خانوادهخانواده تنها نهادی است که تنظیم کننده کلیه رفتارهای جوامع انسانی است . برخی از جامعه شناسان ، پارا فراتر نهاده و گفته اند ((سعادت و شقاوت آینده ))برارزش و بهای خانواده متوقف است . خانواده با نوع تفکر ونگرش خود، سرنوشت نیک و یا بد انسان ها را رقم می زند . طبعا زندگی دست جمعی و اجتماعی ، زندگی تاثیرپذیری است و هر انسانی از پیرامونش متاثر میشود و نیز برپیرامونش اثر می گذرد . خانواده عضوی از جامعه است و تا جامعه سعادتمند نباشد ، روی سعادت را نخواهد دید . بنابراین ، قوانین اسلام برای خانواده ، جامع و همه جانبه است . بدون شک جامعه های گوناگونی از خانواده تشکیل شده اند که عنصراساسی جهت شکل گیری آنها خانواده است ، چرا که همانگونه که اهل منطق می گویند: محال است کلی در خارج تحقق پیدا کند بدون اینکه جزئی داشته باشد . آنگاه جامعه نمونه ، از سایر جوامع ممتاز می شود و این امتیاز براساس وجود طبیعت ، زبان ، فرهنگ و مسایل دیگر خانواده است . از نظر اسلام ، تکامل و پیشرفت خانواده تنها معیاری است برای پیشرفت امت به سوی تعالیم حیات بخش اسلامی –در چهار چوب علم – اما در ((محدوده اخلاقی ))که درجه پایانی در پیشرفت و تکامل انسان هاست ،با اطمینان می توان گفت : بالا بردن سطح معنویات و اخلاق خانواده ، یکی از شعار های نخستینی است که دین اسلام ،آنرامطرح کرده است .
تعریفخا نواده
از نظر صاحبنظران: ((خانواده از نخستین نظام های نهادی عمومی و جهانی است که برای رفع نیازمند یهای حیاتی و عاطفی انسان و بقای جامعه ضرورت تام دارد و ازهمه نهادهای اجتماعی طبیعی تر و خودی تر است.))از نظر جامعه شناسان : (( خانواده یک واحد اجتماعی است که نشانه های آن اقامت مشترک در یک مکان ، همکاری اقتصادی و پذیرش مسئولیت پیدایش فرزندان که حداقل شامل دو شخص رشد یافته از دوجنس مخالف است و لااقل یک فرزند که نتیجه رابطه این پدر و مادر باشد . ))از نظر روان شناسان : (( خانواده از دو همسر و فرزندان ایشان تشکیل می شود ، براین اساس شامل بقیهخویشاوندان نیست ))از نظر دیدگاه اسلام : (( خانواده شامل زوجین ، فرزندان و خویشاوندان ایشان است و اساس جامعه و بقای نوع انسان برآن پایه ریزی شده است ))
1
وظایف خانواده در شکل گیری شخصیت و رفتار کودک
1:نگهداری و تربیت کودکان در مراحل کودکی2: تربیت اخلاقی ، وجدانی ، مذهبی کودک 3: انتقال شئونات زندگی به کودک (عادات ، سنت ها، عقاید ، آداب ، ...)4: الگوی شایسته و خوب بودن پدرو مادر برای کودک
عوامل موثر در تحکیم خانواده
*پراکندگی محبت*همکاری و تعاون میا ن زن و شوهر* اطاعت زن ازشوهر* اجتناب از سخنان زشت * دوری از خصومت میان زن و شوهر* نرمی و مدارا و گذشت و ملایمت* تکریم و احترام کردن به همسر * اظهار محبت به زن* توسعه و گشایش و رفاه اعضای خانواده
عوامل موثر درفروپا شی خانواده
* نبودن برنامه منظم فکری میان زن وشوهر* بی توجهی زن به امور زنا شوئی* تحقیر و بی احترامی زن توسط شوهر * تحمیل سلطه زن و اعمال آن بر شوهرش* خوداری مرد از دادن انفاق و خرج خانواده* فقر و تنگدستی* عقیم بودن* میگساری و شرابخوری زن یا شوهر* خیانت زن یا مرد به همسرش* شک شوهر یا همسر* مرگ مادر * طلاق
شیوه های تربیت سالم برای کودکان ازسوی خانواده
1: دوری از قساوت و خشونت در تربیت کودکان2: اجتناب از ملایمت بیش از حد در تربیت فرزندان 3: عادت دادن کودکان به رفتار نیک4: پرورش روح دینداری و فضایل اخلاقی در کودکان 5: تغذیه عاطفی و محبت به کودکان6: به وجود آوردن روحیه (( استقلال)) در کودک 7: رعایت مساوات و عدالت میان فرزندان8: اجتناب از بددهنی و ادای کفتار های زشت و ناپسند
2
انواع خا نواده
1: خانواده متزلزل : این خانواده با توجه به روابط خصمانه و غیر دوستانه از هدف اصلی خویش بازمانده و از درون تهی گشته و با هر ضربه بیشتر می ریزد و در این خانواده فردای روشن و آینده امید بخش وجود ندارد و تربیت کودک و رفتار با کودک معنایی ندارد . 2: خانواده متعادل : این خانواده فاقد عیب و نقص نمی باشد و اعضای آن درگیر با مشکلات و موانع احتمالی بوده و ضعف های قابل اعتنایئ نیز دارند .و بین کنش و واکنش تناسب داشته و در برابر موقعیت های دشوار تصمیم به موقع و مقتضی اتخاذ می کنند . واز همه مهمتر در حفاظت کودکان و بذر محبت و عطوفیت و رفتار با کودک اعتدال برقرار است . 3:خانواده افراطی : این در حفاظت از کودکان خودبیش از حد زیاده روی می کند و در اظهار محبت به آنان افراط به خرج میدهد و از نقاط منفی این خانواده ، کاستن از اعتماد به نفس ،گریز از مسئو لیت پذیری ، عدم استقلال و توانائی در حل مشکلات می باشد . 4: خانواده مستبد : در چنین خانواده ای ، کاملا تحت تاثیر رفتار و کردار والدین خویش است و نقاط منفی این خانواده عدم اعتماد به نفس در کودک و احساس ترس و نقص در خود و انحراف آسان به وسیله دوستان گمراه می باشد .5: خانواده متکامل ( بالنده ) : این خانواده پس از حصول تعادل به تکامل و بالندگی می رسند و این خانواده نه تنها خود مشکلی ندارند و از تعادل لازم برخوردارند ، بلکه (( مشکل زدا)) نیز هستند و تربیت کودک و رفتار با آنان معنائی خاص دارد و حفاظت از کودک در یک شرایط ایدال و مناسب طبق موازین تعلیم و تربیت انجام می پذیرد .