معاهده سوات ; گسترش دامنه نفوذ طالبان

رئیس جمهور پاکستان سرانجام پس از مدت ها مقاومت توافقنامه واگذاری حکومت بر دره سوات به نیروهای طالبان را امضا کرد. « آصف علی زردایی » رئیس جمهور پاکستان پس از فشارهای هم حزبی های خود و قانونگذاران پاکستانی اواخر روز دوشنبه گذشته در راستای برقراری صلح در « دره سوات » معاهده ای را با طالبان امضا کرد.
رییس جمهوری پاکستان با امضای معاهده صلح درمنطقه سوات و مالاکند به برقراری دادگاههای شریعت در این منطقه رسمیت داد و بطور عملی اجرای قوانین قضایی محلی از سوی طالبان را مجاز اعلام کرد. پیش از امضای موافقت نامه صلح سوات مجلس ملی پاکستان با این معاهده ـ بین دولت ایالتی سرحد با گروه طالبان محلی در منطقه سوات ـ موافقت کرده بود. آصف علی زرداری پیشتر با امضای این معاهده مخالفت کرده بود اما درنهایت وی به انتخاب نهایی خود اقدام کرد.
سیدیوسف رضا گیلانی نخست وزیر پاکستان عصر دوشنبه در نشست مشترک با نمایندگان مجلس ملی اعلام کرده بود دولت فدرال و مجلس ملی به تعهدات و اقدام های صلح جویانه دولت ایالتی سرحد احترام می گذارد و موافق برقراری دادگاههای شریعت در سوات و مالاکند است . پیشتر مسلم خان سخنگوی طالبان سوات به نمایندگان پارلمان درباره مخالفت با توافقنامه صلح سوات هشدار داده و اعلام کرده بود آن دسته از نمایندگان پارلمان که از توافقنامه صلح حمایت نکنند مرتد تلقی خواهند شد.
تاخیر در امضای معاهده صلح از سوی دولت فدرال فشارهای زیادی متوجه زرداری کرد. وی از سوی آمریکا و دیگر کشورهای غربی به شدت تحت فشار بود و بارها اعلام کرد که به هیچ وجه اجازه نخواهد داد قوانین قضایی محلی در سوات و مالاکند اجرایی شود. منتقدان غربی و پاکستانی این توافقنامه اعلام کرده بودند چنین توافقنامه ای به معنای تسلیم دولت پاکستان در برابر شبه نظامیان درسوات و دیگر مناطق قبایلی محسوب می شود.
تعزیر دختر نوجوان از سوی طالبان در سوات و پخش تصاویر آن در شبکه های خبری محلی و جهانی بهانه خوبی برای رییس جمهوری پاکستان بود تا بیش از گذشته به دوری از راهبرد گیلانی برای برقراری صلح در سوات فکر کند.
صوفی محمد نماینده اصلی طالبان در مذاکرات صلح با دولت ایالتی سرحد نیز هفته گذشته نیز در اعتراض به تاخیر در رسمی شدن صلح در سوات این منطقه را ترک کرده بود. وی پنجشنبه گذشته اعلام کرده بود با توجه به رفتار متناقض دولت فدرال و تهمت های بسیاری که متوجه گروه تحریک شریعت شده قرارداد صلح در این منطقه پایان یافته اعلام می شود.
صوفی محمد در جمع خبرنگاران افزوده بود که بر اساس موافقت اولیه قرار بود دولت فدرال و رییس جمهوری معاهده صلح بین دولت ایالتی و گروه تحریک شریعت را امضا کنند اما با وجود حسن نیت ما این اتفاق تاکنون رخ نداده است . وی با انتقاد از زرداری تصریح کرده بود : رییس جمهوری پاکستان گویا مایل نیست صلح در سوات محقق شود.
موافقت نامه صلح در چهارم اسفند 1387 بین طالبان محلی سوات به نمایندگی صوفی محمد و دولت ایالتی سرحد به صورت موقت امضا شده بود. بر اساس بند دوم این موافقتنامه دادگاههای شریعت تحت نظر مولانا فضل الله رهبر تحریک طالبان در سوات برپا خواهد شد و همه قوانین جاری مغایر با شریعت اسلامی در سوات و مالاکند لغو و به جای آن قوانین اسلامی اجرا می گردد صوفی محمد تاکید کرده بود که تحریک شریعت برای برقراری نظم و آرامش در سوات تلاش خواهد کرد.
