معرفی وبلاگ
دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 4573583
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 320
Rss
طراح قالب
مهدي يوسفي
تنگی نفس (آسم) Asthma
نشانه ها:
- به سختی نفس کشیدن، بازدم به دشواری صورت می گیرد و ممکن است شکم بهنگام دم بداخل فرو رود
- احساس خفگی و اختناق
- خس خس کردن سینه
- سرفه دائم
- کبودی اطراف لب (سیانوز) بخاطر نبودن اکسیژن
آسم یک بیماری آلرژیک است که مجاری عبور هوا (برونشها) را مبتلا می سازد. هنگامیکه یک واکنش آلرژیک ایجاد میشود برونش ها منقبض شده و تنگ می گردند و بر اثر مخاط مسدود میشوند و همین امر باعث دشواری در تنفس می شود.
حمله آسم برای یک کودک می تواند بسیار وحشتناک باشد زیرا احساس خفگی موجب ترس و وحشت شده، باز هم تنفس را دشوارتر می کند. عامل اولیه واکنش آلرژی موسوم به آلرژن یا ایجاد کننده حساسیت معمولاً بصورت گرده یا گردوغبار منزل و مانند آنها در هوا پراکنده است. وقتیکه آسم ایجاد شد فشارهای عاطفی و ورزش نیز می تواند حملات آنرا بوجود آورد. آسم غالباً در کودکان کمتر از دو سال شروع نمیشود. این بیماری می تواند یک زمینه ارثی در خانواده داشته باشد و متأسفانه با دیگر بیماریهای مانند اکزما یا تب یونجه نیز توأم است. البته اکثر کودکان وقتیکه بزرگتر میشوند بهبودی بیشتری پیدا می کنند. بسیاری از اطفال زیر یکسال در صورت مبتلا شدن به التهاب نایژکها یا Bronchiolitis خس خس می کنند در این بیماری مجاری کوچک هوا متورم می شوند. این اطفال حتماً به آسم مبتلا نیستند اگر بزرگ شوند مجاری هوایی آنها گشادتر شده و خس خس آنها متوقف میشود. عفونت و نه یک واکنش آلرژیک از علتهای عمومی این خس خس بشمار می آیند.
آیا خطرناک است؟
حملات آسم ایجاد وحشت می کنند اما با مصرف دارو به توصیه پزشک از بغرنج شدن بیماری کاسته خواهد شد.
ابتدا چه کار باید بکنید؟
1- اگر کودک دچار حمله آسم شده است بلافاصله با دکتر تماس بگیرید و یا به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه نمائید.
2- اگر کودک هنگام خواب دچار حمله شود او را راست نشانده و بالشی در پشت او قرار دهید. یا اگر نخوابیده است وی را روی صندلی بنشانید تا دستهایش را از پشت بهم برساند و فشار روی سینه کم شود این کار باعث خواهد شد عضلات سینه با کارآئی بیشتری هوا را بیرون بفرستند.
3- خونسرد باشید؛ هرگونه اضطراب و نگرانی، کودک را بیشتر وحشت زده می کند.
4- در زمانی که منتظر دکتر هستید سعی کنید فکر کودک از توجه به حملات آسم دور شود. مثلاً برای وی آواز بخوانید و به او کمک کنید , خس خس سینه را فراموش کند.
آیا مشورت با دکتر لازم است؟
اگر کودک شما دچار حمله آسم باشد بلافاصله با دکتر تماس بگیرید.
دکتر چه اقدامی انجام خواهد داد؟
دکتر احتمالاً برای کودک شما داروی بازکننده برونش که عضلات آنرا آرامش می دهد تجویز خواهد کرد. این دارو مستقیماً بداخل برونشها تنفس میشود و به جایی که دچار اختناق و گرفتگی است می رود و آنرا باز می کند. حملات حاد تنفسی باید در بیمارستان معالجه شوند در آنجا داروهای قویتری برای بازکردن نایژه ها بصورت تنفسی یا از راه تزریق در دسترس است.اگر نشانه ای از عفونت سینه بچشم آید آنتی بیوتیک تجویز میشود.دکتر مسئله حملات مجدد را بررسی خواهد کرد. وی می کوشد تا عامل مولد حساسیت را نظیر گردوغبار وگرده گل مثلاً از طریق آزمایشهای پوستی مشخص نماید. دکتر داروهای بازکننده برونش را چه بصورت کپسولهای استنشاقی و شربت در اختیار شما می گذارد. این دارو به مجرد شروع حمله باید استفاده شود. از شما خواهد خواست در صورتیکه کودک دچار یک حمله شدید شد و یا اینکه با 2 نوبت مصرف داروی بازکننده برونشها حمله خاتمه نیافت به وی اطلاع دهید.
ممکن است، در صورتیکه اقدامات ساده تر نتواند از حملات آتی جلوگیری کند اقدام به تجویز داروی استروئیدی کند. ابتدا مقادیر کمتر استروئید بصورت استنشاقی هر سه یا چهار بار در روز تجویز میشود اگر موثر واقع نشد مقادیر بیشتر بصورت قرص داده میشود.
شما چه کمکی می توانید بکنید؟
اگر دکتر موفق به یافتن عامل حساسیت زا نشد خود شما سعی کنید به جستجوی آن بپردازید. به زمان وقوع حملات و محل آن و روز و سال آن توجه کنید. از عوامل ایجاد کننده حساسیتی مانند پربالش دوری کنید. و بجای گردوخاک راه انداختن از جاروبرقی استفاده کنید.بسیاری از افراد مبتلا به آسم نسبت به حیوانات حساسیت دارند. اگر حیوانی خانگی در منزل دارید بمدت دو هفته آنرا از خانه دور کنید و ببینید که آیا حملات آسم در کودک شما کاهش می یابد.
مراقبت کنید که همه داروهای تجویز شده همواره در دسترس کودک باشد. مدرسه را از بابت احتمال وقوع حملات باخبر کنید.به یک فیزیوتراپیست مراجعه نمائید تا وی تمریناتی را برای کمک به او از جهت تنفس بهتر و استراحت بهنگام حمله ها به کودک آموزش دهد.از کودک بخواهید بایستد یا مستقیم بنشیند تا گنجایش ریه های او برای هواگیری بیشتر شود. نگذارید بر وزن او اضافه شود زیرا اضافه وزن باری اضافه بر ریه های او خواهد بود.ورزش و تمرینات متوسط می تواند تنفس را بهتر کند اما اگر شدید باشد خود امکان حمله آسمی در پی دارد. اما شنا مخصوصاً می تواند مفید باشد.
آسم چگونه شروع می شود
اکثر افراد می دانند که بیماری آسم در بعضی از خانواده ها بیشتر دیده میشود یعنی یک علت ارثی و ژنتیکی در این بیماری وجود دارد. بدون شک، در آسم آلرژیک (آسم اکسترینسیک یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیک از اهمیت زیادی برخوردار است در حالیکه در آسمی که آلرژیک نباشد (آسم اینترینسیک یا داخلی) این عامل وراثیت، زیاد مطرح نمی باشد. عامل ژنتیک و وراثت در بروز بیماری آسم به آن صورتی نیست که مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی کودکان از والدینشان به ارث می رسد. یک بیمار مبتلا به آسم خیلی شدید، می تواند دارای کودکانی باشد که هیچگاه دچار حملات آسم نمی شوند.
نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت زا یا آلرژن ها و مواجه شدن با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می تواند بسیار مهم باشد. با اینحال این عوامل در همه افراد به یک اندازه باعث بروز بیماری نمی شوند و آن فرد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشد.
علت آسم
علت آسم ناشناخته است. کارشناسان بهداشت معتقدند که وراثت(ژنتیک)، محیط زیست، و سیستم دفاعی بدن مجموعه عواملی هستند که سبب آماس مجاری ریه شده که سرانجام می تواند ریه‌ها را به‌سوی آسم و عوارض آسمی هدایت کند.شما ممکن است گرایش به آسم را به ارث برده باشید؛ و همین توارث احتمال متورم شدن مجاری تنفسی را در شما نسبت به دیگران افزایش می دهد.در برخی از مردمان، سیستم دفاعی بدنشان سلولهائی رها می کند که در مقابله با مواد آلرگان( آلرژی زا) واکنش آلرژی از خود نشان می ?دهند و موجب آلرژی می شوند. یک تئوری در مورد گسترش آسم، روی دونوع سلول که درسیستم دفاعی بدن به سلولهای «تی هلپر» مشهورند، تمرکز می ?کند.« تی هلپر1 و تی هلپر2»
سلولهای «تی هلپر2»موادی پخش می کنند که سبب جذب و فعال شدن دیگر سلولهای التهاب‌زای ریه‌ها می شوند. در سیستم دفاعی افراد معمولی، سلولهای «تی هلپر1»، سلولهای «تی هلپر»2 را وادار می کنند که اثر التهاب‌زائی شان را کم شود. بنابراین هردونوع سلولهای 1و 2 نوعی تعادل در اشخاص سالم به وجود می ?آورند.
به هرحال در بیماری آسم، سلولهای «تی هلپر» ممکن است از تعادل خارج شوند. اگر سلولهای «تی 1» نتوانند سلولهای «تی2» را خنثی کنند، سیستم ایمنی نمی تواند جلو التهاب مجاری تنفسی را بگیرد.این نظریّه ممکن است با دیگر تعاریفی که نسبت به پخش و شیوع آسم وجود دارند، گره بخورد.
مطالعات نشان می دهد که سرو کار داشتن و مجاورت با دود توتون، و یا مواد حساسیّت‌زائی مانند غبار اجرام ریز، سوسکها، و پُرز حیوانات ممکن است در گسترش آسم تأثیر داشته باشد.باید گفت آسم در کسانی که دچار آلرژی هستند، بیشتر به وجود می ?آید، در حالی که تمام اشخاصی که آلرژی دارند به آسم مبتلا نمی ?شوند.
بر طبق فرضیه‌های بهداشتی و نشانه های موجود، بچه های امروز کمتر از بچه های دوران گذشته در معرض ابتلا به عفونتهای باکتریال هستند. در نتیجه سیستم دفاعی بدن بچه امکان رشد سلولهائی که سبب آسم می شوند را نمی دهد.آسم در بزرگسالان همچنین می تواند ناشی از نوع کار فرد باشد(آسم شغلی)؛ تماس با حیوانات، ریزوم‌های پلاستیک، غبار پشم، غبار حبوبات، حشره کشها، و براده ی فلزات، معمولاً به علت واکنش دفاعی بدن نسبت به جرم‌های خارجی، می تواند سبب آسم شود. متأسفانه در بعضی افراد، سال‌ها پس از جدائی از مواد آسم‌زا، ممکن است آسم همچنان ادامه داشته باشد.
