معرفی وبلاگ
دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 4577906
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 320
Rss
طراح قالب
مهدي يوسفي
حکومت جمهوری متکی بر آرای مردم است و بدون رأی و نظر مردم جمهوری معنی ندارد، از طرفی حکومت اسلامی بدین معنا است که اصول و فروع حاکم بر آن برگرفته از آموزه ها و مقررات اسلامی است. به عبارتی جمهوری اسلامی صورتی مردمی و سیرتی اسلامی دارد. در شکل متکی به مردم و در محتوا متکی به دین مبین اسلام است. زیربنایی ترین اصل در اسلام اصل توحید است که سایر اصول و سپس فروع و مقررات دینی از آن نشأت می گیرد.
این مردم که با رأی خود شکل حکومت را تعیین کرده اند در نظام اسلامی ما همواره دست به انتخاب مدیران ارشد نظام می زنند (رهبری نظام به طور غیرمستقیم، رئیس جمهور و نمایندگان مجلس به طور مستقیم با رأی مردم تعیین می شود) اگر از قرآن کریم تقاضا کنند که ویژگی یک رهبر، رئیس جمهور و به طور کلی یک حاکم اسلامی را برای آنها بیان کند تا در سایه آن دست به انتخاب شایسته ترین حاکمان بزنند چه جوابی خواهند شنید. برای پاسخ به این سوال باید به سراغ قرآن کریم برویم تا پاسخ خود را بشنویم.
برخی از این ویژگی ها را در دو بخش کلی و به طور خیلی خلاصه بیان می کنیم:
الف- در بعد فکری و اعتقادی باید چگونه بیندیشد.
ب- در بعد رفتاری و اخلاقی چگونه باید رفتار کند.
ویژگی های فکری
1- ایمان به خداوند یکتا:
در سوره مبارکه انبیاء آیه 25 می فرماید:«و ماارسلناک من قبلک من رسول الانوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون» (ای پیامبر اسلام) ما پیش از تو پیامبری را مبعوث به رسالت نکردیم مگر اینکه به او وحی کردیم که نیست خدایی مگر من پس مرا بپرستید.
یکتاشناسی و یگانه پرستی موجب می شود که مدیر در عملکردهای خود خداوند را حاضر و ناظر ببیند و در مسیری که رضای خداوند در آن نیست حرکت نکند. به مردم ظلم نکند، درصدد احقاق حقوق خلق باشد، مردم را عیال الله ببیند و برای خدمت به عیال الله کمر همت ببندد.
2- اعتقاد به معاد (و آثار آن بر عملکرد مدیران)
قرآن کریم در سوره مبارکه ص آیه 28 می فرماید: «ام نجعل الذین آمنوا و عملوا الصالحات کالمفسدین فی الارض ام نجعل المتقین کالفجار» آیا کسانی که اهل ایمانند و کارهای شایسته انجام می دهند همانند کسانی قرار می دهیم که روی زمین دست به فساد می زنند، آیا تقوا پیشگان را همانند اهل فسق و فجور قرار می دهیم.
مفسد به کسی می گویند که نه تنها خود فاسد است بلکه جامعه را نیز فاسد می کند و این فساد عام است همه نوع فسادی را در بر می گیرد. افساد اقتصادی، اخلاقی، سیاسی و اعتقادی. یک مفسد اقتصادی به اقتصاد جامعه و مردم خود ضربه می زند و باید پاسخگوی مردم خود در روز حساب باشد.
کسی که اعتقاد به روز قیامت داشته باشد به خاطر رسیدن به جاه و مقام حاضر نیست حقایق را کتمان کند و صرفاً دست به تخریب بزند و خدمات در نظام اسلامی توسط خدمتگزاران را نادیده بگیرد.
3- اعتقاد به ارسال رسل و انزال کتب
خدای سبحان در سوره مبارکه حدید آیه 25 می فرماید: «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» یعنی همانا پیامبران مان را با ادله و معجزات (روشنگر) فرستادیم و با آنان کتاب و میزان (عدل) نازل کردیم تا مردم دست به راستی و عدالت زنند.
