امام موسی صدر، سال 1307ه.ش در بیت روحانیت و مرجعیت در محله عشقعلی شهر قم در یک منزل اجاره ای چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر یکی ازمراجع معظم تقلید وقت بود. خاندان شریف صدر ازتبار پاک پیشوای هفتم شیعیان، امام موسی کاظم(ع) و از سلسله سادات علوی به شمار می آیند. این نسل نور، از قرون متمادی در 2 سلسله صدر و شرف الدین امتداد یافت و از میان آن ها شخصیت های بزرگ علمی، سیاسی ، اجتماعی پا به عرصه وجود گذاشتند که هر یک درایران، عراق و لبنان طلایه دار علم و دانش و جهاد و هدایت شدند . مادرش بی بی صفیه نیز از سلاله پاک پیامبر است، چرا که او دختر عالم مجاهد مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی است که تبارشان با 28 واسطه به امام حسن مجتبی(ع( گره می خورد. امام موسی صدر دوره ابتدایی و متوسطه را در دبستان حیات سپری نمود. 

تحصیلات حوزوی و دانشگاهی

آیت الله سید موسی صدر پس از اتمام سیکل اول و بخش مقدمات علوم حوزوی، درخرداد سال1322 رسماً به حوزه علمیه قم پیوست و طی مدتی کوتاه، ضمن بهره گیری از محضر حضرات آیات سید محمد باقر سلطانی طباطبایی، شیخ عبدالجواد جبل عاملی، امام خمینی و سید محمد محقق داماد، دروس دوره سطح را به پایان رسانید. وی از ابتدای بهار سال 1326 وارد مرحله درس خارج گردید و تا اواخر پاییز سال 1338، یعنی قریب 13 سال تمام، از مدرسین بزرگ حوزه های علمیه قم و نجف کسب فیض نمود. اساتید اصلی دروس خارج ایشان در قم، حضرات آیات سید حسین طباطبایی بروجردی، محقق داماد، صدر و سید محمد حجت و در نجف، حضرات آیات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین حلی و شیخ مرتضی آل یاسین بودند. امام موسی صدر دروس فلسفی را نزد حضرات آیات سید رضا صدر و علامه سید محمد حسین طباطبایی در قم و نزد آیت الله شیخ صدرا بادکوبه ای در نجف فرا گرفت.دوستان اصلی هم بحث امام موسی صدر را در قم، حضرات آیات سید موسی شبیری زنجانی، سید مهدی روحانی، شهید دکتر بهشتی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و شیخ ناصر مکارم شیرازی و در نجف آیت الله شهید سیدمحمد باقر صدر تشکیل می دادند. امام موسی صدر در طول زندگی حوزوی خود شاگردان برجسته ای را تربیت کرده است. معروفترین آنان در ایران آیت الله شیخ یوسف صانعی از مراجع معظم امروز و در لبنان شهید سید عباس موسوی دبیر کل سابق حزب الله هستند. امام موسی صدر درکنار تحصیلات حوزوی، دروس دبیرستان خود را به اتمام رساند، در سال 1329 به عنوان اولین دانشجوی روحانی در رشته " حقوق دراقتصاد" به دانشگاه تهران وارد و در سال 1332 از آن فارغ التحصیل گردید. امام موسی صدر قبل از عزیمت به نجف اشرف، از سوی علامه طباطبایی مسئولیت نظارت بر نشریه" انجمن تعلیمات دینی" را بر عهده گرفت. وی همزمان با تحصیل درحوزه علمیه نجف، به عضویت هیات امناء جمعیت " منتدی النشر" در آمد و پس از بازگشت به قم ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسئولیت سردبیری مجله تازه تاسیس" مکتب اسلام" را عهده دار گردید. از مهمترین اقدامات امام موسی صدر در آخرین سال اقامت در شهر قم، تدوین طرحی گسترده جهت اصلاح نظام آموزشی حوزه علمیه بود که با همفکری حضرات آیات دکتر بهشتی، مکارم شیرازی و برخی دیگر از بزرگان امروز صورت پذیرفت.

