسش هایی از این قبیل پاسخ دهند که هریک از اجرام آسمانی در چه فاصله ای از زمین قرار دارند؟ . . .
فعالیت 2 ، ص 16
| گروه اسمی | هسته | تعداد واژه | 4- تعداد تکواژ | ||
| این پرسش ها | پرسش | 2 | این ، پرسش ها | 5- 4 | 6- این ، پرس ، ـِ ش ، ها |
| دمای اجرام آسمانی | دما | 5 | دما ،یِ، اجرام ، ـِ ،آسمانی | 7- 6 | 8- دما،یِ،اجرام، ـِ ، آسمان ، ی |
| ابزارهای گوناگون | ابزار | 3 | ابزارها ، یِ ، گوناگون | 9- 6 | 10- ابزار، ها ، یِ ، گون ، ا ، گون |
| آینده ی آن ها | آینده | 3 | آینده ، یِ ، آن ها | 11- 5 | 12- آی ، نده ، یِ ،آن ، ها |
| مشاهده ی اجرام آسمانی | مشاهده | 5 | مشاهده ، یِ، اجرام ، ـِ ، آسمانی | 13- 6 | 14- مشاهده ،یِ،اجرام، ـِ ،آسمان ، ی |
| شاخه های تخصصّی | شاخه | 3 | شاخه ها ، یِ ، تخصصّی | 15- 6 | 16- شاخ ، ه، ها ، یِ ، تخصص ، ی |
| تاریخچه ی جهان | تاریخچه | 3 | تاریخچه ، یِ ، جهان | 17- 4 | 18- تاریخ ، چه ، یِ ، جهان |
فعالیت 3 ، ص 16
| گروه اسمی | واژه ها | تعداد تکواژها | هسته | تعداد واج های هسته | |||
| هرچهار کارمند ساده | 5 | ه،چهار،کارمند، ـِ ،ساده | 6 | هر،چهار،کار،مند،ـِ ،ساده | کارمند | 7 | ک/ا/ر/م/ـَ/ن/د |
| آن آدم های کوشا | 4 | آن،آدم ها ، یِ، کوشا | 6 | آن،آدم،ها،یِ،کوش،ا | آدم | 5 | ء/ا/د/ـ/م |
| دفترچه های مشق بچه ها | 5 | دفترچه ها،یِ، مشق ، ـِ ، بچه ها | 8 | دفتر،چه،ها،یِ،مشق،ـِ،بچه ،ها | دفترچه | 8 | د/ـَ/ف/ت/ـَ/ر/چ/ـِ/ |
| داستان های جن وپری | 5 | داستان ها ، یِ ، جن ،و، پری | 6 | داستان،ها،یِ،جن،و،پری | داستان | 6 | د/ا/س/ت/ا/ن |
توجه : در واقع از جمله ی « بسیاری از اخترشناسان تا پایان بند » یک جمله مستقل مرکب است . ولی با توجه به صورت سؤال که جملات یک فعلی را خواسته است از جمله ی « دمای اجرام آسمانی چه قدر است ؟ تا . . آینده آن ها چگونه خواهد بود » را هر کدام یک جمله ی مستقل یک فعلی به حساب آورده ایم .
خود آزمایی درس دوم (جمله ) ، ص 19
1- قبل از « مدت » خانه ی اضافه شده و واژه ی می پردازند با توضیحات در آن گنجانده شود :
| واژه | تعداد واج | |
| می پردازند | 11 | م /ی/پ/َ-/ ر/ د/ ا / ز/ ـَ /ن / د |
| مدت | 6 | م/ ـُ /د/ د/ ـَ /ت |
| اصول | 5 | ء/ ـُ / ص/و/ل |
| قوانین | 7 | ق/ ـَ/و/ا/ن/ی/ن |
| متفاوت | 9 | م/ ـُ / ت/ ـَ /ف/ ا/ و/ ـِ /ت |
| تاریخچه | 7 | ت/ا/ر/ی/خ/چ/ ـِ |
| آرمان | 6 | ء/ ا/ ر/ م / ا / ن |
| اخترشناسان | 13 | ء/ ـَ / خ/ت/ ـَ /ر/ش/ ـِ /ن/ا/س/ا/ن |
2- الف) شاعری غزلی بی معنا و قافیه سروده بود . ( مستقل ساده )
ب) آن را نزد جامی برد . ( مستقل ساده )
پ)پس ازخواندن آن گفت:«همان طوری که دیدید ، در این غزل از حرف «الف» استفاده نشده است . » (مستقل مرکب)
ت) جامی گفت : «بهتر بود از سایر حروف هم استفاده نمی کردید !» ( مستقل مرکب )
3- هریک از کلمات هم آوای زیر را تا حد امکان گسترش دهید و طولانی ترین گروه اسمی معنا دار را با آن بسازید :
انتصاب : همان یک انتصاب نادرست او انتساب : چنین انتساب عالی خانواده
تعلّم : همین تعلّم دوره ی ترتیب معلّم شیراز تالّم : بزرگترین تالّم خاطر دوران کودکی مادر بزرگ حیات : حیات شورانگیز عاشقانِ دلسوخته ی الهی حیاط : بزرگ ترین حیاط مدرسه ی شهر ما
جذر : جذر این عدد چهار رقمی جزر : جزر فریبنده ی رودخانه ی اروند
خود آزمایی درس سوم (ویرایش ) ، ص 29
1- موضوع ساده اما نگران کننده این است که وقتی انرژی بدن کاهش یابد می تواند، به راحتی شما راعصبانی کند.
