موسیقی به مفهوم عام آن از نظر زبان شناسان همان نظام آوایی كلام است كه در زبان فارسی و عربی آنرا زیر و زبر و در انگلیسی Phonetic system نامیده می شود كه آنرا موسیقی كلام می نامند كه بدون استفاده از نظام موسیقیایی زبان، كاربرد زبان و صحبت كردن امكان پذیر نیست جنبه موسیقیایی زبان صرفاً برای زیبایی و لذت بخشی زبان نیست بلكه عامل انتقال مفاهیم و احساسات به مخاطب نیز می باشد . موسیقی به معنای خاص، که انسان ابتدایی آن را از طبیعت آموخت. صدای آبشار، ریزش باران، رعد و برق و وزش باد از میان برگها، آواز پرندگان، صدای امواج دریا و هزاران صدای دیگر بزرگترین الهام بخش انسان برای ساختن و به وجود آوردن موسیقی بوده‌اند.خداجویی انسان از دیرباز موجب شده است كه وی نیازی درونی برای پرستش موجودی برتر د رخود احساس نماید. این نیاز گاه به صورت پرستش عوامل طبیعت و به عنوان نمودی از خدا، مانند خورشید و ماه و ستاره و... و گاه به صورت پرستش عوامل طبیعی مثل آتشفشان، طوفان، زلزله و... به عنوان نمودهایی از خشم پروردگار بود، و از آنجا كه ترسی را در دل انسان به وجود می آورد، آوازهایی به عنوان تمنا از درگاه خدا به وجود آورد كه بتدریج به صورت سروده های مذهبی و آوازهای جمعی عبادی درآمد.موسیقی علمی از هشت قرن قبل از میلاد در یونان وجود داشت و قواعدی نیز برای آن پایه گذاری گردید. رومی‌ها كه در تمدن وارث یونانی‌ها بودند، موسیقی را از آنان اقتباس كردند. پس از آنكه كشورهای غربی مسیحیت را طی چهار قرن اول میلادی پذیرفتند، همزمان موسیقی نیز با ترویج و توسعه سروده های مذهبی تكامل پیدا كردبعدها با تاثیر تمدن یونانی بر تمدن ایرانی، موسیقی در ایران رو به ترقی نهاد. بنابر نوشته مورخان تاریخ مثل هردوت و گزنفون، ایرانیان باستان برای مردگان و نیز در جنگها از نوعی آواز و موسیقی استفاده می كرده اندجشن و سرود ملی ایرانیان همواره با سرود و موسیقی دسته جمعی همراه بوده كه در دوره ساسانی درخشش فوق العاده ای داشته است.
اعراب پیش از اسلام با موسیقی و سایر هنرهای زیبا آشنا نبودند و تنها در سرودن شعر و ساختن قطعات منظوم تبحر داشتند. آنان هنگامی كه هنوز چادرنشین بودند، موسیقیشان محدود به آوازهایی بود كه برای تهییج و تحریك شترها به كار می بردند و اصطلاحا به آن «حدی» می گفتند. در هر حال اعراب دارای نوعی موسیقی بوده‌اند و تاریخ جنگهای پیامبر با مشركین نشان می دهد كه مشركین قریش برای تحریك جنگجویان خود نوعی از موسیقی استفاده می كرده‌اند. ابوالفرج اصفهانی در كتاب «الاغانی» خود، مسعودی در «مروج الذهب» و ابن خلدون در «مقدمه» تاریخ خود ورود موسیقی به دربارهای اموی و عباسی را از موسیقی ایران می دانند. ایرانیان تجربه طولانی در موسیقی داشته‌اند. در دوره ترجمه، موسیقی علمی از یونانی ترجمه شده، به تدریج موسیقی ایران و اعراب برمبنای علم موسیقی كاملتر گردید. جالب است بدانیم پس از بعثت پیامبر اكرم (ص) موسیقی غنایی لهوی متداول بین استفاده كنندگان آن از پیشرفت باز ایستاد و سیرنزولی یافت و موسیقی جدیدی بدون اختلاط با فعل حرام رواج یافت. اما با روی كار آمدن امویان و سپس عباسیان، موسیقی غنایی لهوی بار دیگر با افعال حرام همراه شد و در مجالس بزم و میگساری و نیز اجتماع مردان و زنان فاسد رواج یافت.از آنجا كه موسیقی احساسات را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد، دارای جنبه های منفی و مثبت است.
البته گرایش به جنبه های منفی آن، جایگاه خود را در دربار شاهان و خلفا بیشتر باز كرد. در دوران بنی امیه، از زمان معاویه چهره مبتذل موسیقی شكل گرفت و كار به جایی رسید كه ابن عباس به یزید پرخاش كرد و او را به خاطر اینكه پیوسته با زنان خواننده و نوازنده اوقات خود را می گذراند، نكوهش نمود. ابونصر محمدبن فارابی، فیلسوف ایرانی خراسانی چندین كتاب در موسیقی علمی نوشته است؛ كتابهایی مثل «كلام فی الموسیقی» و «الموسیقی الكبیر». این سینا نیز دو رساله در مورد موسیقی نوشته كه یكی به زبان عربی بوده و جزئی از كتاب شفا است، و دیگری رساله ای در «دانشنامه علایی» به زبان فارسی است.زكریای رازی، ابوالفرج اصفهانی، محمد غزالی، خواجه نصیر طوسی عموما علم موسیقی را مورد بررسی قرار داده اند، بعدها صفی الدین ارموی موسیقی را به صورت نت درآورد. در واقع باید گفت كه قرن سوم تا هفتم هجری پربارترین دوره موسیقی علمی در ایران به شمار می رود. بعدها موسیقی در دوره صفویه و قاجاریه تحولاتی داشته است. در دوران جدید موسیقی سنتی ایرانی و عربی تاثیر فراوانی از موسیقی غربی پذیرفت. البته موسیقی كلاسیك و جدید غربی یكسره موسیقی مبتذل نیست، مانند سمفونی هایی كه حاكی ازعمق عواطف انسانی می باشد.
منبع : سایت تبیان زنجان
