پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در زندان‌ها و سیاست اداره ی آن‌ها نیز تحولات و اصلاحاتی اساسی را به دنبال داشت. این تحولات، زمینه و بستر اصلاح زندانیان و مجرمین و نیز مقدمات بازگشت آنان به آغوش پر مهر خانواده و جامعه را فراهم نموده است. این تغییرات و اصلاحات ارزشمند، حداقل در چهار حوزه قابل توجه و چشمگیر بوده است.
اولین حوزه، توجه به امر باسواد کردن زندانیان محروم از نعمت خواندن و نوشتن می‌باشد. پس از انقلاب اسلامی و مخصوصاً به دنبال گسترش فعالیت نهضت سوادآموزی، یکی از برنامه‌های جدی زندان‌ها، توجه به امر سوادآموزی بوده است. بی‌سوادی با جهلی که برای افراد به وجود می‌آورد از یک‌سو، زمینه ی توجیه و آموزش و نیز اصلاح زندانیان را با مشکلات فراوانی مواجه می‌کند و از سوی دیگر، فرد بی‌سواد به خاطر برخی جهالت‌ها زودتر به دام جرم ناخواسته می‌افتد و تا چشم باز می‌کند، سر از زندان در می‌آورد.
بنابراین توسعه ی امر سوادآموزی و اجبار زندانیان بی‌سواد به فراگیری خواندن و نوشتن یکی از اقدامات مفید و مؤثر محسوب می‌شود و در هر دو زمینه فوق به کمک زندانی می‌شتابد. امروز کمتر زندانی‌ای را می‌توان یافت که تحت پوشش برنامه سوادآموزی زندان‌ها قرار نگرفته و باسود نشده باشد.
دومین حوزه، آموزش‌های معارف اسلامی و کلاس‌های عقیدتی سیاسی می‌باشد که به صورت برنامه‌ای مستمر و روزانه برای زندانیان در این کلاس‌ها و آشناشدن با معارف اسلامی و دینی؛ پایه‌های ایمانی، اعتقادی و اخلاقی آن‌ها قوی‌تر شده و در اصلاح و بهسازی رفتار اجتماعی آن‌ها اثرات بسزایی داشته است. بسیاری از زندانیان و مجرمین از احکام و مقررات نورانی اسلام و مفاسد و تبعات منفی گناهان و جرائم اخلاقی و اجتماعی آگاهی کافی ندارند.
شرکت در این کلاس‌ها به آنان کمک می‌کند تا با افزایش آگاهی‌های خود، زمینه اصلاح و همسازی خود با جامعه را فراهم نمایند. افراد زیادی تاکنون در زندان‌ها در اثر همین برنامه‌های آموزشی، متحول شده و با توبه و بازگشتی واقعی و عمیق، راه نوینی را در زندگی فردی و اجتماعی خویش گشوده‌اند.
سومین حوزه مربوط به برنامه‌های قرآنی می‌باشد. نظر به اهمیت کتاب آسمانی و وحی الهی و نقش سازنده ی آن در انسان‌سازی، برنامه‌های متنوع قرآنی نیز جزء فعالیت‌ها و برنامه‌های مستمر زندان‌ها قرار گرفته است. روخوانی، قرائت، حفظ و مفاهیم قرآنی از جمله برنامه‌های قرآنی زندان‌ها می‌باشد. زندانیان با توجه به سطح معلومات و توان و استعدادشان در این نوع برنامه‌ها شرکت می‌کنند.
فعالیت‌های قرآنی نیز تأثیر فراوانی بر زندانیان گذاشته و و بسیاری از آنان را متحول و دگرگون کرده است. تعداد قابل توجهی از زندانیان در برنامه‌های حفظ قرآن شرکت کرده و حتی حافظ کل قرآن شده‌اند.
امروز برای تشویق بیشتر زندانیان به حفظ قرآن و آشناشدن بیشتر آنان با کتاب آسمانی، حفظ کردن قرآن به عنوان امتیازی مؤثر در کاهش و یا بخشودگی کامل مدت حبس آنان به حساب می‌آید و زندانیان با حفظ قرآن، ضمن این که با وحی الهی آشنا شده و از نورانیت قرآن بهره می‌گیرند، راه بازگشت خویش به آغوش خانواده و جامعه را نیز همراه می‌نمایند.
چهارمین برنامه قابل توجه زندان‌ها، اهمیت‌دادن به فریضه نماز و فرهنگ نماز جماعت است. تأثیر سازندة پنج نوبت نماز روزانه در آدمی و فراهم نمودن فضای معنوی و ارتباط با خدا، بر هیچ کس پوشیده نیست. به همین منظور و برای سازندگی و اصلاح هرچه بیشتر زندانیان، برنامه مستمر نماز جماعت و توسعه فرهنگ نماز یکی از فعالیت‌های جدی و مستمر زندان‌های کشور می‌باشد.
مرخصی دادن به زندانیان، فراهم آوردن امکان ملاقات خصوصی با خانواده، فراهم نمودن فرصت جبران به ویژه در بزهکاری‌های مالی، کارآموزی و آموزش حرفه و فن و حتی کسب درآمد از این راه در طول زندان؛ از دیگر تحولات زندان‌ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است.
نویسنده:مؤسسه ی فرهنگی قدر ولایت
منبع: سایت راسخون