پرسش

انجام دستورات الهی چه ضرورتی دارد؟

پاسخ

دوست محترم!
برای روشن شدن مساله چند نكته به استحضار می رسد:

1ـ هر دینی دست كم از دو بخش، تشكیل می گردد: عقاید و اصول دین ـ احكام عملی و فروع دین.
به عبارت دیگر، هر دینی دارای یك سیستم عقیدتی است، كه شامل اعتقادات و بینشهای كلی و هماهنگ در باره جهان و انسان و هستی می باشد، و "جهان بینی" نام دارد؛ مثل اینكه عالم خالقی دارد و خالق آن دارای صفات كمالی كذا و كذا است، و همچنین این كه این عالم را قیامتی است كه در آن بشر پاداش و عكس العمل اعمال خود را می بیند.
دین علاوه بر اعتقادات، یك سیستم كلی در احكام عملی انسان، برای تنظیم رفتارهای او دارد، كه امروزه بدان "ایدئولوژی" می گویند.

2ـ انسان موجودی كمال جو است و كمال انسانی در سایه رفتارهای اختیاری برخاسته از حكم عقل، حاصل می شود.

وقتی انسان به مبدا و معاد معتقد شد با این سؤال مواجه می شود كه برای سعادت جاودانی چه اعمال و رفتاری باید انجام دهد، و از چه اعمالی باید پرهیز نماید؟ اینجا است كه عقل او، با توجه به ناتوانی های ادراك انسانی، انتظار خواهد داشت كه خدا به یاری او بشتابد. او درمی یابد كه برای طی طریق در این دنیا نیاز به راه و راهنما (نبوت) دارد. و از آنجا مباحث بایدها و نبایدها، محرمات و واجبات در زندگی مطرح می گردد و احكام عملی و قوانین دینی وجود می یابد.
انتظار پیامی از خدا، وقتی با دعوی نبوت پیامبران همراه می شود ـ آن هم پیامبرانی كه با ادله محكم و معجزات قانع كننده حقانیت دعوی خویش را اثبات كرده اند ـ حس حقیقت جوی انسان را سیراب، و اطمینانی فراگیر را موجب می شود.
این اتفاقی است كه در سیر حیات بشر، از آدم تا به امروز، واقع شده و دلهای بسیاری را مؤمن ساخته و به آرامش رسانیده است.

3ـ چرا ما نیازمند وحی انبیاء و باید و نباید ها می باشیم؟ و چرا باید به دستورات الهی عمل كنیم؟

بشر در شناخت كامل حقایق عالم ـ و از جمله سعادت خویش ـ از یك سو (در عقل نظری)، و از نظر روحی- از وجود هوای نفس گرفته تا تأثر و انفعال او از محیط طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود- از سوی دیگر (در عقل عملی) ضعیف است. و این موجب شده است كه انسان:
اولا) نداند، دقیقا، چه چیزی به صلاح اوست. و به همین خاطر به تعالیم دین محتاج است.
و ثانیا) نتواند، به طور كامل، به احساس و وجدان خود اعتماد كند. و لذا نیازمند شناخت انسان كامل است تا وجدان خود را با او محك بزند و در جهت اصلاح آن بكوشد.

این بیان نما و شاكله كلی نیاز بشر به وحی است.

وحی نیز از دو طریق به كمك انسان شتافته است:
یكی از طریق نفس تعالیم دینی، و دیگری با ارائه انسان كامل.
«لقد كان لكم فی رسول الله أسوه حسنه» یعنی مسلما برای شما در زندگی رسول خدا سر مشق نیكویی بود. (احزاب/21)

لزوم الگو برداری و تبعیت از معصومین و همچنین عمل به احكامی كه در متون دینی آمده، تشكیل دهنده دستورات شریعت و احكام الهیند، كه با بیان فوق خلاء های انسانی را پر می كنند. دستورات الهی جهل انسان و هراس او از عالم حقیقتا مجهول و ناشناخته را برطرف می كند، و به او آرامش می دهد.

در پایان ذكر این نكته مفید است كه گاه ما انسانها خیال می كنیم بدون وحی به بسیاری از نیازهای خود پاسخ داده ایم، ولی حق آن است كه تفكر منهای وحی هرگز نمی تواند به درستی راهی كه می رود اطمینان داشته باشد. عالم بسیار بزرگ تر از آن است كه انسان بتواند مستقلا به آرامش ناشی از رفع جهلها و تردیدهای خود دست یابد.

دوست عزیز!
نمی دانیم منظور شما از سؤال خوبتان را برآوردیم یا نه؟ اگر ابهامی بود، با ما در میان بگذارید.
به هر حال از این كه با ما گفتگو می كنید خوشحالیم.

موفق و موید باشید.