اصلاح نفس و ترك گناهان و آراستن به فضايل اخلاقى در همه احوال ضرورت دارد. ولى خودسازى و اصلاح نفس در دوره غيبت، كه زمينه لغزش و انحراف و آلوده گشتن به رذايل اخلاقى بيشتر است، از اهميت زيادى برخوردار است . امام صادق عليه السلام مىفرمايند: «هر كس دوست دارد از ياران حضرت قائم(عج) باشد بايد در انتظار ظهور آن حضرت باشد و در اين حال، به پرهيزكارى و اخلاق نيكو رفتار نمايد.» امام صادق عليه السلام در اين زمينه مىفرمايند: «صاحبالامر(عج) غيبتى خواهد داشت اگر كسى در آن دوره - آخرالزمان- بخواهد ديندار بماند، سخت در مشقت خواهد بود. بنده خالص خدا در آن شرايط بايد تقواى الهى پيشه كند و دو دستى به دين خود بچسبد.» (6) به علاوه، چون فراهم شدن زمينه ظهور امام زمان عليه السلام از يك نظر وابسته به وجود افراد خودساخته و آراسته به فضايل اخلاقى است و جز از طريق تهذيب نفس و پيدا كردن پرورش اسلامى نمىتوان در سلك ياران و زمينهسازان حضور آن حضرت قرار گرفت. بنابراين، يكى از وظايف افراد تلاش در راه خودسازى و تهذيب نفس است. بر اين اساس، امام صادق عليه السلام مىفرمايند: «هر كس دوست دارد از ياران حضرت قائم عليه السلام باشد بايد در انتظار ظهور آن حضرت باشد و در اين حال، به پرهيزكارى و اخلاق نيكو رفتار نمايد.»(7) و حتى در توقيعى كه امام زمان(عج) آن را به مرحوم شيخ مفيد نوشتهاند چنين آمده است كه اعمال ناشايست و گناهانى كه از شيعيان سر مىزند، يكى از عوامل طولانى شدن دوره غيبت و محروميت آنها از ديدار امام عليه السلام است . د. جامعه سازى از آنجا كه يكى از شرايط مهم رشد ارزشها و فراهم شدن زمينه حاكميت احكام الهى، اصلاح وضع عمومى جامعه است لذا در تعليمات روشنگرانه اسلام اهتمام به وضع جامعه و مبارزه با نارسايىهاى اجتماعى و فساد و كجروىها از طريق امورى چون امر به معروف و نهى از منكر مورد تاكيد قرار گرفته است. به گونهاى كه حتى انسانهاى بىتوجه به امور اجتماعى و مشكلات ساير مردم، خارج از زمره مسلمانان محسوب مىشود: «من اصبح ولايتهم بامورالمسلمين فليس بمسلم.» (8) در توقيعى كه امام زمان(عج) آن را به مرحوم شيخ مفيد نوشتهاند چنين آمده است كه اعمال ناشايست و گناهانى كه از شيعيان سر مىزند، يكى از عوامل طولانى شدن دوره غيبت و محروميت آنها از ديدار امام عليه السلام است . علاوه بر اين كه بر اساس روايات اهلبيت عليهم السلام تا آمادگىهاى لازم فكرى و فرهنگى و ... در آحاد جامعه براى پذيرش و يارى امام زمان(عج) پيدا نشود، ظهور حضرت محقق نخواهد شد. از سوى ديگر، تحصيل آمادگىهاى لازم نياز به بستر سالمى دارد كه افراد در سايه آن بتوانند به كسب مهارتها و كمالات لازم بپردازند. اين بسترسازى مشروط به احساس مسؤوليت همگانى و مشاركت همه جانبه تك تك افراد در پاكسازى فضاى عمومى جامعه است كه براى انجام كامل و به موقع اين امر نيز مكانيزمهاى زيادى پيشبينى شده است كه مهمترين آنها، اقامه فريضه امر به معروف و نهى از منكر است. يعنى همه افراد جامعه اسلامى موظفند از طريق تحصيل آشنايى كامل با شرايط و احكام آن، به اصلاح نارسايىهاى اجتماعى و حفظ سلامت فضاى جامعه بپردازند تا از اين طريق، اولا: شرايط لازم براى ظهور آن حضرت فراهم گردد و ثانيا، امكان زندگى بر اساس احكام نورانى اسلام در دوره غيبت، ولو به ضرورت ناقص، به وجود آيد. ه . دعا براى تعجيل فرج با توجه به نقش و جايگاه مهمى كه دعا در تفكر اسلامى دارد، اگر دعا با شرايط لازم انجام گيرد همچون ساير علل و عوامل موثر در نظام هستى، مىتواند در امور تكوينى تغيير ايجاد نمايد. در بخشى از روايات پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام توصيه شده است كه براى فرج امام زمان(عج) زياد دعا كنيد و از خود حضرت بقيةالله(عج) نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: «اكثروا الدعا بتعجيل الفرج فان ذلك فرجكم»(9)؛ براى تعجيل در فرج و ظهور، زياد دعا كنيد چرا كه اين كار موجب فرج و خوشحالى شماست . بنابراين، از ديگر تكاليف عاشقان امام زمان(عج) درخواست تعجيل فرج آن حضرت است. البته، توجه به اين نكته نيز ضرورى است كه اولا، دعا زمانى به مرحله اجابت مىرسد كه دعا كننده شرايطى را در خود ايجاد نموده باشد كه دعاى او شرايط استجابت را داشته باشد. ثانيا، بايد توجه داشت كه دعا هرگز جاى عمل به وظايف ديگر را نمىگيرد بلكه دعا در صورتى مفيد است كه همراه با عمل به ساير تكاليف دينى باشد . حضرت بقيةالله(عج) نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: «اكثروا الدعا بتعجيل الفرج فان ذلك فرجكم»؛ براى تعجيل در فرج و ظهور، زياد دعا كنيد چرا كه اين كار موجب فرج و خوشحالى شماست . علاوه بر موارد فوق، پايدارى در راه ولايت اهلبيت عليهم السلام، استقامت در برابر مشكلات و نارسايىها، كمك و مساعدت به همنوعان، تحصيل علم و به دست آوردن تخصصهاى لازم، احياء شعائر اسلامى و پاسدارى از ارزشهاى اصيل و ... از جمله مسائلى هستند كه اهتمام به آنها سعادت و سلامت جامعه، به ويژه نسل جوان را تضمين مىكند . پينوشتها: 1- اصحاب القائم شباب لاكهول فيهم ... . بحارالانوار، ج 52، ص 334، ح 63. 2- قال رسولالله صلى الله عليه و آله: من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهلية. اصول كافى، ج 1، ص 377. 3- اللهم عرفنى حجتك فانك ان لم تعرفنى حجتك ضللت عن دينى ... همان، ج 1، ص 377، ح 5. 4- اصول كافى، ج 1، ص 54، ح 10. 5- بحارالانوار، ج 52، ص 181. 6- اثباة الهداه، ج 3، ص 422، روايت 14. 7- غيبة نعمانى، ص 200، ح 16. 8- ميزانالحكمة، ج 4، ص 531 9- کمالالدين، ج 2، ص 485 .
دسته ها :
سه شنبه بیست و دوم 12 1385