18 نكته در مورد مراقبت از دندان ها
ناخن یك انگشت را به یكى از دندان هاى كرسى دهان بمالید؛ حال به انگشت خود نگاه كنید، ماده سفید چسبیده به ناخن چیست؟ جواب ساده است؛ پلاك، یك لایه نازك چسبناك از باكترى هاى مرده و زنده اى است كه روى دندان ها زندگى مى كنند. هنگامى كه پلاك برداشته نمى شود، سفت مى شود؛ در عرض 48 ساعت، 50% سفت مى شود و بعد از 12 روز مثل سنگ مى شود. این سنگ كه كلكلوس نامیده مى شود، عموما به نام جرم شناخته مى شود. به دلایل مختلف شما نباید اجازه دهید كه این موارد روى دندان ها جمع شوند؛ جرم و پلاك، دندان ها را زشت مى كنند چه از نظر بو و چه از نظر زیبایى.
كافیه؟ یك دلیل دیگر: پلاك و جرمى كه روى دندان و لثه جمع مى شوند باعث ایجاد بیمارى هاى لثه اى شدیدترى مى شوند.
شما نمى توانید جرم را پاك كنید. این مثل سرخابى است كه به كشتى چسبیده باشد و براى پاك كردن جرم ها، نیاز به كمك دندانپزشكى دارید. اما شما مى توانید پلاك ها را پاك كنید و با این كار از تشكیل جرم جلوگیرى كنید. پاك كردن پلاكها آسان است، فقط انگشتان را از دهان در بیاورید و نكات ذیل را بخوانید:
مسواك بزنید، مسواك بزنید و مسواك بزنید.
فرض كنید مسواك شما، حكم شمشیر را دارد و پلاك حكم دشمن شما، كارى كه باید انجام دهید، نابود كردن دشمن است. اصطكاك و تماس مسواك، رشد باكترى ها را روى دندان قطع مى كند البته تا وقتى كه به درستى آن را انجام دهید؛ ولى اكثر مردم درست مسواك نمى زنند.
بالا و پایین و جلو و عقب، درست نیست. باید مسواك تان را با زاویه 45 درجه نسبت به دندان قرار دهید و پرزهاى مسواك باید در شیار لثه یعنى جایى كه لثه و دندان به هم مى رسند قرار گیرد. اكنون خیلى آرام مسواك خود را با حركات دایره اى كوچك بچرخانید و هر بار یك یا دو دندان را به این طریق مسواك بزنید.
دندان هاى پشتى را بیشتر مسواك بزنید.
دندان هاى پشتى فك پایین، بیشترین جاییاست كه پلاك ها جمع مى شوند. در اغلب موارد، بیشتر تمركز روى دندان هاى جلویى است كه در هنگام خنده دیده مى شوند زیرا به راحتى قابل دسترسى هستند. اما مناطقى از دندان ها كه در تماس با گونه ها و زبان هستند، به راحتى فراموش مى شوند. این مناطق، نقاطى هستند كه شما باید تمركز بیشترى روى آن داشته باشید.
دو دقیقه براى مسواك زدن وقت بگذارید. دو دقیقه كافى است، اغلب مردم دندان هاى جلو را مسواك مى زنند و از بقیه دندان ها سرسرى مى گذرند. مطالعات نشان داده كه اكثر مردم فقط 30 ثانیه مسواك مى زنند ولى دندان پزشكان كه باید بتوانند سریع تر از افراد عادى مسواك بزنند دو تا چهار دقیقه وقت صرف مسواك زدن مى كنند، بنابراین براى مسواك زدن وقت بیشترى بگذارید.
شب ها مسواك بزنید.
اجازه ندهید مواد جمع شده در دندان ها هنگام خواب باقى بمانند. اگر فقط یك بار در روز مى توانید مسواك بزنید، شب این كار را انجام دهید وگرنه به میكروب هاى داخل پلاك 8 ساعت فرصت لانه گزینى مى دهید.
مسواكى بخرید كه براى شما مناسب باشد.
هنگام خرید مسواك، به دنبال مسواك كوچك باشید. شما مى خواهید مسواكى بخرید كه به تمام سطوح دندان ها حتى پشت آخرین دندان، دسترسى داشته باشد. مسواك بزرگ نه تنها روند تمیز كردن دندان ها را تسریع نمى كند بلكه میكروب هایى را كه در درزها و گوشه هاى دندان ها پنهان شده اند را نیز تمیز نمى كند.
مسواكى انتخاب كنید كه پرزهاى نرم و گرد داشته باشد.
پرزهاى نایلونى نرم به راحتى روى دندان حركت مى كنند. پرزهاى مسواك باید گرد باشند. پرزهاى نوك تیز به داخل لثه فرو رفته و به آن آسیب وارد مى كند.
مسواك را مثل قلم در دست نگه دارید.
محققان، گرفتن مثل قلم را بهتر از حالت عمومى تر یعنى گرفتن راكت تنیس مى دانند زیرا آسیب كمترى به لثه ها وارد مى كند و لثه را سالم نگه مى دارد؛ همچنین قدرت بالایى براى پاك كردن پلاك دارد.
با روش صحیح از نخ دندان استفاده كنید.
