تبیان، دستیار زندگی

قال النبی الاکرم(ص): اذا التبست علیکم الفتن کقطع اللیل المظلم فعلیکم بالقرآن

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هنگامی که فتنه ها مانند پاره های شب تاریک بر شما پوشیده شد پس لازم است به قرآن پناه ببرید.

سلام بر شما دوستان عزیز و قرآن دوست:

انشاءالله با یاری خداوند متعال در این تایپیک هر هفته جمعه ها سوالی قرآنی مطرح می شود و شما عزیزان تا جمعه دیگر فرصت دارید جواب آن را ارسال کنید. انشاءالله جوایز ارزنده ای به ایمیل عزیزانی که جواب کامل را ارائه دهند فرستاده می شود.

لطف کنید در زمان ارسال جواب نکات زیر را رعایت کنید.

1- حتما متن عربی قرآن را به همراه متن فارسی آن ذکر کنید.

2- سوره و آیه ی مربوطه را نیز در پایان جواب ذکر کنید.

3- جواب های خود را فقط و فقط به ایمیل anjoman.qoran2@yahoo.com بفرستید.

4- اگر شما هم سوالی دارید و می خواهید در این تایپیک مطرح شود در همین جا مطرح کنید تا دوستان به سوالات شما پاسخ دهند.

و من الله توفیق

سوال هفته ی سی و هشتم:

از چه چیزی در قرآن با عنوان خیر کثیر یاد شده است؟

جواب سوال هفته ی سی و هشتم:

یوتى الحكمة من یشاء و من یوت الحكمة فقد اوتى خیرا كثیرا و ما یذكر الا اولوا الالباب

سوال هفته ی سی و نهم:

با توجه به آیات قرآن کریم چه چیزی باعث باطل شدن صدقه می شود؟

 جواب سوال هفته ی سی و نهم:

همان طور که دوست عزیزم دانیال عزیز فرمودند جواب منت گذاشتن می شود اما بهتر است جواب را با توجه به قوانین این تایپیک ثبت کنم. پس جواب کامل به شکل زیر می شود.

یایهاالذین آمنوا لا تبطلوا صدقتكم بالمن والاذى كالّذى ینفق ماله رئاء الناس و لایومن باللّه و الیوم الاخر فمثله كمثل صفوان علیه تراب فاصابه وابل فتركه صلدا لا یقدرون على شى ء مما كسبوا و اللّه لا یهدى القوم الكفرین

اى كسانى كه ایمان آورده اید، صدقه خویش را همانند آن كس كه مال خویش را با ریا به مردم انفاق مى كند، و به خدا و روز جزا ایمان ندارد، با منت و اذیت باطل نكنید، كه حكایت وى حكایت سنگى سفت و صافى است كه خاكى روى آن نشسته باشد، و رگبارى بر آن باریده ، آن را صاف به جاى گذاشته باشد، ریاكاران از آنچه كرده اند ثمرى نمى برند، و خدا گروه كافران را هدایت نمى كند.( بقره آیه مبارک 264 )

یا ایها الذین آمنوا لا تبطلوا صدقاتكم ...

این آیه شریفه دلالت دارد بر اینكه آزار و منت بعد از صدقه اجر آنرا حبط كرده و از بین مى برد، و بعضى با این آیه استدلال كرده اند بر اینكه هر معصیت و یا حداقل هر گناه كبیره باعث از بین رفتن و بى اجر شدن اطاعت هاى قبل از آن معصیت مى شود، و لیكن ما چنین دلالتى در آیه نمى بینیم ، و دلالت آیه تنها در بى اجر شدن صدقه به وسیله خصوص منت و اذیت است ، كه گفتار مفصل این بحث در مبحث حبط گذشت .