به هرحال آسم یک بیماری جدی است و بیمار باید همواره تحت نظر پزشک معالج باشد. چکاپ مرتب باید صورت گیرد؛ و فواصل این چکاپ‌ها بستگی به میزان پیشرفت بیماری، و وضع بیمار فرق می ?کند و از یک ماه تا یک سال درتغییر است. در موارد بحرانی و اورژانس نیز، حتماً باید به بیمارستان رفت و مستقیماً تحت نظر بود.البته با مشورت و تأیید پزشک معالج، بیمار می تواند در تحت نظر یک کارشناس بهداشت و سلامتی هم کمک‌های لازم را در خانه برای مدارا با بیماری و تکمیل مداوا بگیرد.
نحوه تشخیص آسم در بیماران
مشکلی که در علایم بیماری آسم وجود دارد این است که این علایم در بسیاری از سایر بیماریهای ریوی و یا قلبی هم وجود دارد. بنابراین، گرفتن شرح حال دقیق از بیماران و پرسیدن سؤالاتی درباره چگونگی علایم بیماری، چه مواقعی ایجاد میشوند، چقدر طول می کشند و شدت آنها چقدر می باشد می تواند کمک زیادی به پزشک در رسیدن به تشخیص صحیح بیماری آسم باشد.گرچه گوش کردن به صداهای قفسه سینه با گوشی، قسمت مهمی از هر معاینه ای می باشد، اما اغلب این کار کمک زیادی به پزشک نمی کند. عدم وجود صدای خس خس سینه، هیچگاه تشخیص آسم را رد نمی کند! برعکس این قضیه نیز صحیح می باشد، یعنی هر صدای خس خس سینه ای، تشخیص آسم را تایید نمی کند. دوری کردن از مواد حساسیت زا (آلرژن ها)
کنترل کردن مایتهای گردوغبار خانه می تواند در بعضی از بیماران بسیار با اهمیت باشد، اما این اقدام پر خرجی می باشد. کشیدن روی تشکها و بالشها با پوششی از پلی تن بسیار مفید می باشد، اما کشتن مایتها با استفاده از اسپری های سوسک کش برای کنترل بیماری آسم موثر نمی باشد. از نظر تئوری، تمام فرشها و مبلمانی که از پارچه یا مخمل درست شده اند باید از خانه جمع آوری شوند. عروسکهای پشمی را باید هر هفته یکبار و به مدت 12 ساعت در فریزر قرار داد تا مایتها آن کشته شوند. از آنجایی که این اقدامات پیشگیری کننده، وقت گیر و پرهزینه هستند، اکثر افراد ترجیح می دهند که بجای انجام این کارها، از اسپری های استنشاقی برای کنترل و درمان آسم خود استفاده نمایند.
عدم نگهداری از حیوانات در خانه نیز از آن اقدامات جنجالی و بحث برانگیز است که عده بسیاری از بیماران از انجام آن خودداری می کنند. با این حال نگهداری طولانی مدت از حیواناتی مثل سگ، گربه و خرگوش می تواند باعث بدتر شدن حملات آسم گردد.
سیستم حرارت مرکزی خانه ها
هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد که بگوییم استفاده از نوع بخصوصی از سیستم حرارت مرکزی برای بیماران مبتلا به آسم، خوب یا بد می باشد. این عقیده که استفاده از سیستم گازی باعث خشکی بیش از حد هوا میشود توسط عده ای از بیمارن عنوان شده است، اما احتمال کمی وجود دارد که این مسئله باعث مشکل عمده ای شود.
درجه حرارت اتاق خواب
یک پزشک مشهور قرن هفدهم میلادی به نام دکتر سرجان فلایر (Sir John Floyer) که خودش هم مبتلا به آسم بود، اعتقاد داشت که وقتی آسم موجب میشود که بیمار در نیمه های شب از خواب بیدار شود بخاطر حرارت رختخواب می باشد! همچنین گفته شده است که خوابیدن در اتاق خوابی که پنجره اش باز است و یا اینکه حداقل هوای تازه در آن جریان دارد، برای بیماران مبتلا به آسم مفید می باشد. در حقیقت هنوز هیچ پاسخ قاطعی به این موارد یافت نشده است. بعضی از بیماران ترجیح می دهند که شبها، هوای تازه در اتاقشان جریان داشته باشد ولی بعضی از بیماران اظهار می دارند که این کار باعث بیشتر شدن خس خس سینه آنها میشود، بخصوص اگر شب مجبور شوند به دلیل از خواب بیدار شوند. به هر حال این بستگی به شما دارد که هوای اتاق خوابتان را مناسب با وضعیت خودتان تنظیم نمایید.
عفونت های ویروسی
عفونتهای ویروسی یک علت تقریباً غیرقابل پیشگیری کننده ای هستند که باعث وخیم تر شدن حملات آسم می گردند. با این حال می توان از افرادی که دچار عفونت ویروسی هستند و یا اینکه سرماخوردگی دارند تا مدتی دوری نماییم، گرچه کودکان دبستانی را نمی توان بخاطر اینکه از دیگر همکلاسی هایشان سرماخوردگی را نگیرند از رفتن به دبستان بازداشت.
دود سیگار
دود سیگار برای افراد مبتلا به آسم بسیار بد میباشد. متأسفانه حدود 15 تا 20 درصد بیماران مبتلا به آسم، سیگاری هستند و این افراد احتمال زیادی دارد که بعلت حملات شدید آسم، کارشان به بستری شدن در بیمارستان بکشد.اگر شما سیگاری هستید، باید به هر طریق ممکن، دست از این کار بردارید، زیرا با این کار ممکن است خودتان را به کشتن دهید.کودکانی که دارای والدین سیگاری هستند نسبت به کودکانی که والدین غیرسیگاری دارند بیشتر دچار خس خس سینه و حملات آسم می شوند.سیگار کشیدن مادر در هنگام حاملگی، باعث افزایش خطر به دنیا آمدن کودکان مبتلا به آسم می گردد.
مدرسه و بازی کودکان
آسمی که بعلت بازی و فعالیت ورزشی ایجاد میشود در کودکان بسیار شایع بوده و می تواند باعث بروز مشکلاتی شود. در صورتی که معلم ورزش از مشکل آسم کودک خبر نداشته باشد، ممکن است این مسئله را به حساب تنبلی کودک و از زیر کار در رفتن او بگذارد.بهتر است که همیشه یک ربع قبل از اینکه کودک بخواهد برای بازی بیرون برود از اسپری تسکین دهنده خود (مثل اسپری سالبوتامول) استفاده نماید. اگر از اسپری در هنگام شروع به دویدن بخواهیم استفاده نماییم، علایم آسم ممکن است قبل از اینکه اسپری اثر خود را بگذارد، ایجاد شوند.
ورزش و ورزشکاران
بسیاری از قهرمانان ورزشی دچار آسم بوده اند اما با این حال توانسته اند در مقامهای بالای ورزشی قرار بگیرند. نکاتی که در مورد بازی کودکان گفته شد را می توان در مورد ورزش و ورزشکاران نیز بیان نمود (استفاده از اسپری قبل از انجام تمرینات ورزشی). همچنین در هنگام شروع تمرینات ورزشی، بهتر است چند دقیقه تمرینات گرم کردن را انجام دهیم.
آینده درمان آسم
در آینده وضعیت بیماران مبتلا به آسم چگونه خواهد بود؟ او اینکه، بدون هیچ شکی این بیماری در جامعه بشری به مدت بسیار طولانی باقی خواهد ماند. این بیماری امروزه بسیار شایع بوده و پیش بینی میشود که در آینده نیز به همین شدت، شایع باقی بماند. هنوز هم مرگ در اثر حملات آسم رخ می دهد. همه این مطالب به نظر خیلی بدبینانه می آیند اما چند نقطه روشن نیز در تاریکی وجود دارد که به طور بالقوه باعث ایجاد امیدهایی برای بیماران مبتلا به آسم میشود.
برای کشف یک داروی جدید، نیاز به مخارج سنگینی است که این دارو ابتدا باید روی حیوانات و سپس روی انسانهای داوطلب آزمایش شده و بعد از چند سال که از بررسی روی آن گذشت و نتایج خوبی از آن بسدت آمد می توان آن را توسط داروخانه ها در اختیار همه قرار داد. امروزه داروهای زیادی برای درمان آسم تحت آزمایش قرار دارد که بعد از اینکه نتایج مطلوب آن به اثبات رسید و اجازه مصرف آن صادر شد، در دسترس همه قرار خواهد گرفت.
من در مورد آینده بیماران آسمی خوش بین هستم. بوجود آمدن داروهایی با عوارض جانبی کمتر و پیشرفت در روشهای جلوگیری از آسم یا حملات آسم، باعث خواهد شد که از ناراحتی شما و سایر مبتلایان به آسم کاسته شود.
پیشگیری از آسم
احتمالاً در آینده، بهتر بتوانیم میزان مواجه شدن با آلرژن ها (مواد حساسیت زا) را کنترل نماییم و این امر بخصوص در پنج سال اول زندگی (کودکان تا 5 سالگی) بسیار اهمیت دارد، زیرا در این هنگام است که حساس شدن به مایتهای گردوغبار خانه اتفاق می افتد. برای انجام چنین کنترلی، تلاشهای زیادی باید از طرف بیمار و والدینش صورت پذیرد. یکی از اقداماتی که می توان برای کنترل مواجه شدن با مواد حساسیت زا انجام داد، عدم سیگار کشیدن در محیط خانه می باشد زیرا دود سیگار می تواند به میزان زیادی باعث بروز آسم در کودکان شود. همچنین زندگی نکردن در شهرهای آلوده با هوای کثیف نیز یکی از اقداماتی است که شدیداً توصیه می شود.
قرص های جدید برای درمان آسم
جالب است بدانید که داروهای جدیدی که برای درمان آسم درست شده اند اکثراً بصورت قرص هستند مانند قرصهای بلوکر لوکوترین (Leukotriene Blockers) که قبلاً در مورد آن توضیح دادیم. از آنجایی که استفاده از اسپری ها برای عده ای از بیماران ناراحت کننده بوده و بخوبی نیز نمی توانند از آنها استفاده کنند، مصرف قرصها با استقبال بیشتری از طرف بیماران روبرو شده است.داروهای جدید (چه بصورت قرص و چه بصورت اسپری) در حال حاضر تحت بررسی هستند و هنوز زود است که مشخص نماییم که آیا این داروها برای همه افراد مبتلا به آسم مناسب هستند یا فقط برای بعضی از آنها خوب می باشند. قطعاً آنها این قدرت را دارند که آسم را بهتر و راحت تر از داروهای قدیمی کنترل نمایند و نیز دارای عوارض جانبی کمتری هم باشند.