اگر مدیری معتقد به ارسال رسل از طرف خداوند باشد سعی می کند در چارچوبی که خداوند توسط پیامبرانش برای مردم فرستاده است حرکت کند.
ویژگی های رفتاری
1- خدامحوری
قرآن کریم در سوره مبارکه ص آیه 62 می فرماید: «یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق و لا تتبع الهوی فیضلک عن سبیل الله» داوود به عنوان رسول خدا و کسی که حکومت بر مردم می کند و حکومت او خدایی است خدا محور است از این رو خداوند از او می خواهد که بر مدار حق حرکت کند و حرکت در مدار حق و حکم به حق همان خدا محوری است در برابر خود محوری و انسان محوری که از آن تعبیر به پیروی از هوا شده.
اگر مدیری خدا محور شد به خواسته های معقول انسان ها توجه می نماید و سعی و تلاش می کند تا نیازهایی که برآورده شدنشان به تکامل انسان ها منجر می شود برآورده کند و از خواسته هایی که منجر به سقوط انسان ها و در بسیاری موارد ظلم به دیگران می شود جلوگیری کند.
2- عدالت محوری
قرآن کریم در سوره مبارکه حدید آیه 25 می فرماید: «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» در آیه شریفه فوق هدف از فرستادن رسولان و نازل کردن کتب آسمانی که براساس عدل و میزان نیز نازل شده است اقامه قسط و عدل معرفی می کند. رسولان عدالت گستر با قوانین عدالت محور آمده اند تا عدالت محوری را در جامعه بشری به صورت یک فرهنگ درآورند.
3- ولایت محوری
قرآن کریم در سوره نساء آیه 64 می فرماید: «و ما ارسلنا من رسول الا لیطاع باذن الله» ما هیچ رسولی را نفرستادیم مگر اینکه به اذن خداوند پیروی شود و پیروی از دستورات پیامبر یک دستور الهی است باید مطیع او بود و اطاعت از او اطاعت از خداوند است و همانگونه که باید سرپا گوش به فرمان خدای عزوجل و پیامبر (ص) بود و دستورات الهی را فصل الخطاب دانست، مدیرانی که مشروعیت آنها برگرفته از ولی فقیه است به طریق اولی باید تسلیم فرمان او باشند. پس در انتخاب مدیران باید نگاه کرد چه کسی بیشتر به دنبال اجرای دستورات و احکام ولی فقیه است او شایسته ترین فرد برای چنین مقامی است.
4- مهربان با مردم خویش و سرسخت در برابر بیگانگان
قرآن کریم در سوره مبارکه فتح آیه 92 می فرماید: «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم» محمد فرستاده خدا و همراهانش بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربانند. در آیه فوق سرسختی در برابر کفار و بیگانگان و مهربانی با مسلمانان به عنوان یک سیاست ثابت در نظام اسلامی یاد می شود که توسط رسول گرامی اسلام به عنوان رسول خدا و مدیر و حاکم جامعه اسلامی باید به اجرا گذاشته شود.
5- دشمن شناسی
خداوند کریم در آیه اول سوره مبارکه ممتحنه می فرماید: «یا ایهاالذین آمنوا لاتتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء» ای مومنان دشمنان من و خودتان را دوست نگیرید «تلقون الیهم بالموده» شما طرح دوستی با آنها می اندازید «و قد کفروا بما جانکم من الحق» و حال آنکه آنها آنچه از حق برای شما آورده شده قبول ندارند (نظام دینی شما را قبول ندارند) «یخرجون الرسول و ایاکم» پیامبر و شما را از مکه اخراج می کنند «ان تومنوا بالله ربکم» و جرم شما نیز این بود که شما ایمان به خدا که پروردگارتان است، دارید «تسرون الیهم بالموده و ...» شما خوشحال می شوید که با آنها دوستی کنید و من آگاه ترم به آنچه پنهان می سازید و یا آشکار می سازید و هرکس چنین کند راه راست را گم کرده است. در آیه دوم نیز هشدار می دهد: «ان یثقفوکم یکونوا لکم عداء و یبسطوا الیکم ایدیهم و السنتهم بالسوء و ودوا لو تکفرون» یعنی آنها اگر بر شما مسلط شوند دشمنان (سرسخت) شما خواهند بود و دستها و زبان هایشان را به بدی به سوی شما خواهند گشود و دوست دارند که شما کافر شوید.
