انار؛ میوهای بهشتی
طبیب بزرگ ابوعلی سینا در کتاب قانون خود نوشته انار از میوه‌هایی است که تمامی قسمت‌های آن خواص دارویی دارد؛ گل انار خونریزی را بند آورده، لثه‌ها را تقویت می‌کند و از پوست درخت انار برای درمان زخم‌ها
و آب انار برای کم‌خونی، سرفه و بیماری‌های التهابی کبد استفاده می‌شده است.
نام میوه‌ی انار در قرآن سه مرتبه در سوره‌های الرحمن(آیه 68) و انعام(آیه‌های 99 و 141) ذکر شده است. قرآن از انار به عنوان میوهای یاد کرده است که در بهشت در دسترس مؤمنان قرار می‌گیرد.
85 درصد انار آب و 10 درصد آن را قندهای ساده تشکیل می‌دهد. 5/1 درصد پکتین دارد که حاوی چند نوع فیتواستروژن و برای دستگاه گوارش مفید است.انار منبع خوبی از ویتامین‌های B1، B2، B9 و ویتامین‌های C و K می‌باشد.
انار منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که نتایج تحقیقات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد مصرف میوه انار و انگور قرمز و سبزیجات که حاوی پلی‌فنولیک هستند به میزان قابل‌توجهی از میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سکته‌های مغزی و سرطان‌های مختلف می‌کاهند. مواد آنتی‌اکسیدان از طریق تخریب رادیکال‌های آزاد حاصل از متابولیسم در بدن تأثیرات مفید خود را اعمال می‌کنند. در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی در زمینه تأثیر بالقوه آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنولیک در مجامع علمی مختلف انجام شده که نتایج این مطالعات مزایای فراوان مصرف میوه‌هایی که دارای رنگدانه قرمز هستند را نشان می‌دهد. انار، انگور قرمز و توت‌فرنگی ازجمله این میوه‌ها به شمار می‌روند. انار در این میان به دلیل دارا بودن مقادیر بالایی از این ترکیبات پلی‌فنولیک بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
انار در پیشگیری بیماری‌های قلبی ـ عروقی موثر است. نتایج تحقیقات نشان
داده است که مصرف روزانه انار در افرادی که به درجاتی از تنگی و گرفتگی
شریان کاروتید یا عروق کرونر دچار بوده‌اند طی چند سال، 30 درصد کاهش در
ضخامت چربی عروقی داشته‌اند
فولات یا ویتامین B9 در برگ سبزیجاتی مانند اسفناج یا حبوبات مانند عدس و لوبیا و آب پرتقال وجود دارد. اخیراً انار و آب انارهم به عنوان منبعی غنی از فولات شناخته شده است. فولات نام شیمیایی این ویتامین و به شکل‌های شیمیایی مختلف وجود دارد. اسیدفولیک، پایدارترین شکل فولات است که به صورت مکمل یا افزوده شده در غذاهای غنی‌شده وجود دارد. نقش این ماده در بدن مهم است. فولات به تکامل طبیعی لوله‌های عصبی جنین در ماه‌های اول دوران حاملگی و همچنین به رشد سریع سلول‌های عصبی در دوران کودکی و دوران حاملگی کمک می‌کند. همچنین این ویتامین برای تشکیل تمام سلول‌های بدن ضروری است چون به صورت کو آنزیم در تولید DNA که مولکول حاوی خصوصیات توارثی است نقش دارد و به جلوگیری از جهش و تغییرات DNA کمک کرده و از بروز سرطان جلوگیری می‌کند. فولات برای تشکیل هموگلوبین و تولید گلبول قرمز خون لازم و ضروری است. کمبود فولات باعث کم‌خونی و کمبود گلبول‌های قرمز می‌شود. فولات برای از بین رفتن غلظت هموسیستین خون مورد نیاز است.