واکسن های ضد آسم
این فکر که بتوان بجای اینکه افراد را در مقابل آلرژن ها (مواد حساسیت زا) حساسیت زدایی نمود، آنها را در مقابل آنتی بادی (پادتن) آلرژی، واکسینه (ایمن سازی) کرد، تحت بررسی و تحقیق میباشد. این موضوع بسیار جالب و قابل توجهی می باشد اما آزمایشهای بسیاری باید انجام شود تا معلوم گردد که آیا چنین درمانی برای افراد مبتلا به آسم، بی خطر، عملی و موثر خواهد بود یا خیر.انجام واکسیناسیون بر علیه ویروسهایی که بطور شایعی باعث بروز حملات آسم می شوند (مخصوصاً ویروسهای سرماخوردگی- رینوویروسها) ممکن است در آینده برای افراد مبتلا به آسم صورت پذیرد. با این حال باز هم باید یادآوری نمایم که هنوز آزمایشها و تحقیقات زیادی باید انجام شود تا اثربخشی چنین واکسن هایی برای کاهش حملات آسم به اثبات برسد.
ژن درمانی
گرچه موفقیتهای بزرگی در روشن شدن مسئله ژنتیک آسم صورت گرفته است (بخصوص در مورد آلرژی) با اینحال هنوز هم برای رسیدن به ژن درمانی در درمان آسم، فاصله زیادی باید پیموده شود.بطور بالقوه، ژن درمانی می تواند تقریباً بزرگترین اثر را بر روی آسم داشته باشد، اما برای رسیدن به آن، موانع بزرگی در سر راه است که این موانع، هم از نظر اخلاقی هستند و هم از نظر علمی.
آسم شکننده BrittlE
آسم شکننده نوع نادری از آسم می باشد. بیماران مبتلا به آسم شکننده، دچار حملات شدید و ناگهانی آسم، حتی در مواقعی که به نظر می رسد آسم آنها بخوبی کنترل شده است می گردند. بعضی از این بیماران قبلاً دچار سابقه آسم بوده اند و اکنون دوباره حملات آسم آنها شروع شده است و پزشک نیز به سختی می تواند آن را کنترل نماید. چنین بیمارانی را در بیمارستان بستری می نمایند، زیرا خطر مرگ بر اثر آسم در این افراد زیاد می باشد. به نظر می رسد که آلرژی یا حساسیت در این بیماران بسیار شایع می باشد و گاهی اوقات حملات آسم آنها به علت استنشاق یا خوردن چیزی که به آن حساسیت دارند ایجاد می شود.
انواع دیگر درمان های آسم
علاقه زیادی نسبت به سایر درمانهایی که برای آسم وجود دارد (بغیر از درمان های دارویی) در بین بیماران مبتلا به آسم وجود دارد. این امر بیشتر به این دلیل است که این افراد نسبت به عوارض جانبی داروهایی که استفاده می کنند نگران هستند و از طرف دیگر، آنها عقیده دارند که درمان با مواد طبیعی (مثل داروهای گیاهی) بسیار بهتر از مواد و داروهای شیمیایی است. با وجود اینکه تقریباً تمام درمانهای دارویی که برای آسم بکار می رود، اثر بخشی آنها آزمایش شده و نتایج مطلوبی از آنها بدست آمده است، اما در موارد سایر درمانهای طبیعی هنوز آزمایشات کافی بعمل نیامده است. به همین دلیل پزشکان ترجیح می دهند که بجای استفاده از درمانهای طبیعی، از درمانهای دارویی که اثر آنها کاملاً مشخص شده است، استفاده نمایند. درمانهای طبیعی مثل استفاده از طب سونی، طب گیاهی، هومیوپاتی و هیپنوتیزم می تواند به بعضی از بیماران کمک نماید.
البته افرادی هم که در امر درمانهای طبیعی مشغول به کار هستند، داستانها و ماجراهایی در مورد اثربخشی درمانهایی که از آنها استفاده می کنند بیان می دارند و معتقدند که این درمانها بسیار بهتر از درمان با داروهای شیمیایی است. امروزه بحث و مجادله بر سر اینکه کدام روش درمانی بهتر است، به شدت در جریان است، گروهی معتقدند که فقط داروهای شیمیایی موثر هستند و گروه دیگر اعتقاد دارند که بهترین درمان، درمان طبیعی می باشد و داروهای شیمیایی را بعنوان سم می شناسند.
خود من معتقدم که حقیقت در بین این دو عقیده قرار دارد واز هر دوی آنها باید استفاده شود، گرچه اعتقاد من بیشتر بر روی درمانهای دارویی استاندارد قرار دارد. با اینحال بیمار باید بعنوان یک کل در نظر گرفت و نه اینکه آن را فقط به عنوان یک مورد آسم نگه کنیم. به عقیده و اعتقاد بیمار باید احترام بگذاریم و در مورد آن با او بحث نماییم. اغلب، بیمار به هر دو روش درمانی اعتقاد دارد. همیشه باید بخاطر داشته باشید که هدف ما، کنترل بیماری آسم و یا حداقل، کاهش علائم آن به حدی است که مورد قبلو بیمار باشد.
درمانهای دارویی استاندارد باید اساس درمان ما را در طولانی مدت تشکیل دهد اما در بعضی از بیمارانی که می خواهند سایر درمانها را هم امتحان کنند، باید این اجازه را به آنها داد، شاید به نتایج خوبی هم برسند. نکته مهمی که باید بخاطر داشته باشید این است که نباید درمان دارویی را به سادگی متوقف نمود و به سایر درمانها پرداخت، زیرا این کار باعث بدتر شدن وضعیت در بسیاری از بیماران می شود.
استرس‌های محیطی و تشدید حملات آسم
یک متخصص دستگاه تنفسی گفت: استرس‌های محیطی و ناراحتی‌های عاطفی باعث تشدید حملات آسم میشود.دکتر رضا کریمی در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: آسم یک بیماری مزمن همراه با حملات مکرر، خس خس و تنگی نفس است که عوامل زیادی از جمله تنفس سریع، تیره‌شدن رنگ پوست و خستگی زیاد، التهاب و اسپاسم ناشی از آن، عفونتهای ریوی، دود سیگار، قرار گرفتن در کنار مواد شیمیایی از عوامل ایجادکننده و تشدیدکننده آن هستند.وی با اشاره به اینکه شیوع آسم در پسران بیش از دختران است، گفت: برای جلوگیری از حملات آسم باید از عوامل ایجاد این حملات پیشگیری کرده و در فصول آلرژی‌زا نیز در خانه ماند.
تکنیک تنفسی برای مقابله با آسم
در یک آزمایش با حضور 85 شخص مبتلا به آسم خفیف، علایم بیماری در افرادی که در کنار دارو از دوش تنفس پپ ورث (Papworth) استفاده میکنند، بسیار تخفیف میابد. در این شیوه تنفس که در دهه 1960 ابداع شد، اصل مهم تمرکز بر دیافراگم در زمان تنفس و تنفس از بینی است که با آموزش فنون تمدد اعصاب و شل کردن عضلات همراه است. این تکنیک با توسعه و بالا رفتن کیفیت داروهای آسم به تدریج فراموش شد.در یک مقیاس 100 امتیازی برای تعیین میزان شدت علایم بیماری، آن دسته از بیمارانی که در آزمایش مذکور شرکت کرده و تنها بر دارو متکی بودند، در پاسخ به سوالاتی که درباره تعداد دفعات سرفه، خس خس سینه و دفع خلط بودند، به میانگین 33.5 رسیده و گروهی که به مدت 12 ماه از تکنیک تنفسی پپ ورث و دارو استفاده کرده بودند، این عدد به 24.9 رسید. عدد مذکور در یک بیمار غیر آسمی احتمالا در حدود 11 تا 12 خواهد بود.تفاوت حدود 9 عدد میان گروهی که از تکنیک تنفسی استفاده کرده و گروه دیگر، از نظر بالینی بسیار پر اهمیت است.
فوت و فن نفس کشیدن
این تکنیک تنقس، با آموزش تمدد اعصاب و شل کردن عضلات و تعلیماتی برای گنجاندن این شیوه در زندگی روزمره – به کار بردن این روش در حالت نشسته، ایستاده، در حال راه رفتن و صحبت کردن- همراه است.دکتر مایک توماس (Mike Thomas)، محقق اصلی در این مطالعات در سازمان تحقیقاتی خیریه (Asthma UK)، از اجرای این تحقیق بسیار استقبال کرده است. به گفته او: " این تحقیق، با مطالعات انجام شده در استرالیا و انگلستان مطابقت دارد و نشان میدهد که تمرینهای تنفسی میتوانند در کاهش نیاز به آرام بخشهای دارویی موثر بوده و کیفیت زندگی مبتلایان به آسم را افزایش دهند. "
" البته استفاده از داروهای تجویز شده برای بیماران مبتلا به آسم، در کنار هرگونه شیوه تنفسی مفید، ضروری است. " در میان هر 12 بزرگسال و هر 8 کودک، یک نفر به بیماری آسم مبتلا است.
نحوه درمان آسم
هدف از درمان آسم آن است که بتوانید آسم را در کنترل درآورید نه اینکه آسم، زندگی شما را در کنترل خود داشته باشد. در بیمارانی که فقط گاهی اوقات نیاز به استفاده از اسپری دارند، کنترل آسم مشکل چندانی نمی باشد، اما در بیمارانی که دچار آسم شدید هستند، یک برنامه درمانی خاص باید اجراء گردد. گرچه قبلاً گفتیم که آسم یک بیماری کاملاً شخصی است و آن چیزی که برای یک بیمار مناسب است ممکن است برای بیمار دیگر، مناسب نباشد، با این حال برنامه درمانی که اخیراً طراحی شده است، در تمم بیمارانی آسمی بکار می آید. قبل از اینکه من اقدامات درمانی آسم را توضیح دهم، اجازه بدهید اهمیت اقدامات پیشگیری کننده را به شما یادآوری نمایم.
خودداری از مصرف بعضی از داروهایی که می توانند موجب حملات آسم شوند و یا اینکه آن را بدتر نمایند (مثل داروی آسپیرین و داروهای بتابلوکر) از اهمیت زیادی برخوردار است. حتی اگر شما این داروها را مدتی بدون هیچ مشکل مصرف می کردید، در صورتی که تنگی نفس همراه باخس خس شما شروع شده، مصرف آنها را قطع نمایید.
اقدامات درمانی
اقدامات درمانی که در اینجا گفته میشود، اقداماتی است که در بریتانیا از آنها پیروی می گردد. در این برنامه درمانی از یک روش درجه بندی شده استفاده میشود که با استفاده از حداقل دارو، بتوان علایم آسم را کنترل نمود.
مایت های گردوغبار خانه و سایر عوامل
به غیر از عوامل ارثی و ژنتیکی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می باشند. برای مثال، آسمی که در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یک عفونت ویروسی رخ می دهد. همچنین مواجه شدن با عوامل تحریک کننده در محیط کار ممکن است از عوامل شروع کننده حملات آسم باشد.
