تعصب و حساسیت افراد به عقیده و مكتب مورد علاقه خود امرى است اجتناب ناپذیر و لازمه قرین آن مرام

حساسیت دینى هم ازاین مقوله است و نشات گرفته ازایمان به دین . به هر مقدار كه ایمان به دین درافراد بیشتر و عمیق تر باشد حساسیت و غیرت دینى آنان نیز بیشتر خواهد بود.

اما داورى ارزش نسبت به این موضوع بستگى به حقانیت آن مكتب و ارزشهایى است كه انسان براى آنها تعصب و غیرت مى ورزد لذا در فرهنگ اسلامى هیچ گاه به تعصب و غیرتمندنى به طور مطلق ارزش داده نشده بلكه در مواردى نكوهش و در مواردى دیگر ستایش به عمل آمده است .

امیرمومنان على ( ع ) پس از تبیین تعصب مذموم و موارد آن تعصب ممدوح را چنین مشخص نمى نماید:

اگر ناچار به تعصب ورزیدنید در چیزى تعصب ورزید كه شایسته است . همچون :اخلاق پسندیده و گزیده كردارهاى پسندیده و نیكو خوى خوب و بردبارى به هنگام شدت خشم . در خصلتهاى نیكو تعصب ورزید همچون : حمات از پناهندگان به سر رساندن پیمانها و آراسته بودن به تقوى و ایمان دورى گزیدن از خودپسندى آراسته بودن به فضیلت، دست بازداشتن از ستمكارى و بزرگ شمردن گناه و خونریزى و خونخوارى و داد مردمان ستاندن و خشم را فروخوردن پرهیزاز تبهكارى در دین.

امام خمینى در مرزاین دو چنین مى فرماید:

[عصبیت یكى ازاخلاق باطنه نفسانیه است كه آثار آن مدافعه كردن و حمایت نمودن از خویشاوندان و مطلق متعلقان است چه تعلق دینى و مسكلى باشد یا تعلق وطنى آب و خاكى ...اماظهار حق و ترویج حقیقت و اثبات مطالب حقه ... یا عصبیت نیست و یا عصبیت مذمومه نیست . میزان در امتیاز اغراض و مقاصد و قدم نفس و شیطان و حق و رحمان است]

اهمیت حساسیت دینى

در متون دینى به وظایفى مانند : [امر به معروف و نهى از منكر] [ دفاع ازاسلام] [ حفظ حدودالهى] محافظت بر حلال و حرام [ مبارزه با بدعت] و...اهمیت ارزش داده شده است .

اهمیت وارزش دادن به این مفاهیم به معناى اهمیت وارزش دادن به حساسیت و غیرت دینى است زیرا تحقق این وظایف بدون برخوردارى از غیرت دینى امكان پذیر نیست .افزون براین در متون اسلامى از غیرت و تعصب دینى وانسانهاى غیور تمجید و ستایش به عمل آمده است . به عنوان نمونه :

ان الله غیور و یحب الغیور

و در مقام تمجید از حضرت ابراهیم ( ع ) وارد شده است :

و كان رجلا غیورالله

امام خمینی و غیرت دینی

امام با این كه نسبت به دشمنان شخصى گذشت داشت واز اشتباهات دوستان چشم پوشى مى كرد افتراها واهانتهاى بدخواهان را به چیزى نمى گرفت و با كسانى كه از روى ناآگاهى كافرش خواندند مدارا مى كرد ولى در برابر حفظ دین وارزشهاى آن حساسیت فوق العاده داشت قلبش در غم از كف رفتن عالمان دینى مى شكست واز غربت اسلام و بى سرپرستى مسلمین مداوم در تشویش بود. بر سر مسایل مكتبى اهل معامله نبود. زندگى آن بزرگوار سرشاراز نمونه هایى است كه بیانگر غیرت دینى آن حضرت است كه به ذكر نمونه هائى از آن مى پردازیم :

1. دفاع از كیان اسلام

نگاهى گذرا به سخنان و آثار امام از آغاز تاانجام ما راازاستدلال بى نیاز مى كند. در روزگاران غربت اسلام كه قلم به دستان مزدور هجوم همه جانبه را در راستاى انهدام اسلام آغاز كرده بودند امام در مقابل آنان به تنهایى قدعلم كرد و با كنار گذاشتن درس و تحقیق به دفاع برخاست . با نوشتن كتاب كشف الاسرار رخنه هایى را كه سرآغاز هجوم به شریعت بود سد كرد. با این كار به سایر مدافعان اسلام شجاعت بخشید.

