وي در آستانه 73 سالگي با تريبون نماز جمعه وداع مي کند تا به گفته خودش به نسل جوان ميدان دهد. در آستانه سالروز اقامه اولين نماز جمعه تهران با او که در تمامي اين 28 سال ، «بلال انقلاب» بوده است به گفتگو مي نشينيم:

آقاي مرتضايي فر! شما را بيشتر با عنوان وزير شعار مي شناسند. چه کسي شما را به اين عنوان معرفي کرد؟

آيت الله توسلي يک بار مرا ديدند و فرمودند آقاي مرتضايي فر خبر داري وزير شعار شده اي؟ با تعجب پرسيدم چطور؟ گفتند ديروز امام از حاج احمد آقا حال شما را پرسيدند که حاج احمد آقا فرمودند وزير شعار را مي فرماييد که امام خنديدند و از آنجا بود که اين موضوع سراسري شد و به خاطر نفس گرم امام (ره)، بدون اين که کسي تبليغ کند، همه جا به من وزير شعار مي گويند.

آقاي مرتضايي فر چه شد که در نماز جمعه مشغول به فعاليت شديد؟

از کوچکي به مجريگري علاقه داشتم. کلاس چهارم بودم که به خاطر علاقه و استعدادم مسوولان مدرسه من را براي قرائت قرآن در صف انتخاب کردند. به قرآن علاقه مند بودم و در کلاسهايي شرکت مي کردم. استاد قرآنم آقاي شريفي بودند که مرا با تجويد و کلاسهاي قرائت آشنا کردند. بعدها در مجالسي که در مسجد هدايت و لاله زار تشکيل مي شد پيش از سخنراني آيت الله طالقاني ، آيت الله مطهري و برخي ديگر از بزرگان ، چند آيه قرآن مي خواندم و گاه جلسه را اداره مي کردم. اين سابقه اي که آيت الله طالقاني از من در مجريگري سراغ داشتند زمينه ساز حضورم به عنوان مجري نماز جمعه شد.

با آيت الله طالقاني چگونه آشنا شده بوديد؟

مسجد هدايت ، مرکز فعاليت آيت الله طالقاني بود که امامت آن را نيز به عهده داشتند. معمولا از مغازه که نزديک مسجد بود مي رفتم اذان مي گفتم. آن موقع از بهترين قاريان قرآن بودم (با فروتني مي گويد البته الان نه) و در بهترين برنامه ها از من دعوت مي کردند و از طرف آيت الله طالقاني دعوت به همکاري شدم.

علت انتخاب آيت الله طالقاني به امامت جمعه تهران چه بود؟

آقاي طالقاني يک روحاني مبارز و روشنفکر بود که سالها زندان کشيده و مورد توجه امام و مردم بود. پس از پيروزي انقلاب اسلامي خدمت امام رفتند و عرض کردند الحمدلله حضرتعالي در راس حکومت اسلامي هستيد و جا دارد نماز جمعه اقامه شود. امام هم فرموده بودند از همين هفته خودتان بخوانيد. شفاهي فرمودند و حکم ندادند. ايشان هم چهارشنبه در مصاحبه اي به مردم اعلام فرمودند که اين جمعه در دانشگاه تهران نماز جمعه برگزار مي شود. حتي يکي از دلايل زندان رفتن ايشان در زمان طاغوت ، به خاطر مطلبي بود که درباره نماز جمعه بيان کرده بودند. ظهر جمعه ماه مبارک رمضان بود و ايشان در آن سال ، ممنوع المنبر بودند. بعد از نماز فرمودند: «به من گفته اند که سخنراني نکنم. من هم سخنراني نمي کنم. گفته اند تفسير هم نگوييد. منبر هم نرويد ما هم نمي رويم ، ولي مساله که مي توانيم بگوييم.گفتند چون امروز جمعه است ، مي خواهم مساله نماز جمعه را بيان کنم.»

ايشان از طرح اين مساله ، يک هدف سياسي را دنبال مي کردند. پرسش خود را اين طور مطرح کردند که علت چيست که در تمام جهان اسلام ، نماز جمعه اقامه مي شود، ولي شيعه نماز جمعه را اقامه نمي کند. حال آن که سوره اي به نام جمعه در قرآن آمده و تمام فرقه هاي اسلامي هم اقامه نماز جمعه دارند. ايشان در جمعه اول ماه رمضان اين موضوع را مطرح کردند و پاسخ ايشان به همراه توضيحات مفصل ، در ديگر جمعه هاي ماه رمضان ادامه داشت تا اين که در جمعه آخر ماه ، علت اصلي را به اين شکل مطرح کردند که اقامه نماز جمعه از نظر تشيع 3 حالت دارد: اول اين که امام معصوم حاضر و ظاهر باشد. خودش امام جمعه مي شود و مردم هم اقتدا مي کنند. دوم اين که امام معصوم کسي را انتخاب کرده باشد و حالت سوم اين است که اگر 2 موضوع اول نبود، رئيس حکومت بايد عادل باشد و او امام جمعه را تعيين کند. امام زمان (عج) که در غيبت هستند، طبعا وقتي ظاهر نيستند، کسي را هم انتخاب نکرده اند. رئيس حکومت هم عادل نيست.

