نکاتی در مورد پروژه درمان بیماران ضایعه نخاعی

تطبیق با شرایط زمانی:

در زمانی که بسیاری از قدرتها، تکنولوژی را در خدمت ریختن بمب از هوا بر سر کودکان و مردم بی‌گناه گرفته‌اند، جوانان ما دانش و تکنولوژی را در خدمت درمان بزرگترین آلام بشری قرار داده‌اند.

برخی آمارها:

نظر به اینکه 2100 نفر از جانبازان جنگ تحمیلی دچار ضایعات نخاعی هستند و با توجه به آمار بالای تصادفات و حوادث مختلف، برآورد می‌شود که بیش از 70000 نفر بیمار ضایعه نخاعی در کشور وجود داشته باشد.

معرفی پروژه:

پروژه "سلول‌درمانی" برای ترمیم ضایعات نخاعی به شرح ذیل در مجتمع بیمارستان امام خمینی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع شده است:

مرحله اول: آزمون حیوانی از ابتدای سال 1381 پس از انجام مطالعات اولیه مدلسازی ضایعات نخاعی در موش شروع شد. برای انجام مطالعات حیوانی 33 موش در نظر گرفته شد و در آنها ضایعات نخاعی ایجاد گردید که موش‌ها از کمر به پایین دچار فلج شدند. سلول‌های مورد نظر از موش گرفته، کشت و تکثیر شدند و نهایتاً پس از انتقال سلول‌ها به نخاع موش‌های آسیب‌دیده، بهبود و پیشرفت روزانه در موش‌ها مشاهده شد و پس از 60 روز موش‌ها قادر به حرکت بودند و در مقایسه با گروه کنترل، بهبود چشمگیری مشاهده گردید به گونه‌ای که موش‌ها قادر به دویدن و حرکت دم بودند.

پس از موفقیت در آزمون حیوانی در پایان سال 1382 مقاله مربوط در یک مجله معتبر بین‌المللی به چاپ رسید.

مرحله دوم: بررسی زیادی در رابطه با بی‌خطر بودن بکارگیری این روش بر روی انسان انجام شد و همچنین برای کسب توانایی رشد سلول‌های انسانی که از خود فرد گرفته می‌شود تلاش‌های بسیاری صورت گرفت (مزیت استفاده از سلول‌های خود فرد آن است که احتمال پس‌زدن پیوند تقریباً به صفر میل می‌کند). برای انجام این اقدام بر روی انسان، مجوز کمیته اخلاق پزشکی دریافت گردید و این پروژه تحت حمایت مادی و معنوی دفتر همکاریهای فناوری قرار گرفت و از بهمن‌ماه سال 1384 این اقدام درمانی برای اولین داوطلب انجام شده است. مشخصات و شرایط چهار بیمار اول ضایعه نخاعی که مورد درمان قرار گرفته‌اند به شرح زیر است. البته تعداد کل بیمارانی که تا کنون عمل جراحی بر روی آنها انجام شده است، 9 نفر است:

1-  آقای م.ع.  (36ساله جانباز 70% در سال 1366) زمان عمل بهمن 84.

شرایط قبل از عمل: بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، فلج کامل اندام‌های تحتانی و بدون حس و حرکت.

شرایط بعد از عمل: کنترل کامل ادرار و مدفوع، بهبود حرکت و برگشت کامل حس سطحی و عمقی تا نوک انگشتان پا.

2-  آقای ا. ق. (40 ساله سقوط از بلندی در سال 1382) زمان عمل اسفند84.

شرایط قبل از عمل: دارای ضایعه نخاعی گسترده و فلج کامل از ناف به پایین، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و بدون حس و حرکت.

شرایط بعد از عمل: بازگشت حس سطحی تا مقعد و حس عمقی تا نوک انگشتان، بازگشت حس اجابت مزاج.

3-  خانم ز.ف. (27ساله سقوط از بلندی در سال 1372) زمان عمل اسفند1384

شرایط قبل از عمل: بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و بی‌حسی سطحی و عمقی از بالای ران، ضعف عضلانی لگن ران و ساق پا.