هموسیستین یک نوع اسیدآمینه است که در خون وجود دارد و افزایش آن باعث تنگ یا گشادشدن دریچه قلب، سکته قلبی و بیماری‌های قلبی می‌شود. کمبود فولات باعث بروز برخی ناراحتی‌های روحی ـ روانی مانند زودرنجی، فراموشی و برخی ناراحتی‌های گوارشی و بی‌اشتهایی می‌شود.
فولات همراه با ویتامین B12 و ویتامین C به هضم غذا کمک کرده و قدرت مغز را در سالمندان تقویت می‌کند. طی تحقیقاتی افزایش فولات در رژیم غذایی سالمندان از آلزایمر و پارکینسون جلوگیری می‌کند.
* ترکیبات پلی‌فنولیک انار 15 تا 30 برابر در از بین بردن و خنثی کردن رادیکال‌های آزاد موفق‌تر عمل می‌کند به همین سبب انار در مقایسه با انگورو چای سبز تا 3 برابر بیشتر موثر است.
* همچنین برخی میوه‌ها مانند انار حاوی فرم طبیعی آسپیرین و سالیسیلات هستند. به این ترتیب خطر تشکیل لخته خون، سکته و تصلب شرایین را کاهش می‌دهند و برای کاهش حملات قلبی مفیدند.
* انار در پیشگیری بیماری‌های قلبی ـ عروقی موثر است. نتایج تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه انار در افرادی که به درجاتی از تنگی و گرفتگی شریان کاروتید یا عروق کرونر دچار بوده‌اند طی چند سال، 30 درصد کاهش در ضخامت چربی عروقی داشته‌اند.
* انار به علت خاصیت ضدالتهابی در کاهش فشار خون نیز مفید است. در مطالعه‌ای مصرف انار به کاهش 20 درصد فشارخون منجر شده است.
گل انار، اسهال ساده را درمان می‌کند، برای این منظور باید گل انار را به صورت جوشانده یا دم کرده تهیه نمود و مانند چای با کمی شکر روزی سه مرتبه، یک فنجان میل نمود
* انار به علت وجود مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان‌های مختلف روی پیشرفت سرطان و پیشگیری از سرطان نیز موثر است. محققان در یک مطالعه که در نشریه معتبر سرطان چاپ شده به تعدادی از افراد مبتلا به سرطان پروستات روزانه یک لیوان آب انار دادند. با اندازه‌گیری P.S.A آنتی‌ژن اختصاصی پروستات نتایج دلگرم‌کننده‌ای به دست آمد. این افراد از درمان دیگری استفاده نمی‌کردند. دکتر پن توک، اورولوژیست و رئیس تیم تحقیقاتی اظهار امیدواری کرد شاید در آینده وجود آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد از بروز سلول‌هایی از جمله با اتصال به DNA از ایجاد تأثیرات سرطانی شدن جلوگیری کند.
* در بیماران دیابتی احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تصلب شرایین بسیار بالا است. نتایج تحقیقات در بیماران دیابتی نشان داد مصرف انار با وجود 10 درصد مواد قندی که دارد نه‌تنها باعث افزایش قند خون نمی‌شود بلکه در بهبود وضعیت قلبی ـ عروقی و پیشگیری از صدمات ناشی از قند خون بالا و اکسیداسیون چربی خون عروق نیز مفید است. افراد دیابتی می‌توانند روزانه یک لیوان آب انار را جزو برنامه غذایی خود داشته باشند.
دانشمندان برای انار خواص و آثار ذیل را برشمرده‌اند:
1- مصرف انار شیرین برای معالجه ضعف و لاغری شدید بسیار مفید است.
2- جوشانده پوست و گل انار به علت داشتن تانن قابض است و لذا در مورد اسهال خونی و خونریزی‌های شدید استعمال می‌شود.
3- انار به علت داشتن پتاسیم و منیزیم در شستشوی خون موثر است و چون فعالیت کبد را زیاد می‌کند، در احتقان کبد موثر بوده و در رفع اوره و کلسترول و دفع سموم و تعادل مایعات بدن به خصوص خون نقش مهمی ایفا می‌کند.
