تبیان، دستیار زندگی

کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی ، محبت و تفاهم بزرگ شود.

شانزدهم مهرماه (8 اکتبر) در برخی نقاط دنیا از جمله ایران روز جهانی کودک است.

 روز جهانی کودک بهانه ای برای ورود به جهان کودکان است؛ برای ورود به این جهان باید آگاهی های خود را فراموش کنیم و با ناآگاهی های کودکانمان همراه شویم. آموختن زبان کودکانه نیز قدم بعدی است.در سال 1946 بعد از جنگ جهانی دوم در اروپا ، انجمن عمومی سازمان ملل به منظور حمایت از کودکان ، مرکز یونیسف را که ابتدا انجمن بین المللی ویژه کودکان سازمان ملل نام گرفت ایجاد کرد.
در سال 1953، یونیسف ( United Nations International Emergency Fund ) یکی از بخشهای دائمی در سازمان ملل گردید . و روز 8 اکتبر " روز جهانی کودک " نام گذاری شد.
کودکان در این روز ، خواهان یادآوری این مسئله هستند که سالانه هزینه های غیر قابل تصوری صرف تولید انواع سلاحهای هسته ای و غیر هسته ای می شود حال آنکه در سال کودکان بسیاری از گرسنگی ، عدم امکانات بهداشتی ، سوء تغذیه و ... جان خود را از دست می دهند و کسی نگران آنها نیست !
یونیسف اعلام داشته که تنها با اختصاص پنج دلار برای هر کودک می توان جان 90 درصد از کودکانی را که سالانه می میرند ، نجات داد و برای بهبود چشمگیر زندگی کودکان جهان سوم ، کافی است که فقط مبلغ شش هفته بودجه تسلیحاتی جهان هزینه شود.
وظیفه انجمن کمک به کودکان یعنی یونیسف ، مراقبت از کودکان و برآوردن نیازهای اولیه آنها در سالهای ابتدایی زندگی ؛ ترغیب و تشویق والدین به تعلیم فرزندان می باشد.
همچنین تلاش این انجمن برای کاهش بیماری ، مرگ و میر در کودکان و حمایت از آنها هنگام جنگ و حوادث طبیعی و ... است .
در مقدمه کنوانسیون حقوق کودک آمده است که:
« کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی ، محبت و تفاهم بزرگ شود ».
به امید آنکه دنیایی داشته باشیم به دور از جنگ و هیاهو که همه کودکان در آن با آرامش و خوشبختی زندگی کنند. به امید آنروز...

یک روز در جهان

مخصوص کودک است

روزی پر از امید،

خوب و مبارک است

گویند کودکان

گل های عالمند

زیباترین گل جهان،

رخسار کودک است

حقوق کودک در اسلام

قبل از ظهور اسلام ، کودکان در وضعیت بسیار بدی به سر می بردند ، از حقوق عادی محروم و دستخوش اراده پدرانشان بودند. اگر پدران می خواستند آنها را نگه می داشتند و اگرنه ، برای رهایی از نفقه و هزینه زندگی آنها را می فروختند و یا می کشتند.
با آمدن اسلام ، این عادت ناپسند شدیدا مورد مقابله قرار گرفت و اسلام عالیترین توجه را به کودک نمود ، آیاتی که نسبت به حقوق کودک در اسلام وجود دارد و روایات موجود همه حکایات بر اهمیت اسلام به کودکان و حقوق ایشان دارد . اسلام ، پدران را از کشتن فرزندان به خاطر ترس از کمبود هزینه منع کرد . چنانکه خداوند در قرآن کریم می فرماید:
" فرزندان خود را از ترس کمی روزی نکشید ، ما به شما و آنها روزی می دهیم زیرا قتل آنها اشتباه و گناه بزرگی است. "[1]
رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید: " به کودکان خود محبت کنید و نسبت به آنها ترحم نمایید. وقتی به آنها وعده دادید، وفا کنید زیرا آنها جز اینکه شما را روزی دهنده خود می بینند تصور دیگری ندارند. "[2]

امام سجاد (ع) می فرماید: " و اما حق فرزند تو این است که بدانی او از تو و پیوسته به تو در خیر و شر امر دنیاست و تو مسئول او از لحاظ نیک ادب کردن و راهنمایی به پروردگارش و کمک به طاعت او هستی. پس عمل تو درباره او ، عمل کسی باشد که می داند در احسان به او پاداش ، و در مسامحه و بدی نسبت به او کیفر می بیند."[3]
اسلام حتی به والدین اجازه کتک زدن کودکان را نداده است . امام علی (ع) می فرماید: " حتی برای ادب کردن فرزندت نیز او را نزن بلکه با او قهر کن و مراقب باش که زمان قهر طول نکشد. "[4]