هجرت به لبنان: اهداف و فعالیت ها

امام موسی صدر در اواخر سال 1338 و به دنبال توصیه های حضرات آیات بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل یاسین، وصیت مرحوم آیت الله سید عبدالحسین شرف الدین رهبر متوفی شیعیان لبنان را لبیک گفته و به عنوان جانشین آن مرحوم، سرزمین مادری خود ایران را به سوی لبنان ترک نمود. اصلاح شئون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان آن روز لبنان از یکسو و استفاده از ظرفیت های منحصر به فرد لبنان جهت نمایاندن چهره عاقل ، عادل، انساندوست و سازگار با زمان مکتب اهل بیت به جهان از سوی دیگر، اهداف اصلی این هجرت را تشکیل می داد.این در حالی بود که مردم لبنان به رغم داشتن تاریخ و فرهنگ غنی اسلامی در اثر نفوذ استعمار فرانسه از هویت اصیل اسلامی خویش، بیگانه وبه یک ملت حقیر و ضعیف تبدیل شده بودند، به طوری که جوانان لبنانی، مسلمان بودن خود را کتمان می کردند و برای جبران این خلاء،مرده های خود را در قبرستان های مسیحیان دفن می نمودند و به گروههای چپ و راست گرایش شدید داشتند.با یک دهه تلاش شبانه روزی و طاقت فرسای امام موسی صدر در لبنان، تحول عظیمی از نظر فرهنگی، دینی و سیاسی دراین کشور پدید آمد. مسلمانان و شیعیان به هویت اسلامی و شیعی خود روی آوردند، مسلمان بودن و شیعه شدن، مایه عزت و افتخار شد. علاوه بر مسلمانان شیعه و سنی، مسیحیان نیز شیفته و شیدای امام موسی شدند چنان که جوانان مسیحی، هنگام ازدواج به حضورش می شتافتند و از وی درخواست می کردند تا عقد ازدواج آنها را، او جاری سازد و به این نیز افتخار می کردند. او علاوه بر این که در جبهه لبنان و فلسطین، شیعه، سنی و مسیحی را بر ضد دشمن مشترک، اسرائیل غاصب، متحد و بسیج کرد،می رفت تا در سطح جهانی، کشورهای اسلامی، عربی را نیز به این مرحله از رشد، شکوفایی وبالندگی برساند که دراین مقطع،دشمنان اسلام احساس خطر جدی کردند و در یک توطئه مشترک و حساب شده با همکاری برخی ایادی خود در منطقه، وجود پر برکت او را از امت اسلامی گرفتند. بدین ترتیب امام موسی صدر در نهم شهریور 1357 در کشور لیبی در حالی که میهمان قذافی بود، به طور غیر منتظره ناپدید شد.ربوده شدنامام موسی صدر در 3 شهریور سال 1357 و درآخرن مرحله از سفر دوره ای خود به برخی کشورهای عربی، بنابر دعوت رسمی معمر قذافی به کشور لیبی وارد و در روز 9 شهریور درآنجا ربوده گردید. رژیم لیبی در 27 شهریور 1357 و به دنبال التهاب فوق العاده مردم لبنان، حوزه های علمیه و مطبوعات منطقه با انتشار بیانه ای رسماً اعلان نمود که امام موسی صدر و دو همراه ایشان با پرواز شماره 881 مورخ 9 شهریور هواپیمایی آلیتالیا، طرابلس را به سوی رم ترک کرده                                                       

            مسئولیت رژیم لیبی

کمیته تحقیق دولت لبنان پس از یک ماه تحقیق و بررسی اسناد و مدارک ذیربط درکشورهای لیبی و ایتالیا، در مهر 1357 به دولت متبوع خود گزارش نمود که امام صدر و دو همراه وی نه تنها به رم نرسیده اند بلکه در تاریخ مقرر و با پرواز نام برده شده در بیانیه رژیم نیز خاک طرابلس را ترک نکرده اند. قاضی تحقیق دادستانی شهر رم در خرداد 1358 با صدور حکمی اعلام کرد که امام موسی صدر و دو همراه وی نه تنها از هیچ طریقی وارد خاک ایتالیا نشده اند، بلکه با پرواز شماره 881 مورخ 9 شهریور 1357 شرکت آلیتالیا نیز خاک لیبی را ترک نکرده اند.در این میان قرائن متعددی حکایت از آن دارند که امام موسی صدر همچنان در قید حیات بوده و چون برخی دیگر از علمای اسلامی، شرایط زندان حبس ابد را می گذراند. آخرین خبری که در 13 اردیبهشت 1380 توسط سایت «جبهه نجات ملی لیبی» بر روی شبکه جهانی اینترنت منعکس گردید،مدعی آن است که امام موسی صدر در اواخر سال 1376 توسط برخی زندانیان زندان ابوسلیم شهر طرابلس مشاهده گردید، و اندکی پیش از ماه رمضان گذشته به مکانی دیگر انتقال یافته است.

وصیت شهید چمران به امام موسی صدر

وصیت می کنم به کسی که او را بیش از حد دوست دارم. به معبود من به معشوق من، به امام موسی صدر، کسی که او را مظهر علی می دانم، کسی او را وارث حسین می خوانم کسی که رمز طایفه شیعه و افتخار آن و نماینده 1400 سال درد و غم و حرمان و مبارزه و سر سختی و حق طلبی و بالاخره شهادت است،این جملات مطلع وصیت نامه عاشقانه ای است از دکتر مصطفی چمران به امام موسی صدر که از لابه لای اوراق شخصی اش به جا مانده در جنوب لبنان یافت شده است.