وقتى صحبت از كنترل پلاك مى شود، كشیدن نخ دندان، مهم تر از مسواك زدن است، البته به شرطى كه به درستى نخ دندان بكشید. نحوه ى كار به این ترتیب است. حدود 45 سانتى متر از نخ دندان را جدا كنید؛ یك طرف نخ را به انگشت وسط یك دست و طرف دیگر را به همان انگشت در دست دیگر بپیچید. به طورى كه 5 / 2 سانتى متر از نخ، بین دو انگشت باقى بماند. با حركات آرام عقب به جلو، نخ دندان را بین دو دندان وارد كنید؛ هنگامى كه نخ دندان به خط لثه رسید، آن را به شكل C به طرف یك دندان خم كنید و نخ را بین لثه و دندان حركت دهید تا مقاومت كمترى حس كنید. به همین طریق دندان بعدى را تمیز كنید. در دندان هاى پایین نخ دندان را به طرف بالا و در دندان هاى بالا بصورت بالعكس، بكشید.
نخ دندان را آرام بكشید.
نخ دندان را به شدت بالا و پایین نكشید. این كار به لثه ها آسیب وارد مى كند. نخ دندان را آرام بكشید و براى آن وقت بگذارید.
از نخ دندان فلورایددار استفاده كنید.
ممكن است خمیر دندان هاى معمولى حاوى ماده فعال فلوراید نباشد و یا بیش از حد باعث سایش دندان ها بشوند.
از جوش شیرین استفاده كنید.
دكتر شپارد مى گوید: جوش شیرین یك درمان قدیمى و واقعا مؤثر مى باشد. مسواك را مستقیما داخل جعبه جوش شیرین قرار دهید و با یك قاشق چاى خورى جوش شیرین را با یك سر انگشت نمك در یك فنجان مخلوط كنید سپس مسواك را مرطوب و از مخلوط استفاده كنید.
از آب خالى استفاده كنید.
اجازه ندهید نداشتن خمیر دندان شما را از مسواك زدن باز دارد. مسواك را خیس كنید و به دنبال پلاك ها بروید.
از خود ابتكار به خرج دهید.
اگر هیچ وسیله اى در دسترس نبود، مى توانید از نخ معمولى استفاده كنید؛ از نخ معمولى مثل نخ دندان استفاده كنید.
دندان ها را با دقت بشویید.
پس از هر غذا، مخصوصا اگر مسواك همراه ندارید، به طرف دستشویى بروید و دهان را شستشو دهید. یك شستشوى خوب، باقى مانده غذاها را پاك مى كند و همچنین مواد غذایى مثل تكه هاى اسفناج را كه بین دندان ها گیر كرده را تمیز مى كند.
براى خود دهان شویه مخصوص بسازید.
براى ساخت دهان شویه، نسبت نصف به نصف از محلول 3% پراكسید هیدروژن را با آب مخلوط كنید.
از فشار آب استفاده كنید.
به آرامى دندان ها و لثه ها را با اسپرى آبى مخصوص دندان ها شستشو دهید. شما غذا و پلاك را از بین دندان ها جدا مى كنید؛ اما مراقب باشید این اسپرى ها مثل كارواش بدون برس است. اگر فشار آب لازم براى برداشتن پلاك ها بیش از حد باشد، این كار به لثه ها آسیب مى رساند؛ یادتان باشد كه استفاده از این اسپرى ها مانع مسواك زدن و نخ دندان كشیدن شما نشود.
میزان پلاك دندان هاى خود را مشخص كنید.
میزان درجه پلاك دندان هاى خود را به وسیله قرص هاى آشكار كننده كه در اكثر داروخانه ها موجود است، تعیین كنید. قرص ها حاوى ماده رنگى هستند كه پلاك باقى مانده روى دندان ها را پس از مسواك زدن رنگى مى كنند.
قرص را بجوید، سپس در آینه نگاه كنید و دندان هاى خود را بررسى كنید. رنگ در نواحى نزدیك لثه تیره تر است بدین معنى كه پلاك در آن نواحى ضخیم تر است. دوباره مسواك بزنید و نقاط پلاك گیر را با دقت بیشترى مسواك بزنید.
لطفا پنیر بخورید.
از خوردن چیپس اجتناب كنید و به دنبال مزه پنیر باشید. محققان دریافتند كه خوردن پنج گرم پنیر قبل از غذا تولید اسید پلاك ها را متوقف مى كند. اما شما باید پنیرهاى قدیمى مثل چدار را انتخاب كنید. مكانیسم این عمل ناشناخته است. دكتر وفل مى گوید: شاید پنیر به عنوان یك ماده بافر عمل كند. اما پنیرهاى تازه مؤثر نیستند.
بعد از غذا خوردن بجوید.
هنگامى كه نمى توانید پس از غذا خوردن مسواك بزنید یك تكه آدمس را در دهان بگذارید و بجوید تا دندان ها تمیز شود؛ پس از میان وعده یا غذا، حدود 20 دقیقه آدامس بدون شكر بجوید؛ هنگامى كه آدامس مى جوید؛ بزاق دندان ها را مى شوید و اسید موجود در پلاك ها را قبل از حمله به دندان ها خنثى مى كند. حركت آدامس در دهان نیز ممكن است غذاهاى چسبیده به دندان ها را جابه جا كند.
منبع : دایرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا ،مترجمان : دکتر حسن کریمی یزدی و دکتر پدرام مصطفایی ،انتشارات سپهر اندیشه - 1387 