پرسش

آیا در جایی از اسلام در مورد پوشیدن لباس سیاه برای عزا مطلبی آمده؟

پاسخ

برادر گرامی!

توجه شما را به این مطالب جلب می نماییم:

آنچه از هر امر دیگری مهمتر است ضمیر پاك است و دل صاف.

در روایتی از امام صادق(ع) در مورد پوشیدن لباس سیاه سؤال شد، كه حضرت فرمودند:« … ثم قال(ع) : بیض قلبك و البس ما شئت» یعنی قلبت را سفید و نورانی كن، و هر لباسی كه خواستی بپوش.(همان، ص 385)

ولی در عین حال ظاهر انسان و حركات و سكنات او در روح و احساس خود شخص و دیگرانی كه با او ارتباط دارند، تأثیر می گذارد. شریعت اسلام گاه تحت عنوان آداب شرع به این امور گوشزد كرده است.

در بعضی روایات به طور كلی پوشیدن لباس مشكی مكروه دانسته شده است. مانند: «كان رسول الله (ص) یكره السواد الاّ فی ثلاث: الخف، و العمامة و الكساء» یعنی رسول اكرم(ص) پوشیدن لباس مشكی را مكروه می داشتند، ولی در عین حال سه مورد را استثناء كرده بودند: كفش و عمامه و عبا.( كافی، ج6، ص449 ـ وسائل الشیعة، ج4، ص383)

در بعضی روایات نیز پوشیدن لباس سیاه در نماز ـ به جز در سه مورد فوق ـ مكروه دانسته شده است. (وسائل، ج4، ص 387)

در روایاتی نیز آمده كه پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین(ع) هیچ كراهتی ندارد. (سفینة البحار، ج1، ص670)

از مجموع این روایات می توان نتیجه گرفت كه پوشیدن لباس سیاه در غیر از عزای حسینی، و در غیر از آن سه مورد استثناء شده، كراهت دارد.

شاید حكمت این كه لباس سیاه در عزای امام حسین اجازه داده شده، آن باشد كه در همه جوامع، لباس سیاه به عنوان لباس حزن و عزا شناخته شده است، و از دیر زمان این عمل به عنوان یك سنت مرسوم بوده است.

با این مقدمه به سؤال شما می پردازیم.

در ایام سوگواری سالار شهیدان، آنچه مهم است، اعلام حزن و تأثر بر شهادت اوست. این امر از شعائر الهی است.

اعلام وفاداری به راه امام و سعی در اظهار همگانی آن در هر جامعه ای ممكن است به روشی مخصوص به خود باشد. اسلام تا این میزان تفاوت در روشها و رسوم را می پذیرد.
اما واقع امر آن است كه خصوص بر تن كردن لباس سیاه امری است كه ـ به هر علت تاریخی و یا جامعه شناختی و یا روانشناختی ـ در همه جوامع انسانی به طور كم و بیش یكسان جا افتاده و رائج است. امروزه همه جوامع انسانی تخلف از آن را تخلف از عرف پذیرفته شده اجتماعی خود می دانند. در چنین حالی، نپوشیدن لباس سیاه ممكن است با هدف ما از سوگواری ـ اعلام عمومی عزا و ماتم بر شهادت امام حسین(ع) ـ منافات داشته باشد.

لذا در جواب شما، به طور كلی، باید گفت: پوشیدن لباس سیاه اگر راهی برای تعظیم شعائر الهی است، تخلف از آن خلاف زینت تقوای قلوب است. «و من یعظم شعائر الله فهو من تقوی القلوب» و اگر ترك آن توهین به این شعائر محسوب باشد، به طور قطع حرام است.

با این وجود، نمی توان گفت همه جا بین ترك لباس سیاه با تخلف از تعظیم شعائر الهی ملازمه هست. معیار در این امور عرف اجتماع است.

پیروز باشید.