به اين علت است که ما نمازجمعه نداريم. به اين شکل به طور رسمي اعلام کردند که شاه عادل نيست. همان شب بود که به منزل ايشان ريختند و بازداشتشان کردند.

اين تکبيرهاي نماز جمعه ها از کجا آمده است؟

وقتي زمزمه بازگشت امام به ايران مطرح شد از سوي کميته استقبال مرا براي اجرا و شعارها انتخاب کردند. زمان سخنراني پرشور امام (ره) در بهشت زهرا، در مردم نيز نشاط و شعف خاصي پديد آمده بود. صحبت هاي امام (ره) به اينجا رسيد که ايشان فرمودند: «من تو دهن اين دولت مي زنم. من دولت تعيين مي کنم ، من به پشتيباني اين ملت ، دولت تعيين مي کنم.»

عده اي از خبرنگاران ، پايين جايگاه نشسته بودند و شروع کردند به کف زدن و مردم هم شديد به ابراز احساسات پرداختند. من هم از آنجا که خيلي احساساتي شده بودم ، دست زدم. ناگهان متوجه شدم در برابر بزرگان دست زده ام. ما در جريان مبارزه علما هرگز دست زدن نداشتيم ، بلکه براي اين که موضوعي را تاييد کنيم ، 3 بار مي گفتيم صحيح است. در آن لحظه بود که يکدفعه کلمه الله اکبر بر زبانم جاري شد و 3 بار اين کلمه را تکرار کردم. اين بود که تکبير گفتن در صحبت مسوولان از آنجا رسم شد و بحمدالله تا به امروز هم ادامه دارد.

پس از ارتحال مرحوم طالقاني بافت اجراکنندگان نماز جمعه تغيير کرد. چه شد که شما مانديد؟

عده اي شيطنت هايي کردند، ولي بزرگاني همچون شهيدان رجايي و باهنر و اسلامي سوابق سياسي من را تاييد کردند و گفتند فرد ديگري نمي تواند نماز را اداره کند و مردم نيز ايشان را دوست دارند. با حمايت اين بزرگواران حضور من به عنوان مجري ادامه يافت ؛ البته من با برخي از ياران نزديک امام در ارتباط بودم و از آنها نظر مي خواستم و راهنمايي مي گرفتم.

يکي از برجسته ترين روزهاي نماز جمعه روز انفجار بمب بود، از آن روز برايمان بگوييد.

آخرين جمعه سال 63 بود. روز پنجشنبه صدام اعلام کرده بود فردا نماز جمعه تهران را منفجر مي کنيم و اين بين مردم پيچيده بود. برخلاف معمول که جمعه آخر سال به علت گرفتاري هاي روزهاي پاياني سال کمي خلوت تر است ، جمعيت موج مي زد. حضرت آيت الله خامنه اي در حال ايراد خطبه ها بودند که انفجار صورت گرفت. موج و حرارت انفجار تا جايگاه هم رسيد، ولي خوشبختانه به ايشان آسيبي نرسيد. ايشان در عين حال اصرار داشتند به صحبت خود ادامه دهند.