موضوع ساده اما نگران کننده این است که کاهش انرژی بدن موجب عصبانیت شما می شود .
اکنون شرکت های تعاونی از موقعیت خوبی برخوردارند .
اکنون شرکت های تعاونی موقعیت خوبی دارند .
- مجریان ( اجرا کنندگان ) این طرح باید جرئت خطر کردن را داشته باشند .
- لازمه ی اجرای این طرح خطرکردن است .
- عدم (نبود) برنامه ی مناسب ، فعالیت های ورزشی را به تأخیر انداخته است .
- نبود برنامه ی مناسب مانع اجرای به موقع فعالیت های ورزشی شده است .
کاهش بارندگی پارسال (سال گذشته ) باعث کمبود آب های زیرزمینی شده است .
کاهش بارندگی در سال گذشته درکمبود منابع آب های زیرزمینی موثّر بوده است .
بخش بعدی برنامه را ببینید .
به بخش بعدی برنامه توجه بفرمایید .
مورّخان جرئت کردند کشف خود را افشا کنند .(آشکارکنند)
مورخان با جرئت کشف خود را افشا کردند .
-ادامه ی چنین تمرین هایی و تأکید بر آن ها مهارت های نگارشی را تقویت می کند .
- در این مواقع انسان دچار خود پرستی بیهوده ای می شود .
حسن به برادرش گفت :« مقاله ات منتشر شده است .»
حسن به برادرش گفت :« مقاله ام منتشر شده است .»
حسن خبر انتشار مقاله ی برادرش را به وی داد .
حسن خبر انتشار مقاله ی خود را به برادرش داد .
2- الف) واژه هایی که از نظر شکل نوشتار و گفتار یکسان هستند .
کنار: آغوش چنگ: دست لب :کنار
کنار: ساحل چنگ : نوعی ساز لب : عضو بدن
ب) واژه هایی که در یک واج اختلاف دارند :
سٌموم : زهر غُره : روز اول ماه قمری صَخره : تخته سنگ
سُموم : بادهای سوزان غٍره : فریب سْخره : ریشخند
رَنگ : ماده شیمیایی که در نقاشی به کار می رود گِل مُشت
رِنگ
: آهنگ
وریتم
گُل
مُست
پ) واژه هایی که از نظرتلفظ یکسان و از نظر نوشتار متفاوت است .
خواست خوان
خاست خان
پرور+ش + گاه + ی یا ( ها) زیب+ ا + پسند + انه
نا + جوان+ مرد+ انه یا ( ی ) سر+ افراز+ ی (ان)
فرا+ گیر یا ( خوان ) + ی فرمان + برد + ار + ی یا ( ان )
خود آزمایی درس چهارم (املای «همزه » در فارسی ) ، ص 34
1- نشأت ( نشئت )، مأخذ، سؤال ، اداره ،مرئوس، ائتلاف ، مؤانست ، اشمئزاز، ملجأ
2- 38 تکواژ دارد ( دو تکواژ آن صفر است ) : تاریخ/ همیشه /سیر/ ی/ یک / نواخت /دار/ ـَ د /می گوی / ـَ ند/ تاریخ / مکرر/ ات / است / Ǿ / و/ تنها/ چیز/ی/ که /آن /را/از / یک /تکرار/ ـِ / ملالت/آور/رهـ/ا/یی/می/دهـ/ ـَ د/ انقلاب / است / Ǿ
3-خوار، نیایش ، شپره ، والسلام ، خویش ، شنبه ، دست بند، منبر، سنبل
خودآزمایی درس پنجم ( مطابقت نهاد و فعل ) ، ص 41
1- «جوشید» و«ترکید» چون ناگذر هستند ، مجهول نمی شوند و باید ابتدا آن ها را گذرا کنیم ، سپس مجهول سازیم .
الف )آب جوشید . الف ) بادکنک ترکید.
ب )آشپز آب را جوشاند. ب ) احمد بادکنک را ترکاند.
پ )آب جوشانده شد . پ ) بادکنک ترکانده شد
ت) بلی ت ) بلی
2- آن ها با اسب حرکت کردند ، ما نیز به دنبالشان (حرکت کردیم : لفظی) . (ما : لفظی ) صبح زود رسیدیم . آن ها زودتر ( از ما : لفظی ) ( رسیدند : لفظی ) شهرمیان دشت گسترده بود . (شهر: لفظی ) پر از دارودرخت
3- ( بود : لفظی ) (شهر: لفظی) حالتی رویایی ( داشت : معنوی ) مثل این بود که ( ما : لفظی ) به بهارستانی نادیده چون مینو قدم نهاده ایم . (شهر: لفظی) در قرن سوم بنا شده بود . از آن زمان تاکنون ، (شهر: لفظی) آرام و سبز در کنار کویر نشسته1 چشم به راه آمدن مسافری بود که ( آن مسافر: لفظی ) به دیدارش می‌آمد .
4- دانایان ←ی پختگی ← گ ترشیجات ← ج بچگانه ← گ سخن گویان ← ی گرسنگان ← گ روستایی ← ی نامه ای ← ء (همزه) بانوان ← و زانوان← و