با این حال، مهمترین عامل ایجاد کننده حملات آسم (بویژه در کودکان) مواجه شدن با مایتهای گرد و غبار خانه می باشد. مایتها، جانوران کوچک و ذره بینی هستند که از نوک یک سوزن هم کوچکتر می باشند. این جانوران کوچک در فرش ها، موکتها، لحاف و تشک و اسباب بازی های پشمی کودکان زندگی می کنند. در هر تشک، حدود دو میلیون مایت وجود دارد!
همچنین باید بدانیم که فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایتها موجب بروز آلرژی و آسم می گردند. وقتی که یک فرد حساس، در طی یک مدت نسبتاً طولانی در مواجهه با مدفوع این مایتها که در هوا پخش هستند بشود، گلبولهای سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می گردد. وقتی پروتئین مدفوع مایتها از طریق استنشاق وارد ریه میشود، در مخاط برونش ها واکنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی میشود. این التهاب باعث میشود که مخاط برونشها حساس شود به طوریکه هرگونه مواجهه بعدی با مایتها یا هر عامل تحریک کننده دیگری موجب تنگ و باریک شدن برونش ها شده و علایم آسم را ایجاد می کند.
چیزهای دیگری هم ممکن است به عنوان عوامل شروع کننده حملات آسم مطرح باشند. کشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی که سایر افراد به کشیدن سیگار مشغول هستند، برای کودکان بسیار خطرناک می باشد.
التهاب مجاری هوایی
بنابراین آسم به علت التهاب ایجاد میشود که این التهاب باعث حساس شدن بیشتر مجاری هوایی می گردد. این التهابی که به وجود می آید پاسخی است که بدن در مقابل حملاتی که به آن انجام میشود می دهد و در بسیاری از بیماریها مثل آرتریت (التهاب مفاصل)، کولیت (التهاب روده) و درماتیت (التهاب پوست) نیز دیده میشود. مشکلاتی که به دنبال وقوع آن، التهاب و عدم بهبود آن و در نتیجه مزمن شدن (طول کشیدن) آن برای بیماران رخ می دهد، همان چیزی است که در آسم دیده می شود.
مجاری هوایی، به طور طبیعی از یک لایه محافظ نازک به نام مخاط یا اپی تلیوم پوشانده شده است. این لایه شامل انواع مختلفی از سلولها میباشد که دارای وظایف مختلفی هستند. بعضی از این سلولها موادی به نام موکوس (mucus) را ترشح می کنند. همچنین سلولهای دیگری هم وجود دارند که مژکهایی بر سطح آنها قرار دارد و وظیفه آن مژکها این است که مواد ترشحی موکوس را به حرکت در آورده و به لوله های برونش می رساند تا از تجمع بیش از حد آنها جلوگیری شود. این مژکها توسط دود سیگار، تخریب شده و از بین می روند و در نتیجه مواد ترشحی موکوس در افراد سیگاری به میزان زیادی تجمع پیدا می کند. به همین دلیل است که سیگاریها دارای سرفه های خلط داری هستند.
در زیر مخاط، لایه دیگری وجود دارد به نام لایه زیرمخاطی، که این لایه بر روی صفحات مارپیچ عضلات قرار دارد. در هنگامی که یک بیمار مبتلا به آسم، مواد تحریک کننده ای مثل گرده گیاهان را استنشاق می کند، این عضلات منقبض می شوند.
سه فرآیند مجزا وجود دارد که منجر به تنگ شدن مجاری هوایی و بروز تنگی نفس همراه خس خس میشوند. اول، لایه زیرمخاطی در مجاری هوایی متورم میشود. دوم، سلولهایی که در مخاط وجود دارند مقدار بیشتری موکوس ترشح می کنند و سوم، عضلات منقبض می گردند.
در نتیجه این سه فرآیند، مجاری هوایی تنگ و باریک می شوند و سبب می گردد که هوا به سختی بتواند وارد و خارج ریه ها شود.در این حالت تنگی نفس همراه با خس خس ایجاد می گردد. انواع مختلف درمانهایی که برای آسم ایجاد شده است، هر یک به یکی از این سه فرآیند حمله می کند تا از تنگ شدن مجاری هوایی جلوگیری نماید.
در بیماری آسم، علایم بیماری ممکن است بدون هیچگونه دلیل واضحی رخ دهند و یا اینکه ممکن است در اثر مواجه شدن شخص با عوامل برانگیزاننده ای مثل گرده گیاهان در تابستان ایجاد شود. به همین طریق هم، مجاری هوایی می توانند از حالت تنگ شدن به حالت طبیعی برگردند بدون اینکه دارویی مصرف شود (به طور خودبخودی) و یا اینکه از یک داروی تسکین دهنده استفاده شود.
پنج اقدام درمانی در آسم
اقدام 1: استفاده گهگاهی از اسپری های گشادکننده برونش ها (برونکودیلاتور) مثل اسپری سالبوتامول. استفاده از این دارو به تنهایی فقط در آسم های خفیف توصیه میشوند.
اقدام2: استفاده منظم از داروی ضدآلرژیک اسپری کرومولین سدیم. اگر حملات آسم شما به صورت مکرر و منظم رخ می دهند، استفاده از این دارو بسیار مناسب میباشد.
اقدام3: استفاده از اسپری های کورتون دار مثل بکلومتازون در صورتی که درمان با داروی ضدآلرژیک موثر واقع نشود می تواند بسیار سودمند باشد. گاهی اوقات جمع شدن این اسپری در پشت گلو منجر به ایجاد قارچی بنام کاندیدیازیس (برفک) میشود. در این حالت گلو درد ایجاد شده و گاهی اوقات صدا ضعیف میشود. بهترین راه برای جلوگیری از این وضعیت، مسواک زدن و غرغره کردن بعد از استفاده از این اسپری ها میباشد.
اقدام 4: در صورتی که با انجام 3 اقدام فوق نتوان آسم را کنترل کرد باید به مقدار استفاده از اسپری های کورتون دار اضافه کرد. استفاده زیاد از اسپری های کورتون دار باعث میشود که مقدار قابل توجهی کورتون وارد خون شود و عوارض جانبی آن ظاهر گردد. بخاطر داشته باشید که به محض اینکه آسم شما تحت کنترل قرار گرفت از مقدار استفاده از این اسپری های کورتون دار کم نمایید.
اقدام 5: استفاده از قرصهای کورتون مثل پردنیزولون. این یک درمان اورژانس در حملات شدید آسم می باشد. قرصهای پردنیزولون در صورتی که روزانه بیش از 15 میلی گرم برای مدت طولانی مصرف شوند باعث بروز عوارض جانبی می گردند. این عوارض شامل سوءهاضمه، نازک شدن و کبودی پوست، از بین رفتن عضلات و نازک شدن استخوانها می باشند. با این حال استفاده کوتاه مدت برای چندین هفته از این قرصها احتمال کمی دارد که ایجاد عوارض جانبی نماید.
تفاوت های جغرافیایی افراد مبتلا به آسم
در بعضی از مناطق بریتانیا، تعداد افراد مبتلا به آسم بیشتر از بعضی مناطق دیگر آن است. گرچه این تفاوت آنقدر نیست که در بیماری برونشیت حاد دیده میشود (این بیماری در مناطق شمالی بریتانیا بسیار شایعتر از مناطق جنوبی است). با وجود اینکه تفاوت مبتلایان به آسم در مناطق مختلف بریتانیا چندان زیاد نمی باشد، اما تفاوتهای زیادی در تعداد افراد مبتلا به آسم در قسمتهای مختلف جهان وجود دارد. بیماری آسم در اسکیموها و سیاهپوستان آفریقایی که در روستاها زندگی می کنند اصلاً دیده نمیشود و یا خیلی کمیاب است اما در جزایر کارولین غربی، تقریباً نیمی از اهالی آن دچار آسم هستند.
پاییز ، فصلی مناسب برای معالجه آسم
انجمن پزشکان آلمان اعلام کرد بهترین زمان برای معالجه کودکان دارای تنگی نفس و آسم ، فصل پاییز است. به نوشته الجزیره، پزشکان توصیه می کنند حساسیت های خارجی کودکان خود را از سن پنج سالگی کاهش دهید. آن ها افزودند: برای جلوگیری از تنگی نفس خفیف و معالجه زودهنگام آن ، پاییز را انتخاب کنید چرا که در این فصل گرده افشانی گیاهان انجام نمی شود. محققان با بررسی 350 کودک حساس به گرده های گیاهان ، دریافتند آن ها وقتی تحت مراقبت ویژه قرار می گیرند ، کمتر به آسم مبتلا می شوند.
درمان آسم در افراد مسن
درمان آسم در افراد مسن و سالخورده همانند درمان اسم در افراد جوانتر می باشد و همان اقدامات را باید در این افراد نیز انجام داد. تنها مشکلی که در این افراد وجود دارد این است که افراد سالخورده بخوی نمی توانند از اسپری های معمولی استفاده نمایند. به همین دلیل اسپری های مختلفی که برای این افراد مناسب تر است ساخته شده است. از آنجایی که افراد سالخورده اغلب بیماریهای دیگری نیز دارند که مجبورند روزانه چندین دارو مصرف نمایند، ممکن است در مصرف داروهای آسم خود دچار اشتباه شده و مصرف آنها را فراموش نمایند.
عوارض جانبی هر دارویی در افراد سالخورده، بسیار شایعتر از دیگران است. در آسم های شدیدتر، عوارض جانبی قرصهای استروئیدی (کورتون دار) می تواند بسیار شدید باشد. این عوارض جانبی عبارتند از: پوکی استخوان و تغییراتی در پوست (پوست نازک شده و با برخوردهای جزئی دچار کبودی میشود).
بیمارانی که از مقادیر زیاد اسپری های استروئیدی استفاده می کنند (بیشتر از 1500 میکروگرم در روز) می توانند همچنین دچار این تغییرات پوستی شوند اما البته به میزان خیلی کمتری.
آسمی که در سنین بالا شروع میشود به احتمال زیاد تا آخر عمر همراه بیمار خواهد بود و او را رها نخواهد کرد. گرچه شدت آن لزوماً افزایش نخواهد یافت و درمان مناسب و خوب آن، به کنترل خیلی موثر علایم آن منجر خواهد شد.
هر بیماری، هدفها یا نیازهای خودش را دارد. بعضی از بیماران سالخورده فقط می خواهند قادر باشند که در باغ قدم زده و کارهای جزئی را انجام دهند که در صورت عدم درمان آسمشان، ممکن است نتوانند همین کار ساده را هم انجام دهند. بعضی دیگر از آنها ممکن است بخواهند که پیاده روی بیشتری کرده و برای خرید به فروشگاه بروند. بنابراین موفقیت در درمان این افراد، بستگی به هدف و کاری دارد که می خواهند انجام دهند.