در نظام اسلامی باید مردم مواظب باشند مدیرانی ساده اندیش که فکر می کنند اگر طرح دوستی با دشمن دیرین کنیم به نفع ماست در رأس جامعه قرار نگیرند زیرا به تعبیر قرآن کریم این گمراهیست، این چنین افرادی نمی فهمند و در مسیر نابودی مردم خویش حرکت می کنند.
6- شجاع و نترس باشد
آیه 54 از سوره مائده درباره کسانی است که از گذشته خود پشیمان می شوند و به سمت کفر و ارتداد پیش می روند. «یا ایهاالذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم و یحبونه اذله علی المومنین اعزه علی الکفرین یجهدون فی سبیل الله و لا یخافون لومه لائم» ای کسانی که ایمان آورده اید هر کس از شما از دینش برگردد پس خداوند به زودی گروهی خواهد آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز به خدا عشق می ورزند. در برابر مومنان فروتن و در مقابل کفار سرسخت هستند. در راه خدا مبارزه می کنند و از سرزنش سرزنش کنندگان ترسی به خود راه نمی دهند.
به فرمایش قرآن کریم مطالبات کفار حد یقفی ندارد. در همین زمینه قرآن کریم در سوره بقره آیه 120 می فرماید: «ولن ترضی عنک الیهود و لاالنصاری حتی تتبع ملتهم» (ای پیامبر) یهود و نصاری هرگز از تو راضی نخواهند شد مگر از آیین آنها پیروی کنی.
بنابراین امید بستن به اینکه اگر ما به آنها امتیاز بدهیم کار درست می شود تصور غلطی است و تجربه 30 سال انقلاب این را ثابت کرده است.
7- دانای به امور و توانا در انجام کارها
در نظام اسلامی شایسته ترین مدیران کسانی هستند که بدانند چه می خواهند بکنند و به کجا می خواهند برسند و راهکار برای رسیدن به مقصد چیست؟ پس از آن توانایی به مرحله عمل رساندن ایده ها نیز داشته باشند.
8- صبور و شکیبا و اهل استقامت
خداوند سبحان در قرآن کریم سوره مبارکه احقاف آیه 35 خطاب به پیامبر عظیم الشأن اسلام کرده می فرماید: «فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل» پس شکیبا و بردبار باش همانگونه که پیامبران اولوالعزم صبور و شکیبا بودند و تنها تو نیستی که با مخالفت کافران مواجه هستی بلکه همه پیامبران اولوالعزم چنین بودند ولی آنها در برابر کفار استقامت ورزیدند.
یک مدیر در نظام اسلامی نیز باید به واسطه کارشکنی ها، اذیت و آزارها، تمسخرها دست از هدف بکشد. باید بردبار و اهل استقامت باشد.
9- بی اعتنا به مال و منال دنیا
در قرآن کریم سوره کهف آیه 94 و 95 درباره ذی القرنین می فرماید: «مردم به او پیشنهاد کردند که آیا چنانچه ما خرج آن را برعهده بگیریم عهدی میان ما و آنها (یاجوج و ماجوج) می بندی.»
ذی القرنین در پاسخ آنها گفت: «ما مکنی فیه ربی خیر» ثروتی که خداوند به من عطا فرموده از دستمزد و خرج شما بهتر است.
