پرسش

سلام آقای باستانی
من سری پیش سوال كردم در مورد خروج از دین فكر نمی كردم جواب سوال من را بدهید اون سوال ممنون از راهنمای خوبتان.
حالا یه سوال دیگه دارم
من در مورد علم مشكل دارم میگم علم چیزه خوبی نیست چرا؟ چون دل پاك در برابر خدا را از ما میگیرد باز چرا؟ چون اگر مثلا من بدونم كه اگر گه گوشت خوك بخورم عادات و خوی خوك را به خود می گیرم(با توجه به كتاب آیت الله دسغیب-گناهان كبیره)دیگر برای رضای خدا و بخاطر و چون خداگفته دیگر گوشت خوك نمی خورم بلكه بخاطر اینكه بدنم سالم بماند گوشت خوك نمی خورم. و این كار شاید تاثیر در این دنیای من داشته باشد ولی فكر می كنم دیگر تاثیر اخروی یا ثواب دگر نداشته باشد! پس علم از نظر من چیز خوبی نیست. این مسئله باعث شده من زمینه ی مطالعه ام تغییر كند . لطفا مرا راهنمای كنید.
من فكر می كنم این كار دل پاك یعنی تنها ترین چیزی كه خدا از ما می خواهد را می گیرد ! نه؟

پاسخ

ارزشی كه آیات و روایات اسلامی برای علم مقرر كرده است در هیچ یك از مكاتب دیده نمی شود و با اینكه بزرگترین هدف دین اسلام ایمان به خدا و زندگی آگاهانه در این دنیا می باشد، این ایمان را بدون علم و معرفت چیز پوچی معرفی می كند.
(شرح مثنوی ، محمد تقی جعفری ، ج1 ص468)
از این رو در مكتب عرفای واقعی هیچ گونه مخالفتی با علم وجود ندارد و بزرگترین عرفای ما صاحبان بزركترین مراتب علمی بوده اند كه به عنوان نمونه می توان به "ابن عربی"، "صدر المتالهین" و …اشاره كرد.
پس رسیدن به خدا نه تنها با علم منافات ندارد، بلكه مطمئنا در راه وصول به آن یاور سالك خواهد بود، والا راه رفته ها تا این حد توصیه بدان نمیكردند. اگر برخی عرفا علم را حجاب می دانند و اگر گاهی تعقل و دانش توسط عرفا محكوم شده است، مقصود آنان این نیست كه دانش و تعقل اساسی ندارند، بلكه مقصودشان جلوگیری از بلند پروازی هایی است كه گاهی صاحبان تعقل و علم ابراز می دارند!
(همان منبع) و تصور می كنند كه به تمام حقایق به درستی راه یافته اند!
أنها علم را به عنوان معبر و وسیله میدانند كه سالك از آن باید بكذرد نه این كه در آن توقف كند. توقف در آن حجاب راه قدمهای بعدی، بلكه اكر به انكار مراحل بعدی بینجامد، تنزل دهنده انسان از مقام اولیه هم هست.

احساسی كه شما دارید در صورتی مورد تأیید است كه یا علم را برای خود پروری و خود پرستی بیاندوزیم، و یا به سبب آن نیاموخته های خود را انكار كنیم. "الانسان عدو ما جهله"
حضرت امام در تفسیر سوره حمد دائما به این حقیقت تذكر می دادند كه هر كس در هر مرحله ای هست آن مرحله ای را كه نمی داند و به آن دست نیافته است، انكار نكند. و انكار را سد راه ترقی و تكامل میدانستند.
این همان تكبر ناشی از علم است. این علم حجاب است.
اما اكر ما به این آفات توجه داشته باشیم، علم نه تنها حجاب نیست، بلكه نورافكنی است كه بسیاری از مسیر را روشن می كند.

بر حسب فحص ما، مرحوم علامه جعفری، در تفسیر مثنوی، تنها علم خودخواهانه را حجاب دانسته است. و به جهت اخیری كه توجه دادیم نبرداخته است.(شرح مثنوی، محمد تقی جعفری، ج2، ص604)
مكر آن كه بكوییم علمی هم ماورای خود را انكار كند، خود نوعی علم خودخواهانه است.

"علمهای اهل دل حمالشان علمهای اهل تن احمالشان"
"لیك چون این بار را نیكو كشی بار بر گیرند بخشندت خوشی"
"هین بكش بهر خدا این بار علم تا ببینی در درون انبار علم"
"تا كه بر رهوار علم آئی سوار آنگهان افتد ترا از دوش بار"
"هیچ نامی بی حقیقت دیده ای ؟ یا ز گاف و لام، گل بر چیده ای؟"
"اسم خواندی رو مسمی را بجو مه به بالا دان نه اندر آب جو"
"گر ز نام و حرف خواهی بگذری پاك كن خود را ز خود هان یكسری"
(همان منبع ، ص587)
خلاصه اگر علم مطلوب و پسندیده نبود پیامبر نمی فرمود : «طلب العلم فریضة علی كل مسلم» یعنی كسب علم بر همه مسلمانان واجب است.

زیرا اگر علم را با انتساب به خداوند فرا بگیرید سبكبالی شگفت انگیزی را در خود احساس خواهید كرد كه شما را برای پرواز به جهان مافوق یاری خواهد كرد .
علم واقعی و الهی انسان را نه تنها نسبت به تعبدیات سست نمی كند، بلكه بر تواضع او می افزایدز
این مضمون كه علم بر تواضع می افزاید در روایات ما آمده است.
بنابر این علم را باید آموخت، اما مواظب بود تا آفات آن دامن ما را نكیرد.

خدا نگهدار شما