سوال هفته ی چهلم:

خداوند در قرآن کریم دو حالت را بر مومنان ممنوع کرده است آن دو حالت چیست؟

جواب سوال هفته ی چهلم:

و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان كنتم مؤ منین

شما مسلمانان نه در كار دین سستى كنید و نه از فوت غنیمت و متاع دنیا اندوهناك باشید زیرا شما فاتح و پیروزمندترین مردم و بلندمرتبه ترین ملل دنیا هستید اگر در ایمان خود ثابت و استوار باشید ( آل عمران 139)

كلمه وهن به طورى كه راغب گفته به معناى ضعف در خلقت ، و یا در خلق است ، و منظور از آن در اینجا ضعف مسلمین از حیث عزم و اهتمام بر اقامه دین و بر قتال با دشمنان است .
و كلمه حزن به معناى اندوه است ، در مقابل كلمه فرح كه به معناى سرور است ، و حزن وقتى به انسان دست مى دهد كه چیزى را كه داشته از دست بدهد و یا دوست مى دارد داشته باشد ولى ندارد، و یا خود را مالك آن فرض كرده ، و از دستش ‍ بدهد.
و در اینكه فرمود: و انتم الاعلون ان كنتم مؤ منین ، ان یمسسكم قرح فقد مس القوم قرح مثله دلالتى هست بر اینكه علت وهن و اندوه مسلمانان آن روز این بوده كه دیده اند عده اى مجروح شده اند، و كفار قوى تر از ایشان بوده و بر آنان مسلط بوده اند. به خاطر دیدن این وضع بوده كه مسلمانان آن روز دچار سستى و اندوه شدند، و از نظر واقعیت خارج هم همین طور بوده ، چون مشركین در آن روز هر چند كه به تمام معنا بر لشكر اسلام غالب نشدند، و جنگ به نفع آنان و شكست مسلمین پایان نیافت ، و لیكن شدیدترین صدمه را به مؤ منین زدند، چون هفتاد نفر از سران و شجاعان مسلمین كشته شد، و تازه همه این مصیبت ها در داخل سرزمینشان به ایشان وارد شد، و این خود باعث وهن و حزن آنان گردید.
و همین كه جمله : و انتم الاعلون در مقام تعلیل مطلب واقع شده ، خود شاهد بر این است كه نهى از وهن و حزن ، نهى از وهن و حزنى است كه در خارج واقع شده بوده نه از وهن و حزن فرضى و مبادائى .
و اگر این جمله را مطلق آورد، و بالا دست بودن مسلمانان را مقید به هیچ قیدى به جز ایمان نكرد، براى این بود كه به ما بفهماند شما مسلمانان اگر ایمان داشته باشید نباید در عزم خود سست شوید، و نباید به خاطر اینكه بر دشمنان ظفر نیافته اید و نتوانسته اید از آنان انتقام بگیرید اندوهناك گردید، براى اینكه ایمان امرى است كه با علو شما قرین و توام است ، و به هیچ وجه ممكن نیست با حفظ ایمان خود زیر دست كفار واقع شوید، چون ایمان ملازم با تقوا و صبر است ، و ملاك فتح و ظفر هم در همین دو است ، و اما قرح و آسیب هائى كه به شما رسیده ، تنها به شما نرسیده بلكه طرف شما )مشركین ) هم این آسیب ها را دیده اند، و روى هم چیزى از شما جلوتر نیستند، تا باعث وهن و اندوه شما شود.
و اگر علو مسلمانان را مشروط كرد به ایمان ، با اینكه خطاب به مسلمانان با
ایمان است ، براى این بود كه اشاره كند به اینكه هر چند مخاطبین مسلمان و مؤ من بودند، و لیكن به مقتضاى ایمانشان عمل نكردند و صفاتى چون صبر و تقوا كه داشتن آن مقتضاى ایمان است نداشتند، و گرنه اثر خود را مى بخشید، و در این جنگ ضربه نمى خوردند و آن آسیب ها را نمى دیدند. و این حال هر جماعتى است كه در داشتن ایمان مختلف باشند، یك عده ایمان حقیقى داشته باشند، عده اى دیگر ایمانشان سست باشد، جمعى دیگر منافق و بیمار دل باشند، به همین جهت مى توان گفت كلامى چون آیه مورد بحث به هر سه طایفه نظر دارد، هم تشویق مؤ منین حقیقى است ، و هم اندرز به مؤ منین سست ایمان است و هم عتاب و توبیخ منافقین و بیماردلان آنان است .

