عوامل خطرزا

 بیماری های زیر و درمان های آنها باعث افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می شوند:

یائسگی زودهنگام: یائسگی به زمانی گفته می شود که عادات ماهانه یک خانم متوقف می شود که معمولا در سنین حدود 50 سالگی این امر اتفاق می افتد.
به یائسگی قبل از این سن ، خواه به علت طبیعی یا در نتیجه برداشتن تخمدان ها، رادیوتراپی یا شیمی درمانی برای سرطان ها، یائسگی زودهنگام گفته می شود.
خانمهایی که یائسگی زودهنگام دارند یا کسانی که به هر علتی دچار کمبود استروژن شده اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.

آمنوره: آمنوره یا فقدان عادات ماهانه قبل از یائسگی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. این وضعیت در خانمهای مبتلا به بی اشتهایی های عصبی و نیز در خانمهای لاغری که تمرینات ورزشی شدید می کنند مثل ورزشکاران حرفه ای یا ژیمناست ها بسیار شایع است.
همچنین در خانمهایی که دچار بیماری های مزمن مثل بیماری کبدی یا التهاب روده ها هستند، آمنوره دیده می شود. در آمنوره ، هورمون جنسی استروژن کاهش می یابد که عامل خطر برای بروز پوکی استخوان است.

استروئید درمانی: استروئید یا کورتون درمانی معمولا به صورت قرصهای پردنیزولون در بسیاری از بیماری ها تجویز می شود که این بیماری ها شامل بیماری های رماتیسمی ، بیماری های ریوی ، التهاب روده ها و بعضی از انواع سرطان ها هستند.
متاسفانه با وجود این که داروهای کورتون دار در درمان این بیماری ها بسیار موثر هستند، اما آنها ممکن است باعث از دست دادن سریع استخوان و ایجاد پوکی شوند.
هنوز کاملا مشخص نشده است که مصرف چه مقدار از این دارو می تواند باعث این وضعیت شود، اما اعتقاد بر این است که مصرف روزانه 5 میلی گرم یا کمتر احتمال کمی دارد که ایجاد پوکی استخوان کند.
اما مصرف کوتاه مدت این داروها پوکی استخوان ایجاد نمی کند. کرمها و پمادهای کورتون دار مثل بتامتازون ، هیدروکورتیزون و تریامسینولون و نیز تزریق داخل مفصلی کورتون مثلا به مفصل زانو یا شانه هم باعث پوکی استخوان نمی شوند.

بیماری های تیروئید: پرکاری تیروئید اگر به اندازه کافی درمان نشود، می تواند منجر به از دست دادن استخوان و در نتیجه پوکی استخوان شود.
همچنین در موارد کم کاری تیروئید، در صورت استفاده بیش از اندازه از هورمون تیروئید همین اثر ممکن است ایجاد شود؛ بنابراین خانمهایی که از قرصهای تیروئید استفاده می کنند باید با انجام آزمایش های منظم خون از میزان هورمون تیروئید خونشان باخبر باشند.

سابقه قبلی شکستگی استخوان: افرادی که دچار یک یا چند شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان شده اند، احتمال زیادی دارد که در آینده نیز به شکستگی های دیگری مبتلا شوند.
دلیل این وضعیت روشن نیست اما ممکن است به علت ساختمان شکننده استخوان آنها باشد.

سایر بیماری ها: بیماری های دیگری نیز وجود دارند که می توانند پوکی استخوان ایجاد کنند. این بیماری ها شامل بیماری کبدی مزمن ، نارسایی کلیه ها و التهاب روده ها می شوند.
عوامل خطر مرتبط با نحوه زندگی بسیاری از جنبه های زندگی روزانه می تواند روی استخوان ها اثر بگذارد که گرچه اثر این عوامل روی استخوان و ایجاد شکستگی به طور کلی کمتر از عوامل خطری هستند که قبلا شرح داده شد، اما از این نظر که می توان این عوامل را اصلاح نمود و خطر پوکی استخوان را کاهش داد، اهمیت دارند:
عدم فعالیت بدنی/ رژیم غذایی/ الکل/ سیگار کشیدن

تشخیص پوکی استخوان

از آنجا که بیماری پوکی استخوان قابل پیشگیری است ، تشخیص هرچه سریع تر آن در افراد، بسیار حائز اهمیت است.
 در عمل این بدان معنی است که قبل از بروز شکستگی ، کاهش توده استخوانی را تشخیص دهیم. تا همین اواخر، این امر ممکن نبود؛ اما امروزه راههایی وجود دارد که به وسیله آنها می توانیم مقدار استخوان را در افراد اندازه بگیریم.
اندازه گیری توده استخوانی معمولا در قسمتهایی از اسکلت بدن انجام می شود که احتمال شکستگی در آنها بیشتر است ؛ یعنی مچ دست ، ستون فقرات و استخوان فوقانی ران. اندازه گیری توده استخوانی اطلاعاتی در مورد احتمال بروز شکستگی می دهد.
همان گونه که اندازه گیری فشار خون اغلب برای پیش بینی خطر بروز سکته مغزی انجام می شود یا اندازه گیری سطح کلسترول خون برای پیش بینی احتمال بروز بیماری قلبی صورت می گیرد، بنابراین اندازه گیری توده استخوانی هم برای ارزیابی احتمال بروز شکستگی انجام می شود.

آزمایش خون و ادرار

 با انجام آزمایش خون و ادرار نمی توان پوکی استخوان را تشخیص داد. اما با اندازه گیری انهدام و ساختن استخوان می تواند برای اندازه گیری سرعت از بین رفتن استخوان استفاده شود.
این یک روش تحقیقاتی است و در کلینیک ها معمولا استفاده نمی شود، زیرا به اندازه کافی دقیق نیستند.

 بیماریابی پوکی استخوان

 در حال حاضر، تراکم سنجی استخوان دقیق ترین راه برای تشخیص پوکی استخوان است. سوالی که امروزه زیاد پرسیده می شود این است که آیا تمام خانمها بعد از یائسگی باید آزمایش اندازه گیری تراکم استخوان بدهند؟
گرچه امروزه متخصصان عقیده دارند این کار برای همه افراد ضرورتی ندارد، اما شاید در آینده عقیده آنها عوض شود.
به هر حال باید افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند تحت آزمایش قرار بگیرند؛ ازجمله کسانی که تحت درمان با داروهای کورتون دار قرار گرفته اند، خانمهای دچار آمنوره و خانمهایی که به یائسگی زودهنگام دچار شده اند.
این افراد باید حتما تحت آزمایش تراکم سنجی استخوان قرار بگیرند تا مشخص شود آیا باید تحت درمان باشند یا خیر. اندازه گیری تراکم استخوان همچنین در افرادی که علایم پوکی استخوان را دارند انجام می شود، مثلا در افرادی که قدشان کوتاهتر شده یا در رادیوگرافی دیده شده که استخوانشان نازک شده است.
در افرادی که قبلا دچار یک یا چند شکستگی شده اند نیز از این آزمایش استفاده می شود تا مشخص شود آیا آن شکستگی ها به علت پوکی استخوان بوده یا خیر.

ادامه دارد...