10- پیشگام در اجرای دستورات الهی
خداوند سبحان در سوره مبارکه انعام آیه 14 خطاب به پیامبر (ص) نموده می فرماید: «قل انی امرت ان اکون اول من اسلم» بگو به درستی که من مأمورم اول شخص باشم که تسلیم حکم خداست. شایسته ترین مدیران کسانی هستند که بیشترین سر سپردگی در مقابل دستورات خداوند سبحان داشته و بیش از دیگر مردمان مجری دستورات الهی باشند.
این مردم که با رأی خود شکل حکومت را تعیین کرده اند در نظام اسلامی ما همواره دست به انتخاب مدیران ارشد نظام می زنند (رهبری نظام به طور غیرمستقیم، رئیس جمهور و نمایندگان مجلس به طور مستقیم با رأی مردم تعیین می شود) اگر از قرآن کریم تقاضا کنند که ویژگی یک رهبر، رئیس جمهور و به طور کلی یک حاکم اسلامی را برای آنها بیان کند تا در سایه آن دست به انتخاب شایسته ترین حاکمان بزنند چه جوابی خواهند شنید. برای پاسخ به این سوال باید به سراغ قرآن کریم برویم تا پاسخ خود را بشنویم.
برخی از این ویژگی ها را در دو بخش کلی و به طور خیلی خلاصه بیان می کنیم:
الف- در بعد فکری و اعتقادی باید چگونه بیندیشد.
ب- در بعد رفتاری و اخلاقی چگونه باید رفتار کند.
ویژگی های فکری
1- ایمان به خداوند یکتا:
در سوره مبارکه انبیاء آیه 25 می فرماید:«و ماارسلناک من قبلک من رسول الانوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون» (ای پیامبر اسلام) ما پیش از تو پیامبری را مبعوث به رسالت نکردیم مگر اینکه به او وحی کردیم که نیست خدایی مگر من پس مرا بپرستید.
یکتاشناسی و یگانه پرستی موجب می شود که مدیر در عملکردهای خود خداوند را حاضر و ناظر ببیند و در مسیری که رضای خداوند در آن نیست حرکت نکند. به مردم ظلم نکند، درصدد احقاق حقوق خلق باشد، مردم را عیال الله ببیند و برای خدمت به عیال الله کمر همت ببندد.
2- اعتقاد به معاد (و آثار آن بر عملکرد مدیران)
قرآن کریم در سوره مبارکه ص آیه 28 می فرماید: «ام نجعل الذین آمنوا و عملوا الصالحات کالمفسدین فی الارض ام نجعل المتقین کالفجار» آیا کسانی که اهل ایمانند و کارهای شایسته انجام می دهند همانند کسانی قرار می دهیم که روی زمین دست به فساد می زنند، آیا تقوا پیشگان را همانند اهل فسق و فجور قرار می دهیم.
مفسد به کسی می گویند که نه تنها خود فاسد است بلکه جامعه را نیز فاسد می کند و این فساد عام است همه نوع فسادی را در بر می گیرد. افساد اقتصادی، اخلاقی، سیاسی و اعتقادی. یک مفسد اقتصادی به اقتصاد جامعه و مردم خود ضربه می زند و باید پاسخگوی مردم خود در روز حساب باشد.
کسی که اعتقاد به روز قیامت داشته باشد به خاطر رسیدن به جاه و مقام حاضر نیست حقایق را کتمان کند و صرفاً دست به تخریب بزند و خدمات در نظام اسلامی توسط خدمتگزاران را نادیده بگیرد.
3- اعتقاد به ارسال رسل و انزال کتب
خدای سبحان در سوره مبارکه حدید آیه 25 می فرماید: «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» یعنی همانا پیامبران مان را با ادله و معجزات (روشنگر) فرستادیم و با آنان کتاب و میزان (عدل) نازل کردیم تا مردم دست به راستی و عدالت زنند.
اگر مدیری معتقد به ارسال رسل از طرف خداوند باشد سعی می کند در چارچوبی که خداوند توسط پیامبرانش برای مردم فرستاده است حرکت کند.