لزومی ندارد که بی جهت مقدار اسپری های آنها را افزایش دهیم تا به بهبودی بیشتری دست یابیم، فقط کافی است که این افراد بتوانند کار خود را به راحتی انجام داده و به هدف خود دست پیدا کنند
نشانه ها:
- به سختی نفس کشیدن، بازدم به دشواری صورت می گیرد و ممکن است شکم بهنگام دم بداخل فرو رود
- احساس خفگی و اختناق
- خس خس کردن سینه
- سرفه دائم
- کبودی اطراف لب (سیانوز) بخاطر نبودن اکسیژن
آسم یک بیماری آلرژیک است که مجاری عبور هوا (برونشها) را مبتلا می سازد. هنگامیکه یک واکنش آلرژیک ایجاد میشود برونش ها منقبض شده و تنگ می گردند و بر اثر مخاط مسدود میشوند و همین امر باعث دشواری در تنفس می شود.
حمله آسم برای یک کودک می تواند بسیار وحشتناک باشد زیرا احساس خفگی موجب ترس و وحشت شده، باز هم تنفس را دشوارتر می کند. عامل اولیه واکنش آلرژی موسوم به آلرژن یا ایجاد کننده حساسیت معمولاً بصورت گرده یا گردوغبار منزل و مانند آنها در هوا پراکنده است. وقتیکه آسم ایجاد شد فشارهای عاطفی و ورزش نیز می تواند حملات آنرا بوجود آورد. آسم غالباً در کودکان کمتر از دو سال شروع نمیشود. این بیماری می تواند یک زمینه ارثی در خانواده داشته باشد و متأسفانه با دیگر بیماریهای مانند اکزما یا تب یونجه نیز توأم است. البته اکثر کودکان وقتیکه بزرگتر میشوند بهبودی بیشتری پیدا می کنند. بسیاری از اطفال زیر یکسال در صورت مبتلا شدن به التهاب نایژکها یا Bronchiolitis خس خس می کنند در این بیماری مجاری کوچک هوا متورم می شوند. این اطفال حتماً به آسم مبتلا نیستند اگر بزرگ شوند مجاری هوایی آنها گشادتر شده و خس خس آنها متوقف میشود. عفونت و نه یک واکنش آلرژیک از علتهای عمومی این خس خس بشمار می آیند.
آیا خطرناک است؟
حملات آسم ایجاد وحشت می کنند اما با مصرف دارو به توصیه پزشک از بغرنج شدن بیماری کاسته خواهد شد.
ابتدا چه کار باید بکنید؟
1- اگر کودک دچار حمله آسم شده است بلافاصله با دکتر تماس بگیرید و یا به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه نمائید.
2- اگر کودک هنگام خواب دچار حمله شود او را راست نشانده و بالشی در پشت او قرار دهید. یا اگر نخوابیده است وی را روی صندلی بنشانید تا دستهایش را از پشت بهم برساند و فشار روی سینه کم شود این کار باعث خواهد شد عضلات سینه با کارآئی بیشتری هوا را بیرون بفرستند.
3- خونسرد باشید؛ هرگونه اضطراب و نگرانی، کودک را بیشتر وحشت زده می کند.
4- در زمانی که منتظر دکتر هستید سعی کنید فکر کودک از توجه به حملات آسم دور شود. مثلاً برای وی آواز بخوانید و به او کمک کنید , خس خس سینه را فراموش کند.
آیا مشورت با دکتر لازم است؟
اگر کودک شما دچار حمله آسم باشد بلافاصله با دکتر تماس بگیرید.
دکتر چه اقدامی انجام خواهد داد؟
دکتر احتمالاً برای کودک شما داروی بازکننده برونش که عضلات آنرا آرامش می دهد تجویز خواهد کرد. این دارو مستقیماً بداخل برونشها تنفس میشود و به جایی که دچار اختناق و گرفتگی است می رود و آنرا باز می کند. حملات حاد تنفسی باید در بیمارستان معالجه شوند در آنجا داروهای قویتری برای بازکردن نایژه ها بصورت تنفسی یا از راه تزریق در دسترس است.اگر نشانه ای از عفونت سینه بچشم آید آنتی بیوتیک تجویز میشود.دکتر مسئله حملات مجدد را بررسی خواهد کرد. وی می کوشد تا عامل مولد حساسیت را نظیر گردوغبار وگرده گل مثلاً از طریق آزمایشهای پوستی مشخص نماید. دکتر داروهای بازکننده برونش را چه بصورت کپسولهای استنشاقی و شربت در اختیار شما می گذارد. این دارو به مجرد شروع حمله باید استفاده شود. از شما خواهد خواست در صورتیکه کودک دچار یک حمله شدید شد و یا اینکه با 2 نوبت مصرف داروی بازکننده برونشها حمله خاتمه نیافت به وی اطلاع دهید.
ممکن است، در صورتیکه اقدامات ساده تر نتواند از حملات آتی جلوگیری کند اقدام به تجویز داروی استروئیدی کند. ابتدا مقادیر کمتر استروئید بصورت استنشاقی هر سه یا چهار بار در روز تجویز میشود اگر موثر واقع نشد مقادیر بیشتر بصورت قرص داده میشود.
شما چه کمکی می توانید بکنید؟
اگر دکتر موفق به یافتن عامل حساسیت زا نشد خود شما سعی کنید به جستجوی آن بپردازید. به زمان وقوع حملات و محل آن و روز و سال آن توجه کنید. از عوامل ایجاد کننده حساسیتی مانند پربالش دوری کنید. و بجای گردوخاک راه انداختن از جاروبرقی استفاده کنید.بسیاری از افراد مبتلا به آسم نسبت به حیوانات حساسیت دارند. اگر حیوانی خانگی در منزل دارید بمدت دو هفته آنرا از خانه دور کنید و ببینید که آیا حملات آسم در کودک شما کاهش می یابد.
مراقبت کنید که همه داروهای تجویز شده همواره در دسترس کودک باشد. مدرسه را از بابت احتمال وقوع حملات باخبر کنید.به یک فیزیوتراپیست مراجعه نمائید تا وی تمریناتی را برای کمک به او از جهت تنفس بهتر و استراحت بهنگام حمله ها به کودک آموزش دهد.از کودک بخواهید بایستد یا مستقیم بنشیند تا گنجایش ریه های او برای هواگیری بیشتر شود. نگذارید بر وزن او اضافه شود زیرا اضافه وزن باری اضافه بر ریه های او خواهد بود.ورزش و تمرینات متوسط می تواند تنفس را بهتر کند اما اگر شدید باشد خود امکان حمله آسمی در پی دارد. اما شنا مخصوصاً می تواند مفید باشد.
آسم چگونه شروع می شود
اکثر افراد می دانند که بیماری آسم در بعضی از خانواده ها بیشتر دیده میشود یعنی یک علت ارثی و ژنتیکی در این بیماری وجود دارد. بدون شک، در آسم آلرژیک (آسم اکسترینسیک یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیک از اهمیت زیادی برخوردار است در حالیکه در آسمی که آلرژیک نباشد (آسم اینترینسیک یا داخلی) این عامل وراثیت، زیاد مطرح نمی باشد. عامل ژنتیک و وراثت در بروز بیماری آسم به آن صورتی نیست که مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی کودکان از والدینشان به ارث می رسد. یک بیمار مبتلا به آسم خیلی شدید، می تواند دارای کودکانی باشد که هیچگاه دچار حملات آسم نمی شوند.
نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت زا یا آلرژن ها و مواجه شدن با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می تواند بسیار مهم باشد. با اینحال این عوامل در همه افراد به یک اندازه باعث بروز بیماری نمی شوند و آن فرد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشد.
علت آسم
علت آسم ناشناخته است. کارشناسان بهداشت معتقدند که وراثت(ژنتیک)، محیط زیست، و سیستم دفاعی بدن مجموعه عواملی هستند که سبب آماس مجاری ریه شده که سرانجام می تواند ریه‌ها را به‌سوی آسم و عوارض آسمی هدایت کند.شما ممکن است گرایش به آسم را به ارث برده باشید؛ و همین توارث احتمال متورم شدن مجاری تنفسی را در شما نسبت به دیگران افزایش می دهد.در برخی از مردمان، سیستم دفاعی بدنشان سلولهائی رها می کند که در مقابله با مواد آلرگان( آلرژی زا) واکنش آلرژی از خود نشان می ?دهند و موجب آلرژی می شوند. یک تئوری در مورد گسترش آسم، روی دونوع سلول که درسیستم دفاعی بدن به سلولهای «تی هلپر» مشهورند، تمرکز می ?کند.« تی هلپر1 و تی هلپر2»
سلولهای «تی هلپر2»موادی پخش می کنند که سبب جذب و فعال شدن دیگر سلولهای التهاب‌زای ریه‌ها می شوند. در سیستم دفاعی افراد معمولی، سلولهای «تی هلپر1»، سلولهای «تی هلپر»2 را وادار می کنند که اثر التهاب‌زائی شان را کم شود. بنابراین هردونوع سلولهای 1و 2 نوعی تعادل در اشخاص سالم به وجود می ?آورند.
به هرحال در بیماری آسم، سلولهای «تی هلپر» ممکن است از تعادل خارج شوند. اگر سلولهای «تی 1» نتوانند سلولهای «تی2» را خنثی کنند، سیستم ایمنی نمی تواند جلو التهاب مجاری تنفسی را بگیرد.این نظریّه ممکن است با دیگر تعاریفی که نسبت به پخش و شیوع آسم وجود دارند، گره بخورد.
مطالعات نشان می دهد که سرو کار داشتن و مجاورت با دود توتون، و یا مواد حساسیّت‌زائی مانند غبار اجرام ریز، سوسکها، و پُرز حیوانات ممکن است در گسترش آسم تأثیر داشته باشد.باید گفت آسم در کسانی که دچار آلرژی هستند، بیشتر به وجود می ?آید، در حالی که تمام اشخاصی که آلرژی دارند به آسم مبتلا نمی ?شوند.
بر طبق فرضیه‌های بهداشتی و نشانه های موجود، بچه های امروز کمتر از بچه های دوران گذشته در معرض ابتلا به عفونتهای باکتریال هستند. در نتیجه سیستم دفاعی بدن بچه امکان رشد سلولهائی که سبب آسم می شوند را نمی دهد.آسم در بزرگسالان همچنین می تواند ناشی از نوع کار فرد باشد(آسم شغلی)؛ تماس با حیوانات، ریزوم‌های پلاستیک، غبار پشم، غبار حبوبات، حشره کشها، و براده ی فلزات، معمولاً به علت واکنش دفاعی بدن نسبت به جرم‌های خارجی، می تواند سبب آسم شود. متأسفانه در بعضی افراد، سال‌ها پس از جدائی از مواد آسم‌زا، ممکن است آسم همچنان ادامه داشته باشد.