شرایط بعد از عمل: برگشت حس کامل (حسی و عمقی) پای چپ و پای راست تا زیر زانو، افزایش قدرت ران راست و چپ، افزایش حجم مثانه، راه رفتن با استفاده از پارالل به میزان 8متر.

4-  خانم ه. ح. (26 ساله تصادف اتومبیل در سال 1380) زمان عمل شانزدهم اردیبهشت 1385.

شرایط قبل از عمل:

شرایط بعد از عمل:

شایان ذکر است که تا کنون عوارض جانبی ناشی از عمل پیوند سلول در هیچ یک از بیماران فوق‌الذکر مشاهده نگردیده است.

مقایسه با تجربیات جهانی:

عمل پیوند سلول برای ترمیم ضایعات نخاعی بر روی انسان تاکنون غیر از ایران، در کشورهای روسیه و چین نیز صورت پذیرفته است. با بررسی‌های انجام شده، علی‌رغم تعداد زیاد این عمل در چین با استفاده از سلول‌های بنیادی جنینی، موفقیتی حاصل نشده است.

همچنین در کشور روسیه که از سلول‌های بویائی مخاط بینی و یا سلول‌های مغز استخوان استفاده می‌کنند نتایج قابل قبولی بدست آمده است ولی زمان اولین آثار درمان، بسیار بیشتر از روش منحصر به فرد انجام شده در کشور ماست. قابل ذکر است در روسیه، برای انجام این عمل و اقدامات بازپروری، یکصد و پنجاه هزار دلار دریافت می‌کنند.

به‌طور کلی روشی که در ایران انجام شده است، متفاوت از روسیه و چین است و از سلول‌های غلاف عصب محیطی (شوان) استفاده می‌شود که در این روش، سلول‌ها از عصب پای شخص برداشته و به مدت سه الی چهار هفته کشت و تکثیر می‌شوند و سپس عمل پیوند انجام می‌شود.

برخی نکات:

• اعلام آمادگی برای پذیرش بیماران از سراسر جهان:

ایران آمادة پذیرش بیماران از سایر نقاط جهان و انعقاد قراردادهای دوجانبة "عدم افشاء"، با مراکز درمانی در سایر کشورها جهت درمان بیماران است؛ ضمن آنکه به ارزش اقتصادی چنین پروژه‌هایی کاملاً واقفیم، ولی همچون قدرتهای مستکبر و خودخواه جهان، در پی بهره‌برداریهای اقتصادی انحصارطلبانه و ظالمانه نیستیم. امروز برخی سرمایه‌داران در دنیا، با انحصار حقوق ناشی از یک داروی خاص، درآمدی معادل چند میلیارد دلار در سال کسب می‌کنند که ناشی از اختلاف قیمت شدید این داروهای خاص با سایر داروهاست. حتی در کشور خود ما، 3% فرآورده‌های دارویی، که وارداتی هستند، حدود 35% قیمت را تشکیل می‌دهند که نشان دهندة همین قیمت‌های سرسام‌آور داروهای خاص است. اما ایرانیان، به هر فناوری مفیدی که دست پیدا کنند، چنین سوء استفاده‌های حریصانه‌ای را که منجر به محروم کردن ملل فقیر و نیازمند می‌شود، مجاز و مشروع نمی‌دانند و در حد بازگشت سرمایه‌گذاریهای انجام شده و سود معقول، راضی هستند و دانش خود را در خدمت رفع آلام بشریت قرار می‌دهند.

• گذر از تحریم:

آنانکه به‌ دنبال تحریم علمی جوانان و محققان ایرانی هستند بدانند که به‌دنبال محروم کردن همة‌ جهانیان از دستاوردهایی نظیر "درمان ضایعه نخاعی" هستند؛ هرچند هیچ قدرتی نمی‌تواند محققان و دانشمندان را در بند کند.

• و نکته آخر اینکه:

در دنیایی که تکنولوژی را در خدمت قتل‌عام کودکان و مردم بیگناه قرار داده‌اند، جوانان ایرانی در فکر بازگرداندن سلامت بیماران هستند. مسلماً پس از ورود به مراحل بالینی و انتقال این دانش به سایر کشورها، درمان آسیب‌دیدگان "لبنانی" در اولویت خواهد بود.