سوال هفته ی چهل و یکم:

تنها حیوانی که وحی دریافت کرد چه نام داشت؟ آیه ی مربوطه را ذکر کنید.

جواب سوال هفته ی چهل و یکم:

وَأَوْحَى رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ ثُمَّ کُلِی مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ ( سوره نحل آیات 68 و 69 )

و پروردگار تو به زنبور عسل «وحى» (و الهام غریزى) نمود که: «از کوه‏ها و درختان و داربستهایى که مردم مى‏سازند، خانه‏هایى برگزین! سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راه‏هایى را که پروردگارت براى تو تعیین کرده است، براحتى بپیما! «از درون شکم آنها، نوشیدنى با رنگهاى مختلف خارج مى‏شود که در آن، شفا براى مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنى است براى جمعیّتى که مى‏اندیشند.

معنا و موارد استعمال كلمه وحى
كلمه وحى بطورى كه راغب گفته : به معناى اشاره سریع است ، كه البته همواره از جنس كلام و از باب رمزگویى و یا به صورت صوت و مجرد از تركیب و یا به اشاره و امثال آن است .
و از موارد استعمالش بدست مى آید كه از باب القاى معنا به نحو پوشیده از اغیار است ، پس الهام به معناى القاى معنا در فهم حیوان از طریق غریزه هم از وحى است ، همچنانكه ورود معنا در نفس انسان از طریق رؤ یا و همچنین از طریق وسوسه و یا اشاره ، همه از وحى است ، در كلام خداى تعالى هم در همه این معانى استعمال شده یك جا در القاء در فهم حیوان از راه غریزه استعمال كرده و فرموده : و اوحى ربك الى النحل و در القاء از باب رؤ یا استعمال كرده و فرموده : و اوحینا الى ام موسى و در وسوسه استعمال كرده فرموده : الا ان الشیاطین لیوحون الى اولیائهم و در القاء از باب اشاره استعمال كرده و فرموده : فاوحى الیهم ان سبحوا بكرة و عشیا
قسم دیگرى از وحى الهى با تكلم با انبیاء و رسل است همچنانكه فرموده و ما كان لبشر ان یكلمه الله الا وحیاچیزى كه هست ادب دینى چنین رسم كرده كه وحى جز به كلامى كه بر انبیاء و رسل القاء مى شود اطلاق نگردد.
در مجمع البیان گفته : كلمه ذلل جمع ذلول (رام ) است گفته مى شود: انه ذلول - یعنى حیوانى كه ذلتش آشكار است ، و رجل ذلول یعنى مردى كه ذلت و خضوعش آشكار است
ایحائات و الهامات خداى سبحان به زنبورعسل
پس معناى اینكه فرمود: و اوحى ربك الى النحل این است كه خداوند به زنبور عسل از راه غریزه اى كه در بنیه او قرار داده الهام كرده ، و داستان زنبور عسل و نظامى كه در حیات اجتماعى خود و سیره و طبیعتش دارد امرى است عجیب و حیرت آور، و شاید همین نظام عجیبش باعث شده كه خطاب از مشركین را به خطاب مخصوص رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) برگرداند و بفرماید و اوحى ربك : و وحى كرد پروردگار تو
و اینكه فرمود: ان اتخذى من الجبال بیوتا و من الشجر و مما یعرشون این همان مضمونى است كه خدا به زنبور عسل وحى كرد، و ظاهرا مراد از مما یعرشون همان محلى است كه كندوهاى عسل را در آنجا مى گذارند.
