پنجمین اجلاس سران آمریکا که در 18 و 19 آوریل (29 و 30 فروردین) در شهر <پورت آف اسپین>، در جزیره ترینیداد و توباگو، با شرکت سی و چهار کشور (همه کشورهای منطقه به استثنای کوبا) برگزار شد، یک همایش استثنایی بود.‌

پس از دیدار ماردل پلاتا (آرژانتین) در نوامبر 2005 که در جریان آن هزاران تظاهرکننده، جرج بوش را مورد توهین قرار دادند و اختلافات شدیدی هم میان کشورهای عضو پدید آمد، همه با بی‌صبری منتظر اولین همایش آمریکای لاتین با باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا بودند.

در این زمینه تقریبا انتظارات برآورده شد، حکومت جدید آمریکا، آشکارا با استکبار و عملیات مداخله‌گرانه دوران بوش قطع ارتباط کرده بود.

محیط کنفرانس و همچنین ارتباطات حتی با کشورهایی مانند ونزوئلا، بولیوی و اکوادور صمیمانه بود.

سخنان هوگو چاوز در زمینه برقراری روابط دیپلماتیک با واشنگتن که از سپتامبر 2008، در نشان‌دادن همبستگی با بولیوی، به حالت تعلیق درآمده بود، بیادماندنی خواهد بود. بولیوی خود نیز سفیر آمریکا را به خاطر روابطی که با مخالفان دولت داشت، اخراج کرده بود.

معهذا، علیرغم توجهات لطف‌آمیزی که از هر سو نسبت به مستاجر جدید کاخ سفید نشان داده می‌شد، باز هم ابرقدرت اول جهان نتوانست برنامه‌های خود را بر کنفرانس تحمیل کند.کوبا، تنها کشوری که در نشست حضور نیافت، در واقع کاملا حاضر بود. همه کشورهای آمریکای لاتین، حتی قبل از اجلاس سران، بر اهمیت عادی‌سازی روابط میان آمریکا و کوبا اصرار کرده بودند. اوباما آگاه از اهمیت این درخواست در جهت پیشبرد تلاش‌هایش برای <شکستن یخ‌ها> از 13 آوریل سعی داشت با اعلام لغو محدودیت‌های مربوط به سفرها و انتقال پول از سوی کوبایی‌های آمریکایی به کشور اصلی‌شان، موانع را از سر راه بردارد و بدین ترتیب تدابیر متخذه توسط بوش در سال 2004 را لغو کند. ولی در عین حال، بنظر نمی‌رسد که اوباما هنوز آماده لغو تحریم اقتصادی، بازرگانی و مالی تحمیلی به کوبا از سال 1962 باشد.

از 16 آوریل (تاریخ سالگرد پیاده‌شدن نیروهای آمریکا در خلیج خوک‌ها در 1961) کشورهای گروه <جایگزین بولیوار برای مردم آمریکای ما> (1) با نشان دادن همبستگی خود با هاوانا، در کومانا (ونزوئلا) گرد آمدند تا راهبرد مشترک خود را در مقابل طرح بیانیه نهایی، که از دو سال قبل در حال تهیه بود و اغلب آن را ناکافی و غیرقابل پذیرش می‌دانستند، تعیین کنند. از سوی دیگر آنها (به همراه اکوادور) در همین گردهمایی، سیستم واحد پولی (جهت پرداخت وجه شکر) را برای رهایی از نقش برتر دلار تصویب کردند و به اجرا هم گذاشتند.‌

در حقیقت، در مورد سند نهایی اجلاس سران آمریکا یا <بیانیه تعهدات پورت آف اسپین> هیچ اجماعی وجود نداشت. اعضاء <جایگزین بولیوار برای مردم آمریکای ما> با پشتیبانی یک پارچه همه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب از امضاء متنی که در آن لغو تحریم کوبا درخواست نشده بود، خودداری کردند.

