تبیان، دستیار زندگی

خداوند متعال در قرآن مسلمانان را از نگاه به نامحرم نهی می كند و دوری از نگاه حرام را واجب قلمداد می نماید.
«قُل لِلْمؤمِنینَ یغُضُّوا مِنْ أبْصرِهِمْ ویحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ»؛ ⁽¹⁾
«به مؤمنین بگو چشمهای خود را از نگاه به نامحرم فرو گیرند و دامان خود را حفظ كنند.»
«وَقُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أبْصرِهِنّ ویحْفَظْنَ فُروجَهُنَّ...»؛ ⁽²⁾
«به زنان با ایمان بگو چشمهای خود را از نگاه هوس آلود فرو گیرند و دامان خویش را حفظ كنند....»
طبق این دو آیه نگاه به نامحرم چه زن و چه مرد متقابلاً حرام است. همچنین به پوشاندن شرمگاه از منظر نامحرم، (غیر از شوهر و همسر) امر شده و آشكار نمودن آن حرام است. ⁽³⁾
خداوند متعال در قرآن در ادامه آیه 31 از سوره نور به ویژگی اصلی زن كه حجاب است اشاره می كند و می فرماید: «وَلایبْدِین زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها»؛ «و زینت خود را جز آن مقدار كه آشكار است نمایان نكنند.»

در این آیه كه نهی از آشكار نمودن زینت است، مراد محل زینت است نه خود زینت. چون خود زینت از قبیل گوشواره و دستبند یا... آشكار كردنش اشكالی ندارد و حرام نیست، پس مراد محل آن زینتهاست، مثل: گوش كه محل گوشواره است. خدای متعال آن دسته از مواضع و محل زینت را كه آشكار است از این حكم استثنا كرده و در روایات آمده است كه مراد از آن، صورت، كف دو دست و قدمها است. ⁽⁴⁾
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می كند ⁽⁵⁾ در جواب سؤالی كه پرسیده شده بود، زنی كه به مردی محرم نیست چه مقدار نگاه به او حلال است؟ فرمود: صورت و كف دو دست و قدمها. و همچنین از امام موسی بن جعفرعلیهما السلام از كتاب قرب الاسناد حمیری نقل كرده كه در جواب چنین سؤالی فرمود: صورت و دو كف و دو قدم.
همچنین خداوند در ادامه همان آیه می فرماید: «وَلایضْرِبْنَ بِأرْجُلِهِنَّ لِیعْلَمْ مایخْفینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ و...»؛ ⁽⁶⁾
«هنگام راه رفتن پاهای خود را به زمین نزنند تا زینتهای پنهانشان دانسته شود.»
خداوند متعال با این بیانات زنان و مردان را به كمال رعایت عفت و دوری از اموری كه می تواند عامل برافروختن آتش شهوت شود دعوت می كند. در بخشهایی از آیه 31 سوره مباركه نور آمده است: «وَلْیضْرِبْنَ بِخُمْرِهِنَّ علی جُیوبِهِنَّ»؛ «روسری خود را بر سینه افكنند [تا گردن و سینه با آن پوشانده شود] .»
علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می گوید ⁽⁷⁾ : «كلمه خُمُر جمع خمار است، یعنی جامه ای كه زن سر خود را با آن می پیچد و زائد آن را به سینه اش آویزان می كند و كلمه جیوب به معنی سینه ها است، پس معنی آیه این می شود: به زنان دستور بده تا اطراف مقنعه ها را به سینه های خود انداخته، آنرا بپوشانند.»
پس پوشاندن سینه های زن وبه تبع آن گردن واجب است. ⁽⁸⁾ و همچنین در ادامه آیه 31 سوره نور در حرمت آشكار نمودن زینت، استثنایی بیان می شود و آن اینكه: «وَلایبْدین زِینَتَهُنَّ إلاَّ لِبُعولَتِهِنَّ أوْ...»؛ «نباید زینت خود را آشكار كنند، مگر برای شوهران خود یا....»
حجاب برای زن نزد افراد زیر واجب نیست:
1. پدر؛ 2. مادر؛ 3. پسر پسر؛ 4. شوهر؛ 5. پسرهمسر؛ 6. برادر؛ 7. پسربرادر؛ 8. پسرخواهر؛ 9. زن مسلمان؛ 10. بردگان؛ 11. پیران و بچه هایی كه تمایلی به زن ندارند؛ 12. كودكانی كه از عورات جنسی و امور زنان با خبر نیستند. ⁽⁹⁾

پی نوشت:

1) نور/30.
2) همان/31.
3) تفسیرنمونه، ج 14، سوره نور، آیه 30و31، ص 438 و....
4) تفسیرالمیزان، ج 15، سوره نور، آیه 31، ص 163 و... ، ترجمه فارسی.
5) همان.
6) همان، ص 160.
7) تفسیرالمیزان، ج 15، سوره نور، آیه 31، ص 441، ترجمه فارسی.
8) تفسیر نمونه، ج 14، سوره نور، آیه 31، ص 430.
9) برای مطالعه بیشتر ر. ك: تفسیرنمونه، سوره نور، آیه 31.

منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره80.