ویژگی های رفتاری
1- خدامحوری
قرآن کریم در سوره مبارکه ص آیه 62 می فرماید: «یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق و لا تتبع الهوی فیضلک عن سبیل الله» داوود به عنوان رسول خدا و کسی که حکومت بر مردم می کند و حکومت او خدایی است خدا محور است از این رو خداوند از او می خواهد که بر مدار حق حرکت کند و حرکت در مدار حق و حکم به حق همان خدا محوری است در برابر خود محوری و انسان محوری که از آن تعبیر به پیروی از هوا شده.
اگر مدیری خدا محور شد به خواسته های معقول انسان ها توجه می نماید و سعی و تلاش می کند تا نیازهایی که برآورده شدنشان به تکامل انسان ها منجر می شود برآورده کند و از خواسته هایی که منجر به سقوط انسان ها و در بسیاری موارد ظلم به دیگران می شود جلوگیری کند.
2- عدالت محوری
قرآن کریم در سوره مبارکه حدید آیه 25 می فرماید: «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» در آیه شریفه فوق هدف از فرستادن رسولان و نازل کردن کتب آسمانی که براساس عدل و میزان نیز نازل شده است اقامه قسط و عدل معرفی می کند. رسولان عدالت گستر با قوانین عدالت محور آمده اند تا عدالت محوری را در جامعه بشری به صورت یک فرهنگ درآورند.
3- ولایت محوری
قرآن کریم در سوره نساء آیه 64 می فرماید: «و ما ارسلنا من رسول الا لیطاع باذن الله» ما هیچ رسولی را نفرستادیم مگر اینکه به اذن خداوند پیروی شود و پیروی از دستورات پیامبر یک دستور الهی است باید مطیع او بود و اطاعت از او اطاعت از خداوند است و همانگونه که باید سرپا گوش به فرمان خدای عزوجل و پیامبر (ص) بود و دستورات الهی را فصل الخطاب دانست، مدیرانی که مشروعیت آنها برگرفته از ولی فقیه است به طریق اولی باید تسلیم فرمان او باشند. پس در انتخاب مدیران باید نگاه کرد چه کسی بیشتر به دنبال اجرای دستورات و احکام ولی فقیه است او شایسته ترین فرد برای چنین مقامی است.
4- مهربان با مردم خویش و سرسخت در برابر بیگانگان
قرآن کریم در سوره مبارکه فتح آیه 92 می فرماید: «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم» محمد فرستاده خدا و همراهانش بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربانند. در آیه فوق سرسختی در برابر کفار و بیگانگان و مهربانی با مسلمانان به عنوان یک سیاست ثابت در نظام اسلامی یاد می شود که توسط رسول گرامی اسلام به عنوان رسول خدا و مدیر و حاکم جامعه اسلامی باید به اجرا گذاشته شود.
5- دشمن شناسی
خداوند کریم در آیه اول سوره مبارکه ممتحنه می فرماید: «یا ایهاالذین آمنوا لاتتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء» ای مومنان دشمنان من و خودتان را دوست نگیرید «تلقون الیهم بالموده» شما طرح دوستی با آنها می اندازید «و قد کفروا بما جانکم من الحق» و حال آنکه آنها آنچه از حق برای شما آورده شده قبول ندارند (نظام دینی شما را قبول ندارند) «یخرجون الرسول و ایاکم» پیامبر و شما را از مکه اخراج می کنند «ان تومنوا بالله ربکم» و جرم شما نیز این بود که شما ایمان به خدا که پروردگارتان است، دارید «تسرون الیهم بالموده و ...» شما خوشحال می شوید که با آنها دوستی کنید و من آگاه ترم به آنچه پنهان می سازید و یا آشکار می سازید و هرکس چنین کند راه راست را گم کرده است. در آیه دوم نیز هشدار می دهد: «ان یثقفوکم یکونوا لکم عداء و یبسطوا الیکم ایدیهم و السنتهم بالسوء و ودوا لو تکفرون» یعنی آنها اگر بر شما مسلط شوند دشمنان (سرسخت) شما خواهند بود و دستها و زبان هایشان را به بدی به سوی شما خواهند گشود و دوست دارند که شما کافر شوید.