و اینكه فرمود: ثم كلى من كل الثمرات امر به اینكه از همه میوه ها بخورد، با اینكه زنبور عسل از میوه ها نمى خورد و غالبا روى گلها مى نشیند بدان جهت است كه غذاى زنبور عسل از همان مواد اولیه میوه ها است ، كه در شكوفه ها جاى دارد، و هنوز بزرگ نشده و پخته نگشته است . خداى تعالى جمله : فاسلكى سبل ربك ذللا را با فاء تفریع متفرع بر امر به خوردن نموده ، و این تفریع مؤ ید این است كه مراد از خوردن ، برداشتن و به منزل بردن است ، تا عسلى را كه از ثمرات گرفته به خانه ها برده ذخیره نمایند، و اضافه سبل به كلمه رب در جمله ربك براى این است كه دلالت كند بر اینكه تمامى كارها و رفت و آمدهاى زنبور عسل با الهام انجام مى گیرد.
و جمله یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه جمله اى است مستانفه كه بعد از جمله امر مزبور، نتیجه عمل و مجاهدت وى را در امتثال امر خداى سبحان و رام بودن در امتثالش را بیان مى كند، و آن نتیجه عبارت است از اینكه : از شكم او بیرون مى آید شرابى به نام عسل كه داراى رنگهاى مختلف است بعضى سفید و بعضى زرد و بعضى قرمز سیر و
بعضى مایل به سیاهى فیه شفاء للناس كه براى بیشتر امراض شفا است .
بحث مفصل در زنبور عسل ، این حشره زیرك كه حیاتش مبنى بر اساس مدنى عجیب و فاضله است بطورى كه نمى توان غرائب و حقایق آن را شمرد و سپس بحث در پیرامون عسل كه آن را با مجاهدتهاى پیگیرش تهیه مى كند،
و خواص عسل ، بحثهایى است كه از طاقت این كتاب خارج است ، و خواننده باید به كتابهایى كه در خصوص این مباحث نوشته شده مراجعه نماید.
وجه اینكه آیه زنبور عسل به (لقوم یسمعون
خداى تعالى آیه مورد بحث را با جمله ان فى ذلك لایة لقوم یتفكرون ختم فرموده ، و در آیات مورد بحث این تعبیر به صورتهاى مختلفى تكرار شده . آیه اى كه مربوط به زنده كردن زمین بعد از موتش بود با جمله لقوم یسمعون ختم گردیده و آیه مربوط به ثمرات نخیل و اعناب با جمله لقوم یعقلون و آیه مورد بحث كه مربوط به امر نحل است با جمله لقوم یتفكرون و شاید علتش این باشد كه : توجه به مساله مرگ و زندگى طبعا براى انسان پند و عبرت آور مى باشد و لذا تعبیر به سمع با این مقام مناسب تر است . و توجه انسان به میوه هاى درختان از جهت اینكه مفید و مورد استفاده است یك نظر برهانى و استدلالى است كه بیانگر پیوستگى تدبیر و ارتباط نظامهاى جزئى به یكدیگر مى باشد و این نظر با تعقل مناسب تر است . و آنجا كه سخن از زنبور عسل و زندگى آن كه سراسر عجایب و دقائق است به میان آمد و آن اسرار و دقائق براى انسانها كشف نمى شود مگر با تفكر، پس زندگى زنبور عسل آیتى است براى مردمى كه تفكر كنند.
قبلا اشاره كرده بودیم كه در این سوره التفاتهاى مختلفى بكار رفته و عمده آن در همین آیات مورد بحث است كه در یك فراز خطاب را از در رحمت براى مشركین و شفقت به حال ایشان (كه خود از آن خبر نداشتند) متوجه ایشان نموده در فراز دیگرى بخاطر كفر و لجاجتشان از خطاب به آنان اعراض نموده خطاب را متوجه رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) كرده است ، و این التفات در آیات این سوره مشهود است كه دائما در فرازى خطاب متوجه مشركین و در فرازى دیگر متوجه رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى شود.

سوال هفته ی چهل و دوم:

آیه ای که سر بریده امام حسین (ع) در شهر شام تلاوت نموده است کدام است ؟