روسای جمهوری کشورهای شرکت‌کننده، مراسم امضاء بیانیه نهایی را لغو کردند و برای حفظ ظاهر، متن بیانیه تنها توسط <پاتریک مانینگ> نخست‌وزیر کشور میزبان که در عین حال رئیس اجلاس سران بود، پاراف شد.

موضوعات مورداختلاف دیگر نیز که معمولا ناظران درباره آنها سکوت اختیار می‌کنند، توجیه‌گر این وضعیت هستند: نبود چشم‌انداز روشن در مورد بحران اقتصادی و مالی که به گفته لویز ایناسیولولا داسیلوا، رئیس جمهوری برزیل توسط <بانکداران چشم آبی> ایجاد شده است. از دیدگاه کشورهای عضو <جایگزین بولیوار برای مردم آمریکای ما> این، امتناع از سپردن امتیاز تصمیم‌گیری درباره قضایای مهم دنیا به همایش 20 کشور صنعتی بزرگ جهان است.

<سلسوآ موریم> وزیر امور خارجه برزیل در مراسم پایانی اجلاس سران آمریکا اطمینان داد که رئیس‌جمهور <لولا> عقیده دارد که <تصور اجلاس مجدد سران آمریکا بدون حضور کوبا بسیار مشکل است.>

البته پس از آنکه واشنگتن تدابیری در جهت کاستن از فشار تحریم‌ها بر کوبا اتخاذ کرد، آمریکا گویا چنین تصور می‌کند که اینک توپ در زمین کوبا است. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در 16 آوریل (27 فروردین) خواستار آن شد که کوبا در قبال این امتیاز آمریکا عکس‌العمل نشان دهد. زندانیان سیاسی را آزاد کند، اجازه دهد که اخبار و اطلاعات جریان آزاد داشته باشند و آزادی گردهمایی هم تضمین شود. رئیس‌جمهور رائول کاسترو نیز در هاوانا اعلام کرد که کوبا آماده مذاکره با آمریکا <در یک سرزمین بی‌طرف، با حقوق برابر و بدون قید و شرط است.>

در واقع امر، اوباما هم در این امور دست چندان بازی ندارد. تعلیق تحریم‌ها، زیر فشار تبعیدی‌های تضعیف‌شده ولی هنوز زنده کوبا، موجب بحث و گفتگوی زیادی در کنگره شد. البته روابط دو کشور هم نمی‌تواند از امروز به فردا این همه تغییر پیدا کند. از سوی دیگر هاوانا مایل نیست که حوادث و رویدادها با شتاب و تعجیل انجام گیرند.

در این میان درخواست مجموع کشورهای آمریکای لاتین (از جمله کوبا) کاملا مشروع است: آمریکا باید تحریم‌ها را به <فوریت، به طور یکجانبه و بدون قید و شرط> لغو کند. در این قضیه، با اینکه جنگ سرد از مدتها قبل خاتمه یافته، تجاوز و پرخاشگری همیشه از سوی کاخ سفید بوده است. 17 قطعنامه متوالی از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسیده که در همه آنها تحریم هاوانا توسط واشنگتن، محکوم شده‌اند. و اما اراده خدشه‌ناپذیر دولت آمریکا برای وادارساختن کوبا به انصراف از نظام سیاسی خود، که به نام <حقوق بشر> انجام می‌گیرد - بدون توجه به عقاید هاوانا - همه را به خنده می‌اندازد: چین، نظامی تک حزبی است که بر نشر اطلاعات کنترل کامل دارد و در سال 2006 یکهزار و ده اعدام انجام داده، اما اینک به تامین‌کننده اصلی بخش اعظم کسر بودجه آمریکا تبدیل شده است!‌

‌(1) بولیوی، کوبا، دومینیکن، هندوراس، نیکاراگوئه و ونزوئلا.

دسته ها : سیاست
جمعه 1388/2/25 11:43
X