4- انار ضد سرماخوردگی است.
5- انار به عنوان مفرح مصرف می‌شود.
6- انار اشتهاآور است و بهتر است قبل از غذا مصرف شود.
7- مصرف انار بوی بد دهان را از بین می‌برد.
8- مصرف انار در معالجه راشیتیسم (نرمی استخوان)، کم خونی و ضعف اعصاب موثر است و به بدن نیرو می‌بخشد.
9- پوست و ریشه انار برای دفع کرم کدو مفید است. جوشانده پوست یا ریشه انار را برای دفع انواعی از کرم‌ها می‌توان مصرف کرد به این صورت که سه مرتبه در روز خورده شود، البته باید قبلاً 24 ساعت آن را در آب خیس کرد. انتخاب ریشه تر یا خشک تفاوتی ندارد.
مصرف دم کرده یا جوشانده برگ انار مانند چای، کم خونی، ضعف شدید پس از بیماری‌ها و خستگی شدید را بر طرف می‌کند
10- مصرف انار شیرین تقویت کننده کبد و در معالجه یرقان (زردی) مفید است.
11- مصرف انار شیرین صدا را صاف می کند و سرفه را تسکین می‌دهد.
12- مصرف انار ترش و شیرین باعث تسکین خارش‌های بدن می‌شود. البته زیاده‌روی در مصرف انار ترش ایجاد زخم معده می‌کند.
13- مصرف انار ترش زخم‌های دهان را درمان می‌کند، برای این منظور باید روزی چند بار آب انار ترش را در دهان نگاه داشت.
14- رب انار از آب انار قوی‌تر و بهتر است و غم و اندوه را برطرف می‌کند.
15- رب انار بر طرف کننده تشنگی شدید و رفع کننده التهاب افراد تب دار می‌باشد.
16- گل انار، اسهال ساده را درمان می‌کند، برای این منظور باید گل انار را به صورت جوشانده یا دم کرده تهیه نمود و مانند چای با کمی شکر روزی سه مرتبه، یک فنجان میل نمود.
17- مالیدن جوشانده یا دم کرده گل انار برای التیام جراحات موثر است.
18- مصرف و دم کرده یا جوشانده برگ انار به صورت مصرف چای، ضد استفراغ، اشتها آور و مقوی معده است.
19- درد نیمه سر(میگرن) با خوردن دم کرده یا جوشانده برگ درخت انار درمان می‌شود.
20- مصرف دم کرده یا جوشانده برگ انار مانند چای، کم خونی، ضعف شدید پس از بیماری‌ها و خستگی شدید را بر طرف می‌کند.
21- انار خون را تصفیه می‌کند و تقویت کننده قلب است و اگر پیش از غذا خورده شود اشتها باز می‌شود.
22- خوردن انار از ابتلا به بیماری قند جلوگیری می‌کند.
23- خوردن انار باعث تصفیه و معتدل ساختن کبد می‌شود.
24- انار ترش و شیرین حرارت معده و غلیان و فشار خون را فرو می‌نشاند.
25- برای درمان صفرا، ناراحتی معده، تب‌های صفراوی، یرقان، خارش و ناراحتی‌های پوستی می‌توان آب انار ترش و شیرین را با پیه آن و شکر خام بهم بمالند و معجونی تهیه کنند که مقدار 5 تا10سیر آن برای مداوای امراض فوق بسیار مفید است.
26- گل انار جهت درمان خونریزی لثه‌ها و زخم‌های دهان مفید است.
27- خوردن آب انار شیرین مخلوط با شکر و نشاسته برای درمان درد سینه و سرفه کاملاً موثر است.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
جام جم - دکتر اکبر کوشانفر، متخصص کودکان و استاد دانشگاه شهید بهشتی
وبسایت مهدی کاظم زاده، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
خبرگزاری مهر