یازهای کودک

رسول اکرم (ص) به همه انسانها اعلام می کند ، همانطور که پدران و مادران ، حقوقی بر فرزندان خود دارند و فرزندان در صورت ترک آن حقوق عاق می شوند ، فرزندان نیز حقوقی بر پدر و مادر دارند که " پدران و مادران در صورت رعایت نکردن آن عاق فرزندان می گردند. "[5]
والدین مسئول تأمین تمام نیازهای کودک اعم از مادی و معنوی می باشند .
1- نیازمندیهای جسمانی کودک: نمو جسمانی کودک با فراهم ساختن وسایل مادی امکان پذیر است تا از این طریق نیازهای بدنی او اشباع شود. این رشد و نمو با تغذیه ، بهداشت کافی ، آب و هوا ، مسکن ، خواب ، بازی و امثال آن ، به دست می آید.
2- تعلیم ورزش به کودک: حرکت و جنبش ، اساس هر عمل غریزی و پایه وظایف حیاتی است که زندگی شاداب و سلامت در گرو آن است .
امام صادق (ع) می فرماید : " باید – خصوصا – هفت سال اول زندگی کودک آزادانه به بازی و جنبشهای بدنی صرف شود. "[6]
حضرت رسول اکرم (ص) می فرماید: " اگر کسی دارای طفل خردسالی بود باید با او در جنبشهای کودکانه و حالت بچه گانه همکاری و هماهنگی نماید. "[7]
آموختن و پرداختن به ورزشهای شنا، تیراندازی و سوارکاری نیز از ورزشهای مهمی است که در احادیث بر آنها تأکید شده است .

نیازمندیهای روحی

1- انتخاب نام زیبا : نخستین احسان و نیکی پدر به کودک انتخاب نام زیبا و خوشایند برای اوست و این از حقوق لازم کودکان می باشد.
2- احترام : پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید: " به شخصیت فرزندان خود ارج نهید و آداب و آیینهای رفتار خویش را نیکو و درست گردانید تا مشمول آمرزش خدا شوید. "
پیامبر به والدین امر کرده اند که به کودکان احترام بگذارند ، چراکه بی توجهی و بی احترامی به آنان باعث بروز مشکلات عاطفی زیادی در کودکان می گردد همچنین در روایتی از رسول اکرم چنین آمده است : " فرزندان خود را زیاد ببوسید ، زیرا با هر بوسه ، برای شما مقام و مرتبتی در بهشت فراهم می شود که فاصله میان هر مقامی ، پانصد سال است . "[8]
با توجه به مطالب گفته شده اسلام – دین انسان سازی – به اساس تربیتی انسانها از سنین کودکی ارزشی خاص می گذارد و به والدین توصیه می نماید که به تمامی ابعاد وجودی کودک عنایت داشته باشند و انسانی وارسته و شایسته را تحویل جامعه بشری بدهند.

پی نوشت:

[1] - نحل / آیه های 60-61
[2] - تفصیل وسایل الشیعه؛ ج 3، ص135
[3] - همان.
[4] - بحار الانوار، ج23؛ ص114
[5] - محجة البیضاء ، ج2، ص114
[6] - محجة البیضاء ، ج2، ص65
[7] - تفصیل وسایل الشیعه ، ج3، ص 315
[8] - محجة البیضاء ، ج 2 ،ص 64.

شعار هفته ملی كودك در سال 1392 «زنده باد كودكی، زنده باد زندگی» تعیین شد.

روزهای این هفته را نیز با عنوان‌های
«كودك، خانواده، مدرسه»، «كودك و بازی»، «كودك، سلامت، ایمنی»، «میراث فرهنگی، كودك، طبیعت»، «كودك و رسانه»، «كودك، كتاب و فضای مجازی» و «كودك و نیایش» نام گذاری شده است برنامه های هفته ملی كودك روز 15 مهر در سراسر كشور آغاز می شود و تا 21 مهر ادامه می یابد.معاون فرهنگی كانون تاكید كرد: اگر بخواهیم برای آینده جامعه سرمایه گذاری كنیم باید به كودكان توجه بیشتری نشان دهیم.