بوسف رضا گیلانی درباره موافقتنامه صلح در سوات تاکید کرده بود برقراری صلح امنیت و توسعه همه جانبه در سوات و مالاکند راهبرد اصلی دولت فدرال و ایالتی محسوب می شود اما اختلاف دیدگاه بین زرداری و نخست وزیر مشهود بود.
رییس جمهوری پاکستان برای خارج شدن از فشاری که آمریکایی ها و غربی ها مسبب آن بودند تلاش کرد با ارجاع پیش نویس صلح دولتی ایالتی سرحد و طالبان سوات به مجلس ملی این پرونده را به پارلمان واگذار کند ـ به امید مخالفت ـ اما موافقت اکثریت پارلمان با این پیش نویس وی را به امضای صلح مجبور کرد. زرداری همچنین از سوی احزاب ائتلافی نیز به خروج از دولت تهدید شده بود چنانکه دولت ایالتی سرحد که هم اکنون در اختیار حزب عوامی ملی (اسفندیار ولی خان ) قرار دارد تاکید کرد وضعیت سوات و مالاکند به شدت بحرانی است و در صورتی که رییس جمهوری به امتناع از امضای این موافقت نامه ادامه دهد مجبور می شود از دولت خارج شود. حزب عوامی ملی تاکید کرده بود نظام حقوقی اسلامی مدتها است که درخواست مردم محلی منطقه سوات است و این نظام حقوقی بهترین گزینه برای پایان دادن به خشونتها در منطقه محسوب می شود.
انگیزه های اسلام آباد
امضای معاهده صلح در سوات از سوی رئیس جمهوری پاکستان می تواند در چارچوب دو مفروض ارزیابی شود : 1 ـ برخی از تحلیل گران معتقدند امضای معاهده صلح در سوات از سوی رئیس جمهوری با کمک های مالی آمریکا که به تازگی از سوی دولت اوباما به جدی بودن دولت اسلام آباد در مبارزه با تروریسم مشروط شده بی ارتباط نیست . به عبارت دیگر زرداری تا پیش از اطمینان از رفتار جدید آمریکا با پاکستان تلاش می کرد آنها را با تعهدات ویژه ای مانند موافقت نکردن با صلح در سوات و برخورد شدید با طالبان ـ متقاعد کند.
ناامیدی زرداری از ارسال کمک های جدید وی را به سمت امضای نهایی صلح در سوات سوق داد تا از این طریق به آمریکا و دولت های غربی فشار وارد کند تا آنها متوجه شوند که خطر تنها متوجه دولت پاکستان نیست بلکه همه منطقه از گسترش نفوذ طالبان در این کشور متضرر می شوند. براساس این مفروض رییس جمهوری پاکستان می داند که رسمی شدن صلح در سوات و برقراری دادگاههای شریعت در داخل بدون هزینه نخواهد بود اما امیدوار است در آستانه برگزاری نشست دوستان پاکستان کمک های بیشتری برای دولتش جمع آوری کند.
نگاهی به دیدگاههای مطرح شده از سوی زرداری درباره طالبان طی دو ماه اخیر می تواند مفروض مورد اشاره را تقویت کند :
پاکستان مصمم است با استفاده از مقدورات و توانایی های خود در این جنگ پیروز شود و آمریکا هم میتواند با ارایه کمکهایی در زمینه اطلاعاتی و فن آوری اسلام آباد را در رسیدن به این پیروزی یاری دهد.
پاکستان با برخورداری از حمایت جامعه جهانی می تواند در این مبارزه شاهد پیروزی را در آغوش بگیرد.
اگر آمریکا سلاحهای لازم و همینطور گزارش های اطلاعاتی مورد نیاز اسلام آباد را در اختیارش قرار دهد پاکستان بهتر می تواند این جنگ را رهبری کند ـ اسلام آباد هرآنچه در قدرت دارد برای مبارزه با تروریسم اختصاص داده ولی پیروزی در آن چندان هم ساده نیست .
