اعتیاد عبارتست از وضعی که در اثر تکرار استفاده از ماده یا موادی طبیعی یا مصنوعی ایجاد می‌شود، که در این حال فرد وابستگی جسمی و روانی به آن مواد پیدا می کند و پس از گذشت زمان قطع این وابستگی دشوار می شود.قبلاً واژه معتاد معنی محدودی داشت و به کسانی گفته می‌شد که به الکل و مواد مخدر وابستگی داشتند. این مطلبی شناخته شده بود که مصرف زیاد این مواد شیمیایی تاثیرات روان گردان دارد بدین معنی که آنها در حالات عاطفی، شناختی و رفتاری انسان تغییرات عمده ایجاد می‌کنند.ولی امروزه می دانیم که مواد دیگری مانند: نیکوتین و کافئین نیز تاثیرات مشابهی بر انسان دارد.استفاده از سیگار به دلیل در دسترس بودن و نداشتن منع قانونی در اکثر کشورها . بسیار متداول است ، به ویژه در سنین بین 15 تا 40 سال . عادت به سیگار معمولاً به تدریج شدت می‌یابد و گاهی سالها به طول می‌انجامد تا جوان مقدار سیگار کشیدنش به حد بزرگسالان برسد.پس از سن 45 سالگی این عادت ضعیف می شود.بر اساس آماری که در کشورهای مختلف صورت گرفته است، در حدود 31 درصد مردها و 18 درصد زنها قادرند سیگار را برای همیشه ترک کنند.در سالهای اخیر به دلیل مسجل شدن عوارض خطرناک سیگار از قبیل: ابتلاء به سرطان ، بیماریهای قلبی ، بیماریهای ریوی و مانند آن ، از تعداد سیگاریها کاسته شده است ، گر چه طبق آمارهای داده شده در بعضی طبقات بویژه جوانان ، افراد کم سواد ، کم درآمد و محروم جوامع به تعداد سیگاریها افزوده شده است . کشیدن سیگار معمولاً در سن نوجوانی آغاز می‌شود و عوامل اجتماعی- روانی مهمترین عوامل خطر آفرینی هستند که نوجوانان را به سوی استفاده از این وسیله سوق می‌دهند. چند عامل اجتماعی در شکل دادن طرز فکر ، گرایش و تمایل به انجام این کار نقش عمده دارند. برای مثال ، تحقیقات متخصصان پیشگیری از اعتیاد نشان داده است که نوجوانانی گرایش به کشیدن سیگار پیدا می کنند که اولیای آنها سیگاری باشند.

کند کننده ها

  الکل: 

الکل وقتی به مقدار کم مصرف شود ظاهرا انرژی را افزایش می دهد و شخص را سرزنده می کند اما حقیقت این است که الکل کندکننده دستگاه عصبی مرکزی است نه محرک آن . احساس برانگیختگی در شخص ناشی از این است که الکل برخی از قید و بندهای عادی رفتار اجتماعی را سست می کند. وقتی درجه غلظت الکل در خون به 30% تا 50% درصد می رسد احساس آرامش و رهایی از قیدوبندها در شخص به وجود می آید در این حالت افراد حرفهایی می زنند که معمولا در شرایط عادی به زبان نمی آورند و گاهی دست به خودنمایی می زنند اعتماد به نفس شخص بیشتر می شود و همراه با آن واکنشهای حرکتی رو به کندی می گذارد در اثر الکل که تا حدود زیادی خطربار بودن رانندگی را به دنبال صرف الکل توجیه می کند. در غلظت 10% درصدی الکل در خون ، اختلال چشمگیری در کارکردهای حسی و حرکتی ظاهر می گردد تکلم در هم و بر هم و نامشخص می شود و ممکن است دشواریهائی در هماهنگ ساختن حرکات دست و پا دیده شود برخی افراد خشم و پرخاشگری نشان می‌دهند در حالی که برخی دیگر ساکت می شوند و در خود فرو می روند در غلظت 2/0 درصد شخص به کلی توان از دست می دهد و با رسیدن غلظت الکل به سطحی بالاتر از 4/0 درصد خطر مرگ در پیش است. یکی از آثار نامطبوع مسمومیت الکل پیدایش (تاریکی) است یعنی فراموش کردن آنچه در حین مستی اتفاق افتاده است با این حال، این خاطره ها اغلب به هنگام مستی مجدد به یاد می آیند این زنجیره را یادگیری وابسته به حالت می نامند و داروهایی مانند الکل که معمولا یادگیری وابسته به حالت ایجاد می کنند در طبقه داروهای گسست زا قرار می گیرند. مصرف الکل تجربه وهمی واقعیات را به دنبال دارد . در جنون الکلی توهمات اغلب جنبه بصری دارند و غالبا شکل افعی ، لاشخور، و یا سایر حیوانات ترسناک را به خود می گیرند این عارضه به هنگام ترک الکل در پی یک دوره طولانی مصرف آن حاصل می شود علائم دیگر آن بیقراری است. جنون الکلی عارضه خطرناکی است و ممکن است موجب مرگ شود در توهم زدگی الکلی توهمات معمولا از نوع شنیداری هستند. بیمار زمانی که تحت تاثیر الکل قرار دارد ممکن است صداهایی بشنود این نشانه ها از جهاتی شبیه نشانه های اسکیزوفرنیا است و ممکن است ریشه در برخی مشکلات شخصیتی زمینه ساز داشته باشد. الکل و سایر موادمخدر بیشر توهمات دیداری دارند تا توهمات شنیداری.