من هم مي ترسيدم مبادا حادثه ادامه داشته باشد و ايشان هدف سوء قصد قرار گيرند. از ايشان خواهش کردم اندکي به کنار جايگاه بيايند تا من مردم را به آرامش دعوت کنم ؛ البته هدف ديگري هم داشتم. از قبل مي دانستم که امام خميني (ره) تمامي نمازهاي جمعه تهران را به طور مستقيم از طريق راديو گوش مي کردند. اگر مشکلي هم بود تذکر مي دادند. آن روز هم که اين اتفاق افتاد، احساس کردم الان امام (ره) گمان مي کنند که حتما براي حضرت آيت الله خامنه اي اتفاقي افتاده است. بسرعت در جايگاه قرار گرفتم و 3 بار اين جمله را بيان کردم: «لطفا توجه کنيد! رئيس محترم جمهوري اسلامي ايران ، هم اکنون به خطبه هاي عالمانه خود ادامه مي دهند» اين سخن علاوه بر اين که آرامش را به نمازگزاران برگرداند، در واقع به امام (ره) هم اين پيام را رساندم که آقا سالم هستند. چيزي که خيلي از آن روز برايم خيلي جالب است اين بود که چنين حادثه اي ، حتي در صداي آقا هم تاثيري بر جاي نگذاشت و ايشان با صلابت هميشگي و با همان عظمت ادامه خطبه ها را ايراد کردند، به گونه اي که ظاهرا هيچ اتفاقي نيفتاده است. مردم هم از جاي خود تکان نخوردند و نماز جمعه برگزار شد. در اين حادثه 14 نفر به شهادت رسيدند. بعدها خانواده شان گفتند برخي از آنها صبح به بهشت زهرا رفته و از مجروحان در بيمارستان عيادت کرده بودند و با غسل شهادت به نماز آمده بودند.

اين که امام نماز جمعه را مستقيم گوش مي کردند خيلي جالب است. هيچ گاه تذکري هم به شما داده بودند؟

بله يک بار يکي از مداحان آمده بود و شعرهايي مي خواند که ترحم برانگيز بود و از مردم گريه مي گرفت. آقاي توسلي تماس گرفتند که امام فرمودند ما مرد جنگيم و نگذاريد اين گونه اشعار خوانده شود. تذکر دادند که مداحان بايد اشعار حماسي بخوانند. بجز اين مورد به ياد ندارم تذکري داده باشند.

تهران تا به حال چند امام جمعه داشته است؟

تهران تاکنون به غير از رهبر معظم انقلاب 11 امام جمعه ديگر داشته است که به ترتيب اقامه اولين نماز حضرات آيات طالقاني ، منتظري ، موسوي اردبيلي ، هاشمي رفسنجاني ، امامي کاشاني ، رباني املشي ، يزدي ، مهدوي کني ، جنتي ، طاهري خرم آبادي و سيد احمد خاتمي هستند. شهيد آيت الله رباني املشي که توسط منافقين به شهادت رسيدند با اقامه 3 نماز جمعه کمترين و آيت الله هاشمي رفسنجاني با حدود 400 نماز جمعه بيشترين تعداد نماز جمعه تهران را اقامه کرده اند.

در اين ميان به نظر شما کدام نمازجمعه پرشورتر بود؟

همه نمازجمعه ها پرشور است. در آغاز نماز چون آيت الله طالقاني ، مبارز ديرين محبوبيت فراواني داشتند، طبيعي بود. پرشورترين نماز جمعه اولين نماز جمعه روز قدس بود که از زمين چمن تا خيابان طالقاني تا شريعتي و خيابان هاي متصل ، بلوار کشاورز و... همه مملو از جمعيت بود. شور عجيبي در مردم افتاد. به ابتکار حضرت امام و با اين کار، نماز جمعه سراسر جهان اسلام احيا شد. هم اينک هر زمان که رهبر معظم انقلاب خطبه ها را ايراد مي کنند سيل جمعيت در خيابان هاي اطراف مستقر مي شود به گونه اي که گاه رساندن صوت به آنها مشکل مي شود و مردم از طريق راديو به خطبه ها گوش مي دهند.

ماجراي جوانگرايي در مجري نماز جمعه چيست؟

حس کردم که سنم در حال افزايش است و ضرورت دارد افرادي براي جايگزيني آماده شوند. چند سالي است که از دوستان جوان و تحصيلکرده اي دعوت کرده ايم که حضور يابند برنامه از اول تا آخر با آنهاست و من فقط چند شعار مي دهم. شکر خدا در کارشان هم مسلط هستند.

و خاطره پاياني؟

هر روز منتظر حمله بوديم. امريکا به طبس حمله کرده بود. آقا نماز جمعه را اقامه کرده بودند و براي نماز عصر آماده مي شدند به من اطلاع دادند که اين حادثه رخ داده و هواپيماهاي امريکا در طوفان طبس گرفتار شده اند. به آقا عرض کردم و فرمودند خودتان اعلام کنيد. پشت تريبون رفتم و اعلام کردم : «توجه فرماييد! توجه فرماييد! هم اينک خبري از وادي طبس به دستمان رسيده است. هواپيماهاي استکبار جهاني به طبس حمله کردند و طوفان الهي آنها را گرفتار کرده است.» اعلام اين خبر هيجان گسترده مردم را به دنبال داشت. آن روزها هميشه منتظر حادثه اي بوديم. 

منبع: جام جم