پرسش

آموختن چه علومی واجب است ؟
آیا واجب است كه همه یك دوره (هر چند كوتاه)به حوزه علمیه روند؟
در ضمن در حال حاضر اگر كسی بین حوزه ودانشگاه یكی را بخواهد انتخاب كند شما چه پیشنهادی به او می كنید؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
برخی علوم مطلوبیت نفسی دارند و برخی مطلوبیت غیری؛ بدین بیان كه برخی از علوم هست كه ما ناگزیر از یادگیری آن هستیم، و اطلاع و مهارت دیگران نیاز ما را بر طرف نمی كند، و در هر شرائطی بدان نیاز داریم. اگر خودمان بتنهایی روی زمین زندگی كنیم بدان نیاز داریم، و اگر در اجتماع بزرگ بشری هم باشیم محتاج آنیم.
علم به مبداء و معاد و سایر مسائل مهم اعتقادی از این دست است.
اما برخی علوم هست كه می توان با مراجعه به غیر نیاز حود را بر طرف كرد. و نفس دانستن آن ارزشی ندارد.
تفصیل احكام دین و واجبات و محرمات، كه نوعاً مردم در آن به متخصصین _ و فقها _ رجوع می كنند، چنین است، كما این كه رشته های علمی و فنی در دانشگاه ها هم چنین است.

آموزش قسم اول علوم بر همه واجب (عینی) است؛ یعنی همه باید سعی كنند أن را یاد بگیرند.
اما قسم دوم واجب كفائی است؛ یعنی جامعه باید به گونه ای سعی در رفع نیاز خود داشته باشد. برای مثال علم پزشكی و طب در یك جامعه حتماً لازم است، اما همه لازم نیست پزشك شوند؛ ولی اگر جامعه به اندازه نیاز بدان اقدام نكند برای واجدین شرایط و استعداد واجب می شود كه خود اقدام كنند.
همچنین است تحصیل در علوم دینی و كشف تفصیلی و تحقیقی احكام شرعی و طی مسیر اجتهاد كه واجب كفائی است؛ یعنی با اقدام عده ای، به اندازه ای كه رفع حاجت از جامعه شود، وجوب آن از بقیه ساقط است.

با توجه به آنچه گذشت:

1- برای شما لازم است حتماً یك دور معارف اسلامی را _ چه در حوزه تحقیقی (مثل عقاید)، چه تقلیدی (مثل احكام) را یاد بگیرد. اما این الزاماً با آمدن به حوزه ملازم نیست می توانید در حین تحصیل در رشته دیگر هم آنرا فرا گیرد.
شایان ذكر است كه در احكام تنها مبتلابه آن واجب است.

2- انتخاب بین حوزه و دانشگاه، پس از داشتن داشتن تصویر روشن از هر دو، اولا به استعداد و علاقه خود فرد بستگی دارد، ثانیاً به كشف ضرورتهای اجتماعی و خلاء های موجود جامعه.
در مورد اول ما قضاوتی نمی توانیم بكنیم؛ اما در مورد دوم، باید بگوییم امروزه به وجود عالم كامل دین شناسی كه استعداد فراگیری و شناخت دنیای جدید را داشته باشد، از هر زمان دیگری بیشتر احساس می شود.
دینی كه، به حق، ادعای اداره جهان و راهنمایی بشر را در همه زمینه های فردی و اجتماعی دارد، چشمها و دلهای زیادی را به خود متوجه می كند. این چشمها و دلها هر چه زودتر باید جواب خود را بگیرند، والا به باطل میل خواهند كرد.
"جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه
چون ندیدند حقیفت ره افسانه زدند"
این یك واقعیت گریزناپذیر است، و همه نسبت به پر كردن این خلاء مسئولند. كسانی باید زندگی خود را وقف این كنند كه واقعیت اسلام را بدون آن كه با اوهام و خیالات عجین باشد به مردم بیاموزند، و این سالها تلاش بی وقفه _ و از همه مهمتر، خالصانه _ در تحصیل علوم دین را می طلبد.

واقعیت تلخ آن است كه جامعه ما به طور جدی در این زمینه كمبود دارد. و باز واقعیت آن است این نیاز به مراتب اؤ نیاز ما به علوم جدیده بیشتر است، گر چه كمبود در آن هم قابل انكار نیست.

لذا بزرگانی مثل آیت الله بهجت طلبه علوم دینی شدن را برای كسی كه استعداد و علاقه لازم در قدم نهادن در این راه را دارد، واجب عینی می دانند.

باز تأكید می كنیم استعداد و علاقه لازم دو شرط مهمی است كه باید احراز شود؟
با التماس دعا