گل گندم (Centaurea cyanus L) گیاه یکساله یا چندسالهاى از تیره میناست.
این گیاه از گیاهان دارویى یک یا دوساله است که داراى ساقه منشعب و به ارتفاع 25 تا 80 سانتیمتر است. برگهاى این گیاه سبز مایل به سفید است. بیشتر در مزارع گندم و غلات مىروید و به همین علت به گل گندم معروف است.
این گیاه در تمام مناطق نیمکره شمالى پراکنده است و اغلب در مزارع غلات مىروید و به همین علت آن را به فارسى گل گندم و به انگلیسى گل ذرت مىنامند. در ایران در تمام مناطق کشور دیده مىشود و تاکنون در مناطق شمال ایران در منطقه البرز و اطراف تهران، بلوچستان، خراسان و کرمانشاه شناسایى شده است. نام محلى آن در بلوچستان «گل توکنا» و «کوراق» است. بیشتر از گلها و سرشاخههاى گلدار گیاه استفاده مىشود.
ترکیبات شیمیایی
در گیاه وجود ماده شیشوریژنین تائید شده است [G.I.M.P]. در گزارش دیگرى آمده است که در گلهاى گیاه، لعاب، کمىتانن و ماده رنگى به نام سیانیدین یافت مىشود که سیانیدول در آن در حالت گلوکزیدى وجود دارد و در هتروزید سیانوزید که در گل گندم موجود است ماده سیانیدول با دو مولکول گلوکز مىباشد. در شاخه و برگهاى گل گندم علاوه بر مقدار زیادى پتاس و اسیدفسفریک و ملح منگنز و تانن یک ماده تب بر به نام سنتورین نیز وجود دارد. این همان مادهاى است که در برخى از قنطوریونها موجود است و به آنها خاصیت مشترک تببرى داده است.
خواص - کاربرد
از گلهاى گیاه به صورت دم کرده به عنوان مدر در موارد استسقا استفاده مىشود و در سرماخوردگى و خشونت سینه نیز اثر نرمکننده و تسکین سرفه دارد. دم کرده ساقه و برگ و گل گیاه اثر تب بر دارد و در رفع بیمارىهاى کبدى و یرقان نیز به کار مىرود. دانه گیاه مسهل است. مقدار خوراک آن درهر بار در دم کردهها: 40 گرم شاخه، برگ و گل خشک را مدت نیم ساعت در یک لیتر آب جوش دم مىکنند و هر بار یک فنجان مىخورند. در هند از گلهاى آن استفاده مىکنند. غنچههاى آن قابض است و در استعمال خارجى در موارد ورم ملتحمه تجویز مىشود. از گلهاى گیاه به علت ماده رنگى قرمزى که دارد براى رنگ کردن برخى از مواد غذایى مىتوان استفاده کرد. |