در نظام اسلامی باید مردم مواظب باشند مدیرانی ساده اندیش که فکر می کنند اگر طرح دوستی با دشمن دیرین کنیم به نفع ماست در رأس جامعه قرار نگیرند زیرا به تعبیر قرآن کریم این گمراهیست، این چنین افرادی نمی فهمند و در مسیر نابودی مردم خویش حرکت می کنند.
6- شجاع و نترس باشد
آیه 54 از سوره مائده درباره کسانی است که از گذشته خود پشیمان می شوند و به سمت کفر و ارتداد پیش می روند. «یا ایهاالذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم و یحبونه اذله علی المومنین اعزه علی الکفرین یجهدون فی سبیل الله و لا یخافون لومه لائم» ای کسانی که ایمان آورده اید هر کس از شما از دینش برگردد پس خداوند به زودی گروهی خواهد آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز به خدا عشق می ورزند. در برابر مومنان فروتن و در مقابل کفار سرسخت هستند. در راه خدا مبارزه می کنند و از سرزنش سرزنش کنندگان ترسی به خود راه نمی دهند.
به فرمایش قرآن کریم مطالبات کفار حد یقفی ندارد. در همین زمینه قرآن کریم در سوره بقره آیه 120 می فرماید: «ولن ترضی عنک الیهود و لاالنصاری حتی تتبع ملتهم» (ای پیامبر) یهود و نصاری هرگز از تو راضی نخواهند شد مگر از آیین آنها پیروی کنی.
بنابراین امید بستن به اینکه اگر ما به آنها امتیاز بدهیم کار درست می شود تصور غلطی است و تجربه 30 سال انقلاب این را ثابت کرده است.
7- دانای به امور و توانا در انجام کارها
در نظام اسلامی شایسته ترین مدیران کسانی هستند که بدانند چه می خواهند بکنند و به کجا می خواهند برسند و راهکار برای رسیدن به مقصد چیست؟ پس از آن توانایی به مرحله عمل رساندن ایده ها نیز داشته باشند.
8- صبور و شکیبا و اهل استقامت
خداوند سبحان در قرآن کریم سوره مبارکه احقاف آیه 35 خطاب به پیامبر عظیم الشأن اسلام کرده می فرماید: «فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل» پس شکیبا و بردبار باش همانگونه که پیامبران اولوالعزم صبور و شکیبا بودند و تنها تو نیستی که با مخالفت کافران مواجه هستی بلکه همه پیامبران اولوالعزم چنین بودند ولی آنها در برابر کفار استقامت ورزیدند.
یک مدیر در نظام اسلامی نیز باید به واسطه کارشکنی ها، اذیت و آزارها، تمسخرها دست از هدف بکشد. باید بردبار و اهل استقامت باشد.
9- بی اعتنا به مال و منال دنیا
در قرآن کریم سوره کهف آیه 94 و 95 درباره ذی القرنین می فرماید: «مردم به او پیشنهاد کردند که آیا چنانچه ما خرج آن را برعهده بگیریم عهدی میان ما و آنها (یاجوج و ماجوج) می بندی.»
ذی القرنین در پاسخ آنها گفت: «ما مکنی فیه ربی خیر» ثروتی که خداوند به من عطا فرموده از دستمزد و خرج شما بهتر است.
10- پیشگام در اجرای دستورات الهی
خداوند سبحان در سوره مبارکه انعام آیه 14 خطاب به پیامبر (ص) نموده می فرماید: «قل انی امرت ان اکون اول من اسلم» بگو به درستی که من مأمورم اول شخص باشم که تسلیم حکم خداست. شایسته ترین مدیران کسانی هستند که بیشترین سر سپردگی در مقابل دستورات خداوند سبحان داشته و بیش از دیگر مردمان مجری دستورات الهی باشند.