به هرحال آسم یک بیماری جدی است و بیمار باید همواره تحت نظر پزشک معالج باشد. چکاپ مرتب باید صورت گیرد؛ و فواصل این چکاپ‌ها بستگی به میزان پیشرفت بیماری، و وضع بیمار فرق می ?کند و از یک ماه تا یک سال درتغییر است. در موارد بحرانی و اورژانس نیز، حتماً باید به بیمارستان رفت و مستقیماً تحت نظر بود.البته با مشورت و تأیید پزشک معالج، بیمار می تواند در تحت نظر یک کارشناس بهداشت و سلامتی هم کمک‌های لازم را در خانه برای مدارا با بیماری و تکمیل مداوا بگیرد.
نحوه تشخیص آسم در بیماران
مشکلی که در علایم بیماری آسم وجود دارد این است که این علایم در بسیاری از سایر بیماریهای ریوی و یا قلبی هم وجود دارد. بنابراین، گرفتن شرح حال دقیق از بیماران و پرسیدن سؤالاتی درباره چگونگی علایم بیماری، چه مواقعی ایجاد میشوند، چقدر طول می کشند و شدت آنها چقدر می باشد می تواند کمک زیادی به پزشک در رسیدن به تشخیص صحیح بیماری آسم باشد.گرچه گوش کردن به صداهای قفسه سینه با گوشی، قسمت مهمی از هر معاینه ای می باشد، اما اغلب این کار کمک زیادی به پزشک نمی کند. عدم وجود صدای خس خس سینه، هیچگاه تشخیص آسم را رد نمی کند! برعکس این قضیه نیز صحیح می باشد، یعنی هر صدای خس خس سینه ای، تشخیص آسم را تایید نمی کند. دوری کردن از مواد حساسیت زا (آلرژن ها)
کنترل کردن مایتهای گردوغبار خانه می تواند در بعضی از بیماران بسیار با اهمیت باشد، اما این اقدام پر خرجی می باشد. کشیدن روی تشکها و بالشها با پوششی از پلی تن بسیار مفید می باشد، اما کشتن مایتها با استفاده از اسپری های سوسک کش برای کنترل بیماری آسم موثر نمی باشد. از نظر تئوری، تمام فرشها و مبلمانی که از پارچه یا مخمل درست شده اند باید از خانه جمع آوری شوند. عروسکهای پشمی را باید هر هفته یکبار و به مدت 12 ساعت در فریزر قرار داد تا مایتها آن کشته شوند. از آنجایی که این اقدامات پیشگیری کننده، وقت گیر و پرهزینه هستند، اکثر افراد ترجیح می دهند که بجای انجام این کارها، از اسپری های استنشاقی برای کنترل و درمان آسم خود استفاده نمایند.
عدم نگهداری از حیوانات در خانه نیز از آن اقدامات جنجالی و بحث برانگیز است که عده بسیاری از بیماران از انجام آن خودداری می کنند. با این حال نگهداری طولانی مدت از حیواناتی مثل سگ، گربه و خرگوش می تواند باعث بدتر شدن حملات آسم گردد.
سیستم حرارت مرکزی خانه ها
هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد که بگوییم استفاده از نوع بخصوصی از سیستم حرارت مرکزی برای بیماران مبتلا به آسم، خوب یا بد می باشد. این عقیده که استفاده از سیستم گازی باعث خشکی بیش از حد هوا میشود توسط عده ای از بیمارن عنوان شده است، اما احتمال کمی وجود دارد که این مسئله باعث مشکل عمده ای شود.
درجه حرارت اتاق خواب
یک پزشک مشهور قرن هفدهم میلادی به نام دکتر سرجان فلایر (Sir John Floyer) که خودش هم مبتلا به آسم بود، اعتقاد داشت که وقتی آسم موجب میشود که بیمار در نیمه های شب از خواب بیدار شود بخاطر حرارت رختخواب می باشد! همچنین گفته شده است که خوابیدن در اتاق خوابی که پنجره اش باز است و یا اینکه حداقل هوای تازه در آن جریان دارد، برای بیماران مبتلا به آسم مفید می باشد. در حقیقت هنوز هیچ پاسخ قاطعی به این موارد یافت نشده است. بعضی از بیماران ترجیح می دهند که شبها، هوای تازه در اتاقشان جریان داشته باشد ولی بعضی از بیماران اظهار می دارند که این کار باعث بیشتر شدن خس خس سینه آنها میشود، بخصوص اگر شب مجبور شوند به دلیل از خواب بیدار شوند. به هر حال این بستگی به شما دارد که هوای اتاق خوابتان را مناسب با وضعیت خودتان تنظیم نمایید.
عفونت های ویروسی
عفونتهای ویروسی یک علت تقریباً غیرقابل پیشگیری کننده ای هستند که باعث وخیم تر شدن حملات آسم می گردند. با این حال می توان از افرادی که دچار عفونت ویروسی هستند و یا اینکه سرماخوردگی دارند تا مدتی دوری نماییم، گرچه کودکان دبستانی را نمی توان بخاطر اینکه از دیگر همکلاسی هایشان سرماخوردگی را نگیرند از رفتن به دبستان بازداشت.
دود سیگار
دود سیگار برای افراد مبتلا به آسم بسیار بد میباشد. متأسفانه حدود 15 تا 20 درصد بیماران مبتلا به آسم، سیگاری هستند و این افراد احتمال زیادی دارد که بعلت حملات شدید آسم، کارشان به بستری شدن در بیمارستان بکشد.اگر شما سیگاری هستید، باید به هر طریق ممکن، دست از این کار بردارید، زیرا با این کار ممکن است خودتان را به کشتن دهید.کودکانی که دارای والدین سیگاری هستند نسبت به کودکانی که والدین غیرسیگاری دارند بیشتر دچار خس خس سینه و حملات آسم می شوند.سیگار کشیدن مادر در هنگام حاملگی، باعث افزایش خطر به دنیا آمدن کودکان مبتلا به آسم می گردد.
مدرسه و بازی کودکان
آسمی که بعلت بازی و فعالیت ورزشی ایجاد میشود در کودکان بسیار شایع بوده و می تواند باعث بروز مشکلاتی شود. در صورتی که معلم ورزش از مشکل آسم کودک خبر نداشته باشد، ممکن است این مسئله را به حساب تنبلی کودک و از زیر کار در رفتن او بگذارد.بهتر است که همیشه یک ربع قبل از اینکه کودک بخواهد برای بازی بیرون برود از اسپری تسکین دهنده خود (مثل اسپری سالبوتامول) استفاده نماید. اگر از اسپری در هنگام شروع به دویدن بخواهیم استفاده نماییم، علایم آسم ممکن است قبل از اینکه اسپری اثر خود را بگذارد، ایجاد شوند.
ورزش و ورزشکاران
بسیاری از قهرمانان ورزشی دچار آسم بوده اند اما با این حال توانسته اند در مقامهای بالای ورزشی قرار بگیرند. نکاتی که در مورد بازی کودکان گفته شد را می توان در مورد ورزش و ورزشکاران نیز بیان نمود (استفاده از اسپری قبل از انجام تمرینات ورزشی). همچنین در هنگام شروع تمرینات ورزشی، بهتر است چند دقیقه تمرینات گرم کردن را انجام دهیم.
آینده درمان آسم
در آینده وضعیت بیماران مبتلا به آسم چگونه خواهد بود؟ او اینکه، بدون هیچ شکی این بیماری در جامعه بشری به مدت بسیار طولانی باقی خواهد ماند. این بیماری امروزه بسیار شایع بوده و پیش بینی میشود که در آینده نیز به همین شدت، شایع باقی بماند. هنوز هم مرگ در اثر حملات آسم رخ می دهد. همه این مطالب به نظر خیلی بدبینانه می آیند اما چند نقطه روشن نیز در تاریکی وجود دارد که به طور بالقوه باعث ایجاد امیدهایی برای بیماران مبتلا به آسم میشود.
برای کشف یک داروی جدید، نیاز به مخارج سنگینی است که این دارو ابتدا باید روی حیوانات و سپس روی انسانهای داوطلب آزمایش شده و بعد از چند سال که از بررسی روی آن گذشت و نتایج خوبی از آن بسدت آمد می توان آن را توسط داروخانه ها در اختیار همه قرار داد. امروزه داروهای زیادی برای درمان آسم تحت آزمایش قرار دارد که بعد از اینکه نتایج مطلوب آن به اثبات رسید و اجازه مصرف آن صادر شد، در دسترس همه قرار خواهد گرفت.
من در مورد آینده بیماران آسمی خوش بین هستم. بوجود آمدن داروهایی با عوارض جانبی کمتر و پیشرفت در روشهای جلوگیری از آسم یا حملات آسم، باعث خواهد شد که از ناراحتی شما و سایر مبتلایان به آسم کاسته شود.
پیشگیری از آسم
احتمالاً در آینده، بهتر بتوانیم میزان مواجه شدن با آلرژن ها (مواد حساسیت زا) را کنترل نماییم و این امر بخصوص در پنج سال اول زندگی (کودکان تا 5 سالگی) بسیار اهمیت دارد، زیرا در این هنگام است که حساس شدن به مایتهای گردوغبار خانه اتفاق می افتد. برای انجام چنین کنترلی، تلاشهای زیادی باید از طرف بیمار و والدینش صورت پذیرد. یکی از اقداماتی که می توان برای کنترل مواجه شدن با مواد حساسیت زا انجام داد، عدم سیگار کشیدن در محیط خانه می باشد زیرا دود سیگار می تواند به میزان زیادی باعث بروز آسم در کودکان شود. همچنین زندگی نکردن در شهرهای آلوده با هوای کثیف نیز یکی از اقداماتی است که شدیداً توصیه می شود.
قرص های جدید برای درمان آسم
جالب است بدانید که داروهای جدیدی که برای درمان آسم درست شده اند اکثراً بصورت قرص هستند مانند قرصهای بلوکر لوکوترین (Leukotriene Blockers) که قبلاً در مورد آن توضیح دادیم. از آنجایی که استفاده از اسپری ها برای عده ای از بیماران ناراحت کننده بوده و بخوبی نیز نمی توانند از آنها استفاده کنند، مصرف قرصها با استقبال بیشتری از طرف بیماران روبرو شده است.داروهای جدید (چه بصورت قرص و چه بصورت اسپری) در حال حاضر تحت بررسی هستند و هنوز زود است که مشخص نماییم که آیا این داروها برای همه افراد مبتلا به آسم مناسب هستند یا فقط برای بعضی از آنها خوب می باشند. قطعاً آنها این قدرت را دارند که آسم را بهتر و راحت تر از داروهای قدیمی کنترل نمایند و نیز دارای عوارض جانبی کمتری هم باشند.