2. مخالفت صریح باتغییر تاریخ

در سال 54 به دنبال سركوبى قیام روحانیت قم در 15 خرداد شاه مساله را جدى تلقى كرد. دراین راستا با تغییر تاریخ هجرى به تاریخ قبل ازاسلام به حركت ضداسلامى خود شتاب بیشترى بخشید. در شهریور 54 شاه در مراسم افتتاح مجلس از ورود فرهنگ اسلامى به ایران به عنوان هجوم خارجى و ره آورد انحطاط و ضعف و زبونى یاد كرد و خواستار جاى گزینى فرهنگ و تاریخ ایران به جاى آن گردید. مجلس فرمایشى تغییر تاریخ را تصویب كرد. 15این اقدام هولناك با مخالفت شدید حضرت امام روبه رو شد و آن را تحریم كردند.

[كارشناسان كه مى خواهند مخازن ما را بى مانع به غارت ببرند براى تضعیف اسلام و محواسلام آن نغمه شوم تغییر مبداء تاریخ را ساز كردند.این تغییر از جنایات بزرگى است كه دراین عصر به دست این دودمان كثیف واقع شد. بر عموم ملت است كه بااستعمال این تاریخ جنایتكار مخالفت كنند و چون این تغییر هتك اسلام و مقدمه محواسم آن است خداى نخواسته استعمال آن بر عموم حرام و پشتیبانى از ستمكار و ظالم و مخالفت بااسلام عدالتخواه است] .

3. دفاع از حریم پیامبر واهل بیت

بعد دیگراز غیرت و حساسیت امام نسبت به پیامبر(ص ) واهل بیت آن حضرت جلوه گراست . علاقه امام به اهل بیت وصف ناشدنى است . عشق او به خاندان رسالت زبان زد خاص و عام بود. همه نزدیكان امام این رااز ویژگیهاى آن حضرت به شمار آورده اند.

او كه در سهمگین ترین مصائب و بلایا از جمله مرگ فرزند جوان و دانشمندش مثل كوه استوار بود و حتى اشكى بر گونه هاى مباركش جارى نشد ولى در عزاى سالاى شهیدان و ذكر مصیبت اهل بیت ( ع ) شدیدا گریه مى كرد.

بااین كه دنیا و تبلیغات روى گریه امام تفسیرهاى مختلف مى كردند اما امام باكى نداشت كه حتى تصویر غمگینانه او و گریه ها و ناله هاى جانسوزاو براى ابى عبدالله در معرض دید همگان قرار بگیرد. به همین مقدار در دفاع از پیامبر(ص ) واهل بیت حساس بود. هیچ گاه به كسى اجازه نمى داد كه نسبت به پیامبر و خاندان او كوچكترین اهانتى نمایند.

از موضوعات دیگرى كه امام همواره نسبت به آن حساس بوده اند تجاوز به حیثیت اسلامى و خدشه دار شدن عزت مسلمانان است . قلب شریفش همواره در پى عزت مسلمانان مى تپید.او همواره با بیان عظمت گذشته مسلمین و ذلت كنونى آنان را به بازگشت به قرن و به كف آوردن عظمت دیرینه فرا مى خواند.ازاین كه مى دید كفار و طواغیت در عزتند و با مسلمانان و حاكمان كشورهاى اسلامى همچون بردگان رفتار مى شود رنج مى برد و به خروش مى آمد:

[ شاه بله قربان گو بود. و من این را مكرر گفته ام واز بس متاثرم باز هم پیش شما عرض مى كنم كه : من وقتى عكس شاه را پهلوى جانسون دیدم كه جانسون عینكش را برداشته وازاین طرف دارد چشمایش آن طور نگاه مى كند و به او نگاه نمى كند واو آن طرف میز او سرجاى خودش ایستاده بود ... مثل یك بچه مكتبى كه ایستاده پیش معلمش ... من همچو متاثر شدم كه ما در چه حالى هستیم كه این اول شخصى مملكت ما به اصطلاح هست] .

نمونه دیگر قضیه ذلت بار كاپیتولاسیون است .این امتیاز ذلت بار و سلطه آفرین خشم امام را برانگیخت .امام با خطابه اى مهیج و كوبنده مردم را به قیام و مخالفت بااین قانون ذلت بار فراخواند: انالله واناالیه راجعون . من تاثرات قلبى خودم را نمى توانم اظهار كنم . قلب من در فشاراست .این چند روزى كه مسائل اخیرایران را شنیده ام خوابم كم شده گریه حضار ناراحت هستم . قلبم در فشاراست .

ادامه دارد...

--------------------------------------------------------------------------------

منبع:فصلنامه حوزه                                                       تنظیم:نقدی حوزه علمیه تبیان