فقر و بی سوادی و جهالت در ظهور گروههای شبه نظامی و افراط گری نقش بسزایی دارند و اگر پاکستان از نظر اقتصادی بتواند نیازهای اساسی و اجتماعی مردم را برآورده و با بی سوادی هم مبارزه موثری کند جنگ با گروههای شبه نظامی و افراط گرا هم زودتر به نتیجه مطلوب خواهد رسید.
جملات بالا از اظهارات اخیر زرداری در دیدار با مقام آمریکایی استخراج شده و می تواند بخشی از اهداف دولت پاکستان در عرصه سیاست خارجی را نشان دهد.
2 ـ مساله نفوذ طالبان در شهرهای مختلف پاکستان از کراچی گرفته تا ایالت سرحد ـ فارغ از اهداف تاکتیکی دولت اسلام آباد ـ مساله ای است که ذهن دولتمردان این کشور را به خود مشغول کرده است .
برخی دیگر از تحلیلگران اعتقاد دارند موافقت زرداری با برقراری صلح رسمی در سوات بیش از آنکه به دلیل اهداف تاکتیکی (دریافت کمک های مالی از غربی ها) انجام شده باشد به نگرانی های فزاینده امنیتی بازمی گردد. هم اکنون طالبان محلی پاکستان در بیشتر نقاط ایالت سرحد بطور محسوس و نامحسوس مستقر هستند.
یوسف آفتاب خان شهردار شهر بونیر در حوالی منطقه سوات در شمال ایالت سرحد پاکستان اعلام کرده که این شهر و مناطق اطراف آن به کنترل کامل نیروهای طالبان درآمده و نیروهای پلیس از این شهر عقب نشینی کردند. به گفته وی طالبان محلی به انواع سلاحهای سبک و سنگین و خمپاره انداز مجهزند و درخیابانهای شهر بونیر گشت زنی می کنند. هفته گذشته گروهی از طالبان محلی که کنترل قسمتی از شهر بونیر را بدست گرفته بودند با غیر اسلامی خواندن زیارتگاههای عرفا یکی از زیارتگاههای معروف این شهر را پلمپ کردند. در واقع طالبان محلی پس از انعقاد توافقنامه صلح با دولت محلی در ایالت سرحد در منطقه سوات بسیار تقویت شده و دولت فدرال دیگر کنترل چندانی در این مناطق ندارد.
برقراری صلح در سوات بیش از آنکه به اهداف تاکتیکی دولت فدرال کمک کند به گسترش نفوذ طالبان در شهرهای مختلف این کشور منجر خواهد شد و بعید نیست همانطور که در افغانستان شاهد تغییراتی در برخورد با طالبان ایجاد شده در پاکستان نیز این تغییرات بتدریج و با حضور این گروه در ساختار قدرت عملی شود.
رئیس جمهوری پاکستان با امضای معاهده صلح در منطقه سوات و مالاکند به برقراری دادگاه های شریعت در این منطقه رسمیت داد و بطور عملی اجرای قوانین قضایی محلی از سوی طالبان را مجاز اعلام کرد
اگرچه معاهده صلح میان دولت ایالتی سرحد با طالبان محلی ردوبدل شده است اما یوسف رضا گیلانی نخست وزیر پاکستان اعلام کرده بود دولت فدرال و مجلس ملی به تعهدات دولت ایالتی سرحد پایبند خواهد بود و موافق برقراری دادگاه های شریعت در سوات و مالاکند است
منتقدان غری و برخی احزاب پاکستانی بر این اعتقادند که امضای چنین توافقنامه ای به معنای تسلیم دولت پاکستان در برابر شبه نظامیان طالبان در سوات و دیگر مناطق قبایلی محسوب می شود
امضای معاهده صلح سوات بیش از آنکه به اهداف تاکتیکی دولت فدرال کمک کند به گسترش نفوذ طالبان در شهرهای مختلف این کشور منجر خواهد شد و بعید نیست همانطور که در افغانستان شاهد تغییراتی در نحوه برخورد با طالبان ایجاد شده در پاکستان نیز این تغییرات بتدریج با حضور این گروه در ساختار قدرت عملی شود

(0) نظر

دسته ها : سیاست

پنج شنبه 1388/2/3 20:31