واکسن های ضد آسم
این فکر که بتوان بجای اینکه افراد را در مقابل آلرژن ها (مواد حساسیت زا) حساسیت زدایی نمود، آنها را در مقابل آنتی بادی (پادتن) آلرژی، واکسینه (ایمن سازی) کرد، تحت بررسی و تحقیق میباشد. این موضوع بسیار جالب و قابل توجهی می باشد اما آزمایشهای بسیاری باید انجام شود تا معلوم گردد که آیا چنین درمانی برای افراد مبتلا به آسم، بی خطر، عملی و موثر خواهد بود یا خیر.انجام واکسیناسیون بر علیه ویروسهایی که بطور شایعی باعث بروز حملات آسم می شوند (مخصوصاً ویروسهای سرماخوردگی- رینوویروسها) ممکن است در آینده برای افراد مبتلا به آسم صورت پذیرد. با این حال باز هم باید یادآوری نمایم که هنوز آزمایشها و تحقیقات زیادی باید انجام شود تا اثربخشی چنین واکسن هایی برای کاهش حملات آسم به اثبات برسد.
ژن درمانی
گرچه موفقیتهای بزرگی در روشن شدن مسئله ژنتیک آسم صورت گرفته است (بخصوص در مورد آلرژی) با اینحال هنوز هم برای رسیدن به ژن درمانی در درمان آسم، فاصله زیادی باید پیموده شود.بطور بالقوه، ژن درمانی می تواند تقریباً بزرگترین اثر را بر روی آسم داشته باشد، اما برای رسیدن به آن، موانع بزرگی در سر راه است که این موانع، هم از نظر اخلاقی هستند و هم از نظر علمی.
آسم شکننده BrittlE
آسم شکننده نوع نادری از آسم می باشد. بیماران مبتلا به آسم شکننده، دچار حملات شدید و ناگهانی آسم، حتی در مواقعی که به نظر می رسد آسم آنها بخوبی کنترل شده است می گردند. بعضی از این بیماران قبلاً دچار سابقه آسم بوده اند و اکنون دوباره حملات آسم آنها شروع شده است و پزشک نیز به سختی می تواند آن را کنترل نماید. چنین بیمارانی را در بیمارستان بستری می نمایند، زیرا خطر مرگ بر اثر آسم در این افراد زیاد می باشد. به نظر می رسد که آلرژی یا حساسیت در این بیماران بسیار شایع می باشد و گاهی اوقات حملات آسم آنها به علت استنشاق یا خوردن چیزی که به آن حساسیت دارند ایجاد می شود.
انواع دیگر درمان های آسم
علاقه زیادی نسبت به سایر درمانهایی که برای آسم وجود دارد (بغیر از درمان های دارویی) در بین بیماران مبتلا به آسم وجود دارد. این امر بیشتر به این دلیل است که این افراد نسبت به عوارض جانبی داروهایی که استفاده می کنند نگران هستند و از طرف دیگر، آنها عقیده دارند که درمان با مواد طبیعی (مثل داروهای گیاهی) بسیار بهتر از مواد و داروهای شیمیایی است. با وجود اینکه تقریباً تمام درمانهای دارویی که برای آسم بکار می رود، اثر بخشی آنها آزمایش شده و نتایج مطلوبی از آنها بدست آمده است، اما در موارد سایر درمانهای طبیعی هنوز آزمایشات کافی بعمل نیامده است. به همین دلیل پزشکان ترجیح می دهند که بجای استفاده از درمانهای طبیعی، از درمانهای دارویی که اثر آنها کاملاً مشخص شده است، استفاده نمایند. درمانهای طبیعی مثل استفاده از طب سونی، طب گیاهی، هومیوپاتی و هیپنوتیزم می تواند به بعضی از بیماران کمک نماید.
البته افرادی هم که در امر درمانهای طبیعی مشغول به کار هستند، داستانها و ماجراهایی در مورد اثربخشی درمانهایی که از آنها استفاده می کنند بیان می دارند و معتقدند که این درمانها بسیار بهتر از درمان با داروهای شیمیایی است. امروزه بحث و مجادله بر سر اینکه کدام روش درمانی بهتر است، به شدت در جریان است، گروهی معتقدند که فقط داروهای شیمیایی موثر هستند و گروه دیگر اعتقاد دارند که بهترین درمان، درمان طبیعی می باشد و داروهای شیمیایی را بعنوان سم می شناسند.
خود من معتقدم که حقیقت در بین این دو عقیده قرار دارد واز هر دوی آنها باید استفاده شود، گرچه اعتقاد من بیشتر بر روی درمانهای دارویی استاندارد قرار دارد. با اینحال بیمار باید بعنوان یک کل در نظر گرفت و نه اینکه آن را فقط به عنوان یک مورد آسم نگه کنیم. به عقیده و اعتقاد بیمار باید احترام بگذاریم و در مورد آن با او بحث نماییم. اغلب، بیمار به هر دو روش درمانی اعتقاد دارد. همیشه باید بخاطر داشته باشید که هدف ما، کنترل بیماری آسم و یا حداقل، کاهش علائم آن به حدی است که مورد قبلو بیمار باشد.
درمانهای دارویی استاندارد باید اساس درمان ما را در طولانی مدت تشکیل دهد اما در بعضی از بیمارانی که می خواهند سایر درمانها را هم امتحان کنند، باید این اجازه را به آنها داد، شاید به نتایج خوبی هم برسند. نکته مهمی که باید بخاطر داشته باشید این است که نباید درمان دارویی را به سادگی متوقف نمود و به سایر درمانها پرداخت، زیرا این کار باعث بدتر شدن وضعیت در بسیاری از بیماران می شود.
استرس‌های محیطی و تشدید حملات آسم
یک متخصص دستگاه تنفسی گفت: استرس‌های محیطی و ناراحتی‌های عاطفی باعث تشدید حملات آسم میشود.دکتر رضا کریمی در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: آسم یک بیماری مزمن همراه با حملات مکرر، خس خس و تنگی نفس است که عوامل زیادی از جمله تنفس سریع، تیره‌شدن رنگ پوست و خستگی زیاد، التهاب و اسپاسم ناشی از آن، عفونتهای ریوی، دود سیگار، قرار گرفتن در کنار مواد شیمیایی از عوامل ایجادکننده و تشدیدکننده آن هستند.وی با اشاره به اینکه شیوع آسم در پسران بیش از دختران است، گفت: برای جلوگیری از حملات آسم باید از عوامل ایجاد این حملات پیشگیری کرده و در فصول آلرژی‌زا نیز در خانه ماند.
تکنیک تنفسی برای مقابله با آسم
در یک آزمایش با حضور 85 شخص مبتلا به آسم خفیف، علایم بیماری در افرادی که در کنار دارو از دوش تنفس پپ ورث (Papworth) استفاده میکنند، بسیار تخفیف میابد. در این شیوه تنفس که در دهه 1960 ابداع شد، اصل مهم تمرکز بر دیافراگم در زمان تنفس و تنفس از بینی است که با آموزش فنون تمدد اعصاب و شل کردن عضلات همراه است. این تکنیک با توسعه و بالا رفتن کیفیت داروهای آسم به تدریج فراموش شد.در یک مقیاس 100 امتیازی برای تعیین میزان شدت علایم بیماری، آن دسته از بیمارانی که در آزمایش مذکور شرکت کرده و تنها بر دارو متکی بودند، در پاسخ به سوالاتی که درباره تعداد دفعات سرفه، خس خس سینه و دفع خلط بودند، به میانگین 33.5 رسیده و گروهی که به مدت 12 ماه از تکنیک تنفسی پپ ورث و دارو استفاده کرده بودند، این عدد به 24.9 رسید. عدد مذکور در یک بیمار غیر آسمی احتمالا در حدود 11 تا 12 خواهد بود.تفاوت حدود 9 عدد میان گروهی که از تکنیک تنفسی استفاده کرده و گروه دیگر، از نظر بالینی بسیار پر اهمیت است.
فوت و فن نفس کشیدن
این تکنیک تنقس، با آموزش تمدد اعصاب و شل کردن عضلات و تعلیماتی برای گنجاندن این شیوه در زندگی روزمره – به کار بردن این روش در حالت نشسته، ایستاده، در حال راه رفتن و صحبت کردن- همراه است.دکتر مایک توماس (Mike Thomas)، محقق اصلی در این مطالعات در سازمان تحقیقاتی خیریه (Asthma UK)، از اجرای این تحقیق بسیار استقبال کرده است. به گفته او: " این تحقیق، با مطالعات انجام شده در استرالیا و انگلستان مطابقت دارد و نشان میدهد که تمرینهای تنفسی میتوانند در کاهش نیاز به آرام بخشهای دارویی موثر بوده و کیفیت زندگی مبتلایان به آسم را افزایش دهند. "
" البته استفاده از داروهای تجویز شده برای بیماران مبتلا به آسم، در کنار هرگونه شیوه تنفسی مفید، ضروری است. " در میان هر 12 بزرگسال و هر 8 کودک، یک نفر به بیماری آسم مبتلا است.
نحوه درمان آسم
هدف از درمان آسم آن است که بتوانید آسم را در کنترل درآورید نه اینکه آسم، زندگی شما را در کنترل خود داشته باشد. در بیمارانی که فقط گاهی اوقات نیاز به استفاده از اسپری دارند، کنترل آسم مشکل چندانی نمی باشد، اما در بیمارانی که دچار آسم شدید هستند، یک برنامه درمانی خاص باید اجراء گردد. گرچه قبلاً گفتیم که آسم یک بیماری کاملاً شخصی است و آن چیزی که برای یک بیمار مناسب است ممکن است برای بیمار دیگر، مناسب نباشد، با این حال برنامه درمانی که اخیراً طراحی شده است، در تمم بیمارانی آسمی بکار می آید. قبل از اینکه من اقدامات درمانی آسم را توضیح دهم، اجازه بدهید اهمیت اقدامات پیشگیری کننده را به شما یادآوری نمایم.
خودداری از مصرف بعضی از داروهایی که می توانند موجب حملات آسم شوند و یا اینکه آن را بدتر نمایند (مثل داروی آسپیرین و داروهای بتابلوکر) از اهمیت زیادی برخوردار است. حتی اگر شما این داروها را مدتی بدون هیچ مشکل مصرف می کردید، در صورتی که تنگی نفس همراه باخس خس شما شروع شده، مصرف آنها را قطع نمایید.
اقدامات درمانی
اقدامات درمانی که در اینجا گفته میشود، اقداماتی است که در بریتانیا از آنها پیروی می گردد. در این برنامه درمانی از یک روش درجه بندی شده استفاده میشود که با استفاده از حداقل دارو، بتوان علایم آسم را کنترل نمود.
مایت های گردوغبار خانه و سایر عوامل
به غیر از عوامل ارثی و ژنتیکی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می باشند. برای مثال، آسمی که در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یک عفونت ویروسی رخ می دهد. همچنین مواجه شدن با عوامل تحریک کننده در محیط کار ممکن است از عوامل شروع کننده حملات آسم باشد.