هروئین- تریاک  

تریاک و مشتقات آن که مجموعا به نام مواد افیونی خوانده می شوند داروهایی هستند که از راه کندکردن فعالیت دستگاه عصبی مرکزی سبب می شوند احساسهای بدنی و توان پاسخ دادن به محرکها کاهش یابد این داروها را معمولا داروهای مخدر می نامند اما مواد افیونی اصطلاح صحیح تری است چون کلمه “مخدر“ به صورتی که مجریان قانون و عامه مردم آن را به خاطر می برند به روشنی تعریف نشده است و داروهای غیرقانونی گوناگونی را در بر می گیرد مواد افیونی به خاطر خاصیت دردزدایی خوداز لحاظ طبی مفیدند اما به علت اثری که در تغییر خلق و کاهش اضطراب دارند مصارف غیرقانونی و غیرطبی فراوانی پیدا  کرده اند.

تریاک که شیره در هوا خشک شده خشخاش است حاوی چند ماه شیمیایی از جمله مرفین و کدئین است کدئین آثار خفیف تری دارد مرفین قوی تری است و هروئین که از مرفین گرفته می شود از آن هم قویتر وقتی روش استعمال یکسان می باشد هروئین خالص تقریبا سه برابر قویتر از مرفین است هروئین خیابانی حاوی ناخالصی های زیادی است و ازاین رو در وزن مساوی اثری کمتر از مرفین دارد.

 جوانانی که هروئین استنشاق می کنند می گویند که در آن حالت همه ناراحتی های خود را فراموش می کنند به دنبال مصرف هروئین ، شخص خود را خشنود از زندگی احساس می‌کند بی آنکه از گرسنگی ، درد ، یا فشارهای جنسی خویش آگاه باشد .

ممکن است وی به چرت زدن بیفتد و در هنگام تماشای تلویزیون یا خواندن کتاب متناوبا بین چرت زدن و بیداری نوسان کند. برخلاف مصرف الکل ، مصرف کننده هروئین به آسانی می تواند پاسخهای ماهرانه ای به آزمون های چالاکی حرکات و مهارتهای فکری بدهد و به ندرت حالت پرخاشگری و یا تهاجمی به خود می گیرد تغییراتی که هروئین در هشیاری به وجود می آورد چندان چشمگیر نیست. ظاهرا تغییرات حاصل در خلق یا اعتماد به نفس و نیز احساس کاهش اضطراب است که سبب می شود افراد شروع به مصرف این داروی خطرناک بکنند با این حال حتی مصرف کوتاه مدت هروئین نیز می تواند وابستگی جسمی ایجاد کند تا آنجا که شخص با کنارگذاشتن دارو دچار نشانه های بسیار آزاردهنده ای می‌شود به این ترتیب نیاز به اجتناب از درد و ناراحتی است که شخص را به ادامه مصرف دارو می کشاند مرفین ، کدئین ، هروئین و مسکن های سنتتیک (متادون و پتدین) دارای اثرات سرخوشی، آنالوژی ، دپرسیون تنفسی، یبوست ،کاهش اشتها و لیبیدو می باشد در بین این داروها هروئین  اثر ایجاد سرخوشی با قدرت بالایی دارد استفاده وریدی از این ماده به سرعت وابستگی ایجاد می کند.