با این حال، مهمترین عامل ایجاد کننده حملات آسم (بویژه در کودکان) مواجه شدن با مایتهای گرد و غبار خانه می باشد. مایتها، جانوران کوچک و ذره بینی هستند که از نوک یک سوزن هم کوچکتر می باشند. این جانوران کوچک در فرش ها، موکتها، لحاف و تشک و اسباب بازی های پشمی کودکان زندگی می کنند. در هر تشک، حدود دو میلیون مایت وجود دارد!
همچنین باید بدانیم که فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایتها موجب بروز آلرژی و آسم می گردند. وقتی که یک فرد حساس، در طی یک مدت نسبتاً طولانی در مواجهه با مدفوع این مایتها که در هوا پخش هستند بشود، گلبولهای سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می گردد. وقتی پروتئین مدفوع مایتها از طریق استنشاق وارد ریه میشود، در مخاط برونش ها واکنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی میشود. این التهاب باعث میشود که مخاط برونشها حساس شود به طوریکه هرگونه مواجهه بعدی با مایتها یا هر عامل تحریک کننده دیگری موجب تنگ و باریک شدن برونش ها شده و علایم آسم را ایجاد می کند.
چیزهای دیگری هم ممکن است به عنوان عوامل شروع کننده حملات آسم مطرح باشند. کشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی که سایر افراد به کشیدن سیگار مشغول هستند، برای کودکان بسیار خطرناک می باشد.
التهاب مجاری هوایی
بنابراین آسم به علت التهاب ایجاد میشود که این التهاب باعث حساس شدن بیشتر مجاری هوایی می گردد. این التهابی که به وجود می آید پاسخی است که بدن در مقابل حملاتی که به آن انجام میشود می دهد و در بسیاری از بیماریها مثل آرتریت (التهاب مفاصل)، کولیت (التهاب روده) و درماتیت (التهاب پوست) نیز دیده میشود. مشکلاتی که به دنبال وقوع آن، التهاب و عدم بهبود آن و در نتیجه مزمن شدن (طول کشیدن) آن برای بیماران رخ می دهد، همان چیزی است که در آسم دیده می شود.
مجاری هوایی، به طور طبیعی از یک لایه محافظ نازک به نام مخاط یا اپی تلیوم پوشانده شده است. این لایه شامل انواع مختلفی از سلولها میباشد که دارای وظایف مختلفی هستند. بعضی از این سلولها موادی به نام موکوس (mucus) را ترشح می کنند. همچنین سلولهای دیگری هم وجود دارند که مژکهایی بر سطح آنها قرار دارد و وظیفه آن مژکها این است که مواد ترشحی موکوس را به حرکت در آورده و به لوله های برونش می رساند تا از تجمع بیش از حد آنها جلوگیری شود. این مژکها توسط دود سیگار، تخریب شده و از بین می روند و در نتیجه مواد ترشحی موکوس در افراد سیگاری به میزان زیادی تجمع پیدا می کند. به همین دلیل است که سیگاریها دارای سرفه های خلط داری هستند.
در زیر مخاط، لایه دیگری وجود دارد به نام لایه زیرمخاطی، که این لایه بر روی صفحات مارپیچ عضلات قرار دارد. در هنگامی که یک بیمار مبتلا به آسم، مواد تحریک کننده ای مثل گرده گیاهان را استنشاق می کند، این عضلات منقبض می شوند.
سه فرآیند مجزا وجود دارد که منجر به تنگ شدن مجاری هوایی و بروز تنگی نفس همراه خس خس میشوند. اول، لایه زیرمخاطی در مجاری هوایی متورم میشود. دوم، سلولهایی که در مخاط وجود دارند مقدار بیشتری موکوس ترشح می کنند و سوم، عضلات منقبض می گردند.
در نتیجه این سه فرآیند، مجاری هوایی تنگ و باریک می شوند و سبب می گردد که هوا به سختی بتواند وارد و خارج ریه ها شود.در این حالت تنگی نفس همراه با خس خس ایجاد می گردد. انواع مختلف درمانهایی که برای آسم ایجاد شده است، هر یک به یکی از این سه فرآیند حمله می کند تا از تنگ شدن مجاری هوایی جلوگیری نماید.
در بیماری آسم، علایم بیماری ممکن است بدون هیچگونه دلیل واضحی رخ دهند و یا اینکه ممکن است در اثر مواجه شدن شخص با عوامل برانگیزاننده ای مثل گرده گیاهان در تابستان ایجاد شود. به همین طریق هم، مجاری هوایی می توانند از حالت تنگ شدن به حالت طبیعی برگردند بدون اینکه دارویی مصرف شود (به طور خودبخودی) و یا اینکه از یک داروی تسکین دهنده استفاده شود.
پنج اقدام درمانی در آسم
اقدام 1: استفاده گهگاهی از اسپری های گشادکننده برونش ها (برونکودیلاتور) مثل اسپری سالبوتامول. استفاده از این دارو به تنهایی فقط در آسم های خفیف توصیه میشوند.
اقدام2: استفاده منظم از داروی ضدآلرژیک اسپری کرومولین سدیم. اگر حملات آسم شما به صورت مکرر و منظم رخ می دهند، استفاده از این دارو بسیار مناسب میباشد.
اقدام3: استفاده از اسپری های کورتون دار مثل بکلومتازون در صورتی که درمان با داروی ضدآلرژیک موثر واقع نشود می تواند بسیار سودمند باشد. گاهی اوقات جمع شدن این اسپری در پشت گلو منجر به ایجاد قارچی بنام کاندیدیازیس (برفک) میشود. در این حالت گلو درد ایجاد شده و گاهی اوقات صدا ضعیف میشود. بهترین راه برای جلوگیری از این وضعیت، مسواک زدن و غرغره کردن بعد از استفاده از این اسپری ها میباشد.
اقدام 4: در صورتی که با انجام 3 اقدام فوق نتوان آسم را کنترل کرد باید به مقدار استفاده از اسپری های کورتون دار اضافه کرد. استفاده زیاد از اسپری های کورتون دار باعث میشود که مقدار قابل توجهی کورتون وارد خون شود و عوارض جانبی آن ظاهر گردد. بخاطر داشته باشید که به محض اینکه آسم شما تحت کنترل قرار گرفت از مقدار استفاده از این اسپری های کورتون دار کم نمایید.
اقدام 5: استفاده از قرصهای کورتون مثل پردنیزولون. این یک درمان اورژانس در حملات شدید آسم می باشد. قرصهای پردنیزولون در صورتی که روزانه بیش از 15 میلی گرم برای مدت طولانی مصرف شوند باعث بروز عوارض جانبی می گردند. این عوارض شامل سوءهاضمه، نازک شدن و کبودی پوست، از بین رفتن عضلات و نازک شدن استخوانها می باشند. با این حال استفاده کوتاه مدت برای چندین هفته از این قرصها احتمال کمی دارد که ایجاد عوارض جانبی نماید.
تفاوت های جغرافیایی افراد مبتلا به آسم
در بعضی از مناطق بریتانیا، تعداد افراد مبتلا به آسم بیشتر از بعضی مناطق دیگر آن است. گرچه این تفاوت آنقدر نیست که در بیماری برونشیت حاد دیده میشود (این بیماری در مناطق شمالی بریتانیا بسیار شایعتر از مناطق جنوبی است). با وجود اینکه تفاوت مبتلایان به آسم در مناطق مختلف بریتانیا چندان زیاد نمی باشد، اما تفاوتهای زیادی در تعداد افراد مبتلا به آسم در قسمتهای مختلف جهان وجود دارد. بیماری آسم در اسکیموها و سیاهپوستان آفریقایی که در روستاها زندگی می کنند اصلاً دیده نمیشود و یا خیلی کمیاب است اما در جزایر کارولین غربی، تقریباً نیمی از اهالی آن دچار آسم هستند.
پاییز ، فصلی مناسب برای معالجه آسم
انجمن پزشکان آلمان اعلام کرد بهترین زمان برای معالجه کودکان دارای تنگی نفس و آسم ، فصل پاییز است. به نوشته الجزیره، پزشکان توصیه می کنند حساسیت های خارجی کودکان خود را از سن پنج سالگی کاهش دهید. آن ها افزودند: برای جلوگیری از تنگی نفس خفیف و معالجه زودهنگام آن ، پاییز را انتخاب کنید چرا که در این فصل گرده افشانی گیاهان انجام نمی شود. محققان با بررسی 350 کودک حساس به گرده های گیاهان ، دریافتند آن ها وقتی تحت مراقبت ویژه قرار می گیرند ، کمتر به آسم مبتلا می شوند.
درمان آسم در افراد مسن
درمان آسم در افراد مسن و سالخورده همانند درمان اسم در افراد جوانتر می باشد و همان اقدامات را باید در این افراد نیز انجام داد. تنها مشکلی که در این افراد وجود دارد این است که افراد سالخورده بخوی نمی توانند از اسپری های معمولی استفاده نمایند. به همین دلیل اسپری های مختلفی که برای این افراد مناسب تر است ساخته شده است. از آنجایی که افراد سالخورده اغلب بیماریهای دیگری نیز دارند که مجبورند روزانه چندین دارو مصرف نمایند، ممکن است در مصرف داروهای آسم خود دچار اشتباه شده و مصرف آنها را فراموش نمایند.
عوارض جانبی هر دارویی در افراد سالخورده، بسیار شایعتر از دیگران است. در آسم های شدیدتر، عوارض جانبی قرصهای استروئیدی (کورتون دار) می تواند بسیار شدید باشد. این عوارض جانبی عبارتند از: پوکی استخوان و تغییراتی در پوست (پوست نازک شده و با برخوردهای جزئی دچار کبودی میشود).
بیمارانی که از مقادیر زیاد اسپری های استروئیدی استفاده می کنند (بیشتر از 1500 میکروگرم در روز) می توانند همچنین دچار این تغییرات پوستی شوند اما البته به میزان خیلی کمتری.
آسمی که در سنین بالا شروع میشود به احتمال زیاد تا آخر عمر همراه بیمار خواهد بود و او را رها نخواهد کرد. گرچه شدت آن لزوماً افزایش نخواهد یافت و درمان مناسب و خوب آن، به کنترل خیلی موثر علایم آن منجر خواهد شد.
هر بیماری، هدفها یا نیازهای خودش را دارد. بعضی از بیماران سالخورده فقط می خواهند قادر باشند که در باغ قدم زده و کارهای جزئی را انجام دهند که در صورت عدم درمان آسمشان، ممکن است نتوانند همین کار ساده را هم انجام دهند. بعضی دیگر از آنها ممکن است بخواهند که پیاده روی بیشتری کرده و برای خرید به فروشگاه بروند. بنابراین موفقیت در درمان این افراد، بستگی به هدف و کاری دارد که می خواهند انجام دهند.
لزومی ندارد که بی جهت مقدار اسپری های آنها را افزایش دهیم تا به بهبودی بیشتری دست یابیم، فقط کافی است که این افراد بتوانند کار خود را به راحتی انجام داده و